Kapitalizm: Różnice pomiędzy wersjami

'''Kapitalizm''' – [[system gospodarczy]] oparty na prywatnej [[własność|własności]] [[środki produkcji|środków produkcji]] i w konsekwencji czerpania z nich [[zysk]]u, oraz na swobodnym obrocie dobrami w ramach [[Rynek (ekonomia)|rynku]]; stąd też gospodarka kapitalistyczna nazywana jest również '''[[Gospodarka rynkowa|gospodarką rynkową]]'''. Swoboda działalności na rynku przejawia się w postaci wolnej przedsiębiorczości, wolnego obrotu [[towar]]ami i usługami, swobodnego obrotu prawami własności, istnienia sprawnych [[instytucja finansowa|instytucji finansowych]] oraz na [[Konkurencja doskonała|wolnej konkurencji]] pomiędzy podmiotami<ref name="Milewski">{{Cytuj książkę | nazwisko = Milewski | imię = Roman | tytuł = Elementarne zagadnienia ekonomii | wydawca = PWN | miejsce = Warszawa | data = 1999 | isbn = 978-83-01-14991-8 | strony = 88–89}}</ref>.

Systemy protokapitalistyczne rozwijały się już w [[starożytność|starożytności]]; pierwociny nowożytnego systemu kapitalistycznego pojawiły się w XIII-XIV wieku we Włoszech{{fakt|data=2021-07}}. Podstawową cechą wyróżniającą kapitalizm od poprzednich systemów gospodarowania był sposób wykorzystania nadwyżek produkcji, zamiast bezpośredniej [[konsumpcja|konsumpcji]], były one akumulowane ([[akumulacja kapitału]]), a następnie inwestowane w celu zwiększenia możliwości produkcyjnych w kolejnym cyklu gospodarczym. Cechy takiego obrotu [[Kapitał (ekonomia)|kapitału]] miał [[przemysł włókienniczy]] w nowożytnej Anglii. W nowożytnej Europie pojawiło się kilka czynników sprzyjających rozwojowi kapitalizmu, m.in. wysoka [[inflacja]] wywołana napływem kruszców szlachetnych oraz wzrost roli państwa i centralizacja jego urządzeń. Pierwsze zjawisko wywołało szybko rosnące ceny towarów, gdy płace robotników były relatywnie stałe. Różnica napływała do kapitalistów, przez co mogła być inwestowana. Pojawienie się scentralizowanych, zbiurokratyzowanych absolutystycznych monarchii sprzyjało prowadzeniu polityki protekcyjnej, skupionej na zapobieganiu odpływu kapitału z rynku ([[merkantylizm]]).

[[Adam Smith]] w pracy ''[[Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów]]'', wydanej w 1776 roku, opisał podstawowe zasady nowoczesnej gospodarki kapitalistycznej, i stał się teoretykiem gospodarki [[Leseferyzm|leseferystycznej]]. Po [[Rewolucja francuska|rewolucji francuskiej]] i XIX-wiecznych reformach liberalnych w Europie zostały usunięte pozostałości gospodarki feudalnej – takie jak ograniczenia cechowe, ograniczenia w obrocie ziemią i przepływie pracowników. Po kryzysie w latach 30. XX wieku powszechne stało się odchodzenie od gospodarki opartej na czystym [[liberalizm gospodarczy|liberalizmie gospodarczym]], na rzecz gospodarki kapitalistycznej z większą rolą państwa.

 

== Etymologia ==

Słowo „kapitalizm” pochodzi od „kapitału”, którego źródłosłowem jest [[Łacina|łacińskie]] słowo ''capitale'', utworzone od ''caput'', czyli głowa. Pierwotnie określenie to odnosiło się do ruchomej własności.

 

== Teorie liberalne ==