Emden (1925): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
ulepszenia i uzup. |
ulepszenia |
||
Linia 50:
Postanowienia [[traktat wersalski|traktatu wersalskiego]], nakładające ograniczenia na rozwój niemieckiej armii po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]], zezwalały Niemcom na posiadanie jedynie sześciu [[krążownik]]ów, o maksymalnej [[wyporność|wyporności]] 6000 t każdy i [[Kaliber broni|kalibrze]] dział do 150 mm{{odn|Kofman|1996|s=2}}. Jednocześnie zwycięskie mocarstwa pozostawiły Niemcom tylko osiem małych i przestarzałych [[krążownik pancernopokładowy|krążowników pancernopokładowych]] z początku stulecia (w tym dwa w rezerwie), odbierając nowsze krążowniki lekkie<ref group=uwaga>Były to: „Niobe”, „Nymphe”, „Medusa”, „Thetis”, „Arcona”, „Amazone”, „Berlin” i „Hamburg”. {{odn|Patianin|2007|s=119|ref=nie}}</ref>. Nowe jednostki można było budować tylko na wymianę starych po upływie 20 lat od ich wejścia do służby. Już na początku lat 20. podjęto więc w Niemczech budowę pierwszego nowego krążownika lekkiego na zamianę najstarszego „[[SMS Niobe (1899)|Niobe]]” z 1900 roku{{odn|Patianin|2007|s=120-121}}. Na skutek wyjątkowo trudnej sytuacji ekonomicznej po wojnie i braku czasu nie prowadzono jednak początkowo prac projektowych nad całkowicie nowym typem, lecz konstrukcja nowego okrętu została oparta z pewnymi ulepszeniami na projekcie ostatnich krążowników lekkich okresu wojny typu ''[[Krążowniki lekkie typu Cöln|Cöln]]''<ref group=uwaga>Tak {{odn|Trubicyn|2003|s=2|ref=nie}} i {{odn|Sobański|2004a|s=20|ref=nie}}. Publikacje często podają, że „Emden” był oparty na krążownikach typu [[Krążowniki lekkie typu Königsberg (1916)|''Königsberg'' (II)]] (np. {{odn|Kofman|1996|s=2|ref=nie}}), lecz ostatnim typem niemieckich krążowników z okresu I wojny światowej był ulepszony w stosunku do niego typ ''[[Krążowniki lekkie typu Cöln|Cöln]]'', przy tym długość „Emdena” odpowiada dość dokładnie typowi ''Cöln'', a nie krótszym o 4 m krążownikom typu ''Königsberg'' (dane za {{odn|Gröner|Jung|Maass|1982|s=141-142|ref=nie}}).</ref>. Przez to, uzyskana wyporność okrętu 5600 ton była nawet nieco niższa od dopuszczalnej traktatowo{{odn|Brzeziński|1998|s=40}}. Główne różnice stanowiły nadbudówki, zmniejszona do dwóch liczba kominów i ulepszone rozmieszczenie artylerii{{odn|Patianin|2007|s=120-121}}. W marcu 1921 roku [[Reichstag]] wyasygnował środki na budowę krążownika i 7 kwietnia 1921 roku marynarka podpisała wstępną umowę ze stocznią{{odn|Sobański|2004a|s=20}}.
[[Stępka|Stępkę]] pod budowę nowego okrętu położono 8 grudnia 1921 roku w stoczni Marynarki (''Marinewerft'') w [[Wilhelmshaven]], jako setnej jednostki tam budowanej{{odn|Trubicyn|2003|s=9}}{{odn|Gröner|Jung|Maass|1982|s=145}}. Budowę prowadzono pod tymczasowym oznaczeniem: krążownik „A” (''Kreuzer A'') lub ''Ersatz Niobe'' (zamiennik „Niobe”){{odn|Gröner|Jung|Maass|1982|s=145}}<ref group=uwaga>Spotyka się informację, że okręt był budowany jako ''Ersatz Ariadne'' ({{odn|Whitley|1985|s=18|ref=nie}}), co jest błędem, gdyż SMS „Ariadne” został [[Bitwa koło Helgolandu (1914)|zatopiony w 1914 roku]].</ref>. Etap budowy na pochylni znacznie się przeciągnął się z uwagi na kryzys ekonomiczny w [[Republika Weimarska|Republice Weimarskiej]] i powojenne rozstrojenie gospodarki, w połączeniu z francuską [[Okupacja Zagłębia Ruhry|okupacją Zagłębia Ruhry]], utrudniającą dostawy z zakładów stalowych [[Friedrich Krupp AG|Kruppa]]{{odn|Sobański|2004a|s=20}}. Uroczyste wodowanie i nadanie nazwy nastąpiło 7 stycznia 1925 roku{{odn|Trubicyn|2003|s=9}}. Okręt otrzymał nazwę pochodzącą od miasta [[Emden]] po krążowniku [[SMS Emden (1908)|„Emden”]], który odznaczył się na początku I wojny światowej, i [[SMS Emden (1916)|drugim krążowniku]] z końca wojny{{odn|Sobański|2004a|s=17-18}}. Matką chrzestną była wdowa po zmarłym [[Karl von Müller|dowódcy]] pierwszego „Emdena”, Jutta von Müller{{odn|Trubicyn|2003|s=9}}. Prace wykończeniowe trwały szybciej i krążownik wszedł do służby w [[Reichsmarine]] 15 października 1925 roku{{odn|Trubicyn|2003|s=9}}.
