James Clark Ross: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Thraen (dyskusja | edycje)
m →‎Wyprawy arktyczne: drobne redakcyjne
Thraen (dyskusja | edycje)
Linia 48:
=== Wyprawa antarktyczna (1839–1843) ===
[[Plik:HMS Erebus and Terror in the Antarctic by John Wilson Carmichael.jpg|thumb|200px|Wyprawa Rossa – ''HMS Erebus i Terror w Antarktyce'' (1847), obraz brytyjskiego malarza [[John Wilson Carmichael|Johna Wilsona Carmichaela]] (1800–1868)]]
W 1839 roku Ross poprowadził pierwszą wyprawę brytyjską do [[Antarktyka|Antarktyki]] celem zbadania [[Antarktyda|Antarktydy]] i odkrycia [[Biegun magnetyczny|południowego bieguna magnetycznego]]{{odn|Barr|2007|s=810}}. PołożeniaPołożenie bieguna obliczył niemiecki matematyk i geodeta [[Carl Friedrich Gauss]] (1777–1855), umieszczając go na 66°S 146°E{{odn|Clancy|Manning|Brolsma|2013|s=93}}. Wyprawa Rossa wyruszyła na dwóch statkach [[HMS Erebus (1826)|HMS Erebus]] i [[HMS Terror (1813)|HMS Terror]]{{odn|Barr|2007|s=810}}. Latem 1840–1841 Ross dotarł na otwarte wody [[Morze Rossa|Morza Rossa]], odkrywając barierę lodową Rossa i [[Lodowiec Szelfowy Rossa]]{{odn|Barr|2007|s=810}}. Określił położenie południowego bieguna magnetycznego, który miał się znajdować na nowo odkrytej [[Ziemia Wiktorii|Ziemi Wiktorii]]{{odn|Barr|2007|s=810}}. W kolejnym roku mapował barierę Rossa{{odn|Barr|2007|s=810}}. W 1842 roku jego dwa statki zderzyły się podczas sztormu{{odn|Barr|2007|s=810}}. Latem 1842–1843 wyprawa osiągnęła północy kraniec [[Morze Weddella|Morza Weddella]], odkrywając zatokę [[Erebus and Terror Gulf]] i liczne wyspy{{odn|Barr|2007|s=810}}. Ross nazwał ją na cześć swoich dwóch statków{{r|:9}}. W swoim raporcie z wyprawy Ross odnotował obserwacje licznych [[Waleń|waleni]], co wobec kurczącej się populacji tych ssaków na północy globu zapoczątkowało zainteresowanie wielorybników wodami antarktycznymi{{odn|Clancy|Manning|Brolsma|2013|s=93}}. W latach 1892–1893, zachęcony raportami Rossa na poszukiwanie łowisk waleni wybrał się norweski wielorybnik [[Carl Anton Larsen]] (1860–1924){{odn|Mills|2003|s=373}} – według Millsa (2003), podczas wyprawy nie zaobserwowano żadnych waleni{{odn|Mills|2003|s=373}}, natomiast według Basberga (2020) walenie widziano, lecz ich nie upolowano{{odn|Basberg|2007|s=584}}{{odn|Basberg|2020}}. Clancy i inni (2013) wysunęli przypuszczenie, że Ross mógł się pomylić i zamiast waleni obserwować [[Płetwal zwyczajny|płetwale zwyczajne]]{{odn|Clancy|Manning|Brolsma|2013|s=93}}.
 
W 1843 roku po powrocie do Wielkiej Brytanii Ross poślubił Anne Coulmann{{odn|Barr|2007|s=810}}. Para zamieszkała w pobliżu [[Aylesbury]]{{odn|Barr|2007|s=810}} i miała czworo dzieci{{odn|Nuttall|2005|s=1774}}. W 1844 roku otrzymał tytuł szlachecki{{r|:11}}{{refn|grupa=uwaga|Barr i [[Encyclopædia Britannica]] podają, że Ross przyjął tytuł szlachecki w 1843 roku, zob. {{odn|ref=nie|Barr|2007|s=810}}, zob.{{odn|ref=nie|Encyclopædia Britannica}}.}}.