Fasces: Różnice pomiędzy wersjami

'''''Fasces''''' (w tym znaczeniu [[plurale tantum]], od {{łac.|fascis}} „wiązka”) lub '''rózgi liktorskie''' – obwiązany rzemieniem pęk [[Rózga|rózg]], czasem z zatkniętym weń [[Topór|toporem]] (wojennym) o podwójnym żelaznym ostrzu<ref name="M. Jaczynowska, 1988">M. Jaczynowska, ''Historia starożytnego Rzymu''. PWN, Warszawa 1988, s. 19–20.</ref>.

''Fasces'' w tej samej funkcji, z prawie identycznym rytuałem, zostały przejęte przez [[Starożytny Rzym|starożytnych Rzymian]]. Były noszone przed cesarzem i najwyższymi urzędnikami rzymskimi przez liktorów, których liczba była uzależniona od rangi i miejsca pojawienia się dostojnika<ref>V. Bukowska-Wilk, [http://czasopisma.tnkul.pl/index.php/sn/article/viewFile/4174/4273 ''„Osobliwe filtry są...“''], „Studia Norwidiana“Norwidiana”, 24–25, 2006–2007, s. 193, przypis nr 2.</ref>. Czasami liktorzy towarzyszyli obywatelom rzymskim podczas specjalnych wydarzeń, np. pogrzebów lub kiedy dochodziło do pojednania, co miało wyrażać wdzięczność Miasta. Rzymskie ''fasces'' różniły się od etruskich tym, że topór (zatknięty w wiązkę poza [[pomerium]] lub w czasie wojny) miał tylko jedno żelazne ostrze<ref name="M. Jaczynowska, 1988" />.

* idei [[republika]]ńskiej; w tym charakterze znajdują się w [[Godło Francji|godle Francji]] i innych państw<ref name="Faszyzm i jego oblicza">M. Marszał, [http://www.repozytorium.uni.wroc.pl/Content/41100/02_Maciej_Marszal.pdf ''Faszyzm i jego oblicza''], [w]:] ''Varia doctrinalia'', red. Ł. Machaj, Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, Wrocław 2012, s. 26.</ref>;

* przed 1914 ruchów lewicowych i włoskich rewolucjonistów<ref name="Faszyzm i jego oblicza" /><ref>R. Paxton, ''Anatomia faszyzmu'', Poznań 2005, s. 2 [cyt. za: R. Broniarek, ''Ruch Narodowo-Radykalny „Falanga“„Falanga” w świetle pism programowych'', Dom Wydawniczy Ostoja, Krzeszowice 2011, s. 23. {{ISBN|978-83-60048-73-3}}].</ref>;

* wszechwładzy i siły [[Państwo|państwa]]; w tym charakterze wykorzystywany m.in. powszechnie w faszystowskich Włoszech i nazistowskich Niemczech oraz okazjonalnie w [[Sanacja|sanacyjnej]] Polsce (np. zachowane do dziś liczne rzymskie ''fasces'' na elewacji [[Gmach Sejmu Śląskiego w Katowicach|gmachu]] [[Sejm Śląski (II Rzeczpospolita)|Sejmu Śląskiego]] i Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach, podkreślające supremację Rzeczypospolitej Polskiej nad autonomicznym Śląskiem<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.scdk.pl/new/index.php?option=com_content&view=article&id=403:architektura-narodowa-w-formie-i-treci-gmach-urzdu-wojewodzkiego-i-sejmu-lskiego-w-katowicach&catid=1:architektura-i-urbanistyka&Itemid=7 |tytuł = Architektura narodowa w formie i treści. Gmach Urzędu Wojewódzkiego i Sejmu Śląskiego w Katowicach |autor = ŚCDK |opublikowany = |język = |data dostępu = 2015-05-13|opublikowany = |język =}}</ref>). W latach 1824–1826, z inicjatywy Stanisława Staszica i według projektu S. Stompfa, wzniesiono na wzgórzu Zamku królewskiego w Lublinie nową budowlę w stylu neogotyku angielskiego, przeznaczoną na więzienie Królestwa Kongresowego, z ''fasces'' etruskimi na dwóch wieżach wjazdowych oraz na zwieńczeniu Baszty.

[[Plik:Elewacja Sejmu Śląskiego - Fasces.JPG|thumb|Fragment elewacji [[Gmach Sejmu Śląskiego w Katowicach|gmachu Sejmu Śląskiego]] – Fasces]]

== Bibliografia ==