Krążownik „Emden” był okrętem udanym, choć odpowiadał konstrukcyjnie standardom I wojny światowej, lecz był w tym zakresie podobny do zagranicznych krążowników budowanych w tym okresie, jak brytyjskie [[krążowniki lekkie typu E|typu E]] i amerykańskie [[krążowniki lekkie typu Omaha|''Omaha'']]{{odn|Whitley|1985|s=16}}. Na skutek ograniczenia wyporności i zastosowania siłowni o mocy jak w projektach z I wojny światowej, ustępował jednak nowym krążownikom w prędkości{{odn|Whitley|1985|s=16}}. Mimo ograniczonej wyporności w stosunku do nowszych projektów zagranicznych był stosunkowo dobrze opancerzony według charakterystycznego dla niemieckich krążowników lekkich schematu – oprócz burtowego pasa pancernego w rejonie [[Konstrukcyjna linia wodna|linii wodnej]] posiadał wewnętrzny pokład pancerny o kształcie zbliżonym do trapezowego w przekroju poprzecznym (jak w krążownikach pancernopokładowych). Skosy pokładu pancernego, umieszczonego na wysokości górnej krawędzi pasa pancernego, schodziły do burt pod kątem 40° i stykały się z dolną krawędzią pasa burtowego, zapewniając dodatkową ochronę wnętrza kadłuba przed pociskami penetrującymi burty. Okręt miał też dobrą [[dzielność morska|dzielność morską]] (w przeciwieństwie do późniejszych niemieckich lekkich krążowników). Jego główną wadą
Okręt był w pewnym zakresie modernizowany przed wojną. W 1926 roku zmodernizowano maszt dziobowy. W latach 1933-34 zamieniono 4 kotły opalane węglem na opalane paliwem płynnym, przez co wszystkie 10 kotłów było opalanych w ten sposób. Wyrzutnie torped kalibru 500 mm zamieniono na nowe kalibru 533 mm, dla torped typu G-7a. W 1938 roku dodano małokalibrową artylerię przeciwlotniczą – 2, następnie 4 działka 37 mm i 18 działek 20 mm. W 1942 roku zamieniono działa artylerii głównej na nowszy model, tego samego kalibru 149 mm (stosowane na nowych niszczycielach)<ref name=trub>S. Trubicyn, ''Logkije...''</ref>.
Linia 62:
Kadłub miał długość całkowitą 155,1 m, na linii wodnej 150,5 m, a szerokość 14,3 m{{odn|Trubicyn|2003|s=5}}. Zanurzenie wynosiło od 5,15 do 5,93 m{{odn|Trubicyn|2003|s=5}}. Wyporność konstrukcyjna wynosiła 6056 ton, standardowa 5600 [[Tona#Długa tona|ts]], a pełna 6990 ts<ref group=uwaga name=wyp>Tak {{odn|Sobański|2004a|s=22|ref=nie}}, natomiast {{odn|Gröner|Jung|Maass|1982|s=145|ref=nie}} podają wyporność standardową 5300 ts. Wyporność standardową 5600 t i pełną 6990 t podają również {{odn|Trubicyn|2003|s=5|ref=nie}} i {{odn|Patianin|2007|s=120|ref=nie}}, nie precyzując rodzaju ton. Pojęcie wyporności standardowej wprowadzono jednak [[Traktat waszyngtoński (1922)|w 1922 roku]], a Niemcy przyjęły je dopiero w 1927 roku (Gröner, Jung i Maass s.9).</ref>.
Kadłub dzielił się poprzecznymi grodziami na 23 przedziały wodoszczelne, numerowane od rufy{{odn|Brzeziński|1998|s=40}}<ref group=uwaga>{{odn|Gröner|Jung|Maass|1982|s=145|ref=nie}} i {{odn|Sobański|2004a|s=22|ref=nie}} podają 17 przedziałów wodoszczelnych, lecz przekroje pokazują 23 przedziały (np. {{odn|Trubicyn|2003|s=8-9|ref=nie}}), a oryginalne krążowniki typu ''Cöln'' miały 24 przedziały (Gröner, Jung i Maass s.143).</ref>. Podwójne dno rozciągało się od przedziału VI do XVIII{{odn|Brzeziński|1998|s=40}}, względnie od [[wręg]]i 22 do 90 Główna centrala bojowa znajdowała się pod pokładem pancernym, połączona opancerzonym szybem z wieżą dowodzenia w nadbudówce{{odn|Whitley|1985|s=18}}, na 56% długości okrętu<ref group=uwaga>Tak {{odn|Gröner|Jung|Maass|1982|s=145|ref=nie}}, {{odn|Patianin|2007|s=120-121|ref=nie}}, {{odn|Trubicyn|2003|s=6|ref=nie}} Według innych informacji, podwójne dno ciągnęło się na 2/3 długości, lecz jest to informacja mniej dokładna ({{odn|Kofman|1996|s=2|ref=nie}}, {{odn|Brzeziński|1998|s=40|ref=nie}}).</ref>. Największymi przedziałami były maszynownie (VIII i X) i rufowa kotłownia (XI){{odn|
=== Uzbrojenie ===
Linia 74:
== Opancerzenie ==
Okręt był stosunkowo dobrze opancerzony według charakterystycznego dla niemieckich krążowników lekkich schematu – oprócz burtowego pasa pancernego w rejonie [[Konstrukcyjna linia wodna|linii wodnej]] posiadał wewnętrzny pokład pancerny o kształcie zbliżonym do trapezowego w przekroju poprzecznym (jak w krążownikach pancernopokładowych){{odn|Kofman|1996|s=2-3}}. Pas pancerny miał grubość 50 mm i rozciągał się na większości długości okrętu (ok. 125 m), a jego wysokość wynosiła 2,9 m, w tym 1,3 m poniżej konstrukcyjnej linii wodnej{{odn|Sobański|2004a|s=22}}. Z przodu pas zamknięty był grodzią pancerną grubości 40 mm{{odn|Sobański|2004a|s=22}}. Pancerz pionowy wykonany był z tzw. cementowanej [[stal Kruppa|stali Kruppa]] (KC){{odn|Sobański|2004a|s=23}}. Skosy pokładu pancernego, umieszczonego na wysokości górnej krawędzi pasa pancernego, schodziły do burt pod kątem 40° i stykały się z dolną krawędzią pasa burtowego, zapewniając dodatkową ochronę wnętrza kadłuba przed pociskami penetrującymi burty{{odn|Kofman|1996|s=2}}. Pokład wraz ze skosami miał grubość od 20 do 40 mm{{odn|Sobański|2004a|s=23}}. Typowo dla niemieckich konstrukcji opancerzona była też wieża dowodzenia w nadbudówce, o ścianach grubości do 100 mm{{odn|
=== Napęd ===
Okręt napędzały dwie dwustopniowe [[turbina parowa|turbiny parowe]] produkcji zakładów [[Brown Boveri]] z [[Mannheim]], z przekładniami redukcyjnymi, o mocy łącznej 46 500 [[Koń mechaniczny|KM]]{{odn|Gröner|Jung|Maass|1982|s=145}}{{odn|Kofman|1996|s=3-4}}. Turbiny umieszczone były osobno w dwóch przedziałach za kotłowniami, rozdzielonych wspólnym przedziałem przekładni (moc z lewoburtowej turbiny w tylnym przedziale przenoszona była na przekładnię znajdującą się przed nią, po czym napęd przenoszony był na wały śrub){{odn|
Zapas paliwa wynosił początkowo 875 t węgla i 860 t [[mazut]]u, po modernizacji 1270 t mazutu{{odn|Kofman|1996|s=3-4}}. Zasięg wynosił początkowo 6750 [[mila morska|Mm]] przy prędkości ekonomicznej 14 węzłów, a po modernizacji 5300 Mm przy prędkości 18 węzłów{{odn|Kofman|1996|s=3-4}}. Krążownik mógł osiągać prędkość maksymalną 29,4 węzła{{odn|Patianin|2007|s=120-121}}. W 1942 roku prędkość maksymalna spadła do 26 węzłów{{odn|Gröner|Jung|Maass|1982|s=145}}.
Linia 158:
* {{cytuj książkę |nazwisko r= Patianin| imię r= Siergiej |rozdział = ''Giermanija''| nazwisko= Patianin| imię= S. |nazwisko2= Daszjan| imię2= A.|nazwisko3= Bałakin| imię3=K.|nazwisko4= Barabanow| imię4= M.|nazwisko5=Jegorow|imię5=K.|tytuł = Kriejsiera Wtoroj mirowoj. Ochotniki i zaszczitniki (Крейсера Второй мировой. Охотники и защитники)| wydawca = Jauza – Kollekcyja – EKSMO| seria=Arsenał Kollekcyja|miejsce = Moskwa | rok = 2007 | isbn = 5-699-19130-5|język=ru|odn=tak}}
* {{cytuj pismo |nazwisko = Sobański|imię =Maciej |tytuł = Niemiecki krążownik lekki Emden (III). Część I |czasopismo =Okręty Wojenne |oznaczenie = nr 3/2004 |wydanie =65 |wolumin=XIV|rok = 2004|miejsce =Tarnowskie Góry|issn=1231-014X|odn=a}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko=Whitley|imię=Michael|tytuł =German cruisers of World War Two| wydawca=Naval Institute Press|miejsce=Annapolis|rok=1985|issn=0-87021-217-6|język=en|odn=tak}}
== Linki zewnętrzne ==
| |||