Dekapol: Różnice pomiędzy wersjami

Najwcześniej w źródłach pisanych Dekapol został wzmiankowany w [[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]] (Mt 4,25) i [[Ewangelia Marka|Ewangelii Marka]] (Mk 5,20). Pierwotnie do związku należało dziesięć miast, z biegiem czasu skład Dekapolu zmieniał się. W dziele ''Historia naturalna'' (''Hist. nat.'', V, 4) z I wieku [[Pliniusz Starszy]] wzmiankował o dziesięciu miastach Dekapolu, aczkolwiek nadmieniał, że u innych autorów skład Dekapolu różni się od jego informacji. W II wieku [[Klaudiusz Ptolemeusz]] w swojej ''Geografii'' (''Geogr.'', V, 14, 18) wymienił jedenaście miast. [[Stefanos z Bizancjum]] w IV wieku wspominał, że członkami Dekapolu było 14 miast<ref name="Negev23">''Encyklopedia archeologiczna Ziemi Świętej'', oprac. A. Negev, s. 123.</ref>.

Dekapol położony był na południowy wschód od [[Jezioro Tyberiadzkie|Jeziora Galilejskiego]] do linii miast Hippos, Gadara i Pella, która był granicą z [[Tetrarchia|tetrarchią]] [[Filip Tetrarcha|Filipa]]. Na zachodnim brzegu [[Jordan (rzeka)|Jordanu]] zlokalizowane było miasto Scytopolis, chroniące szlaku handlowego do [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]]. Początkowo stolicą Dekapolu była Gadara, później Damaszek. W drugiej połowie I wieku największym miastem związku było Scytopolis, o czym wspominał [[Józef Flawiusz]] (''Wojna'', III, 446). Może to świadczyć o tym, że Damaszek nie należał już do Dekapolu<ref name="Negev23"/>.

Początek historii większości miast Dekapolu sięga lat 64–62 p.n.e., tj. czasów [[Pompejusz]]a i jego osiedleńczej polityki na [[Bliski Wschód|Bliskim Wschodzie]]. Miasta zostały założone na miejscu istniejących tu pradawnych osad, które za panowania [[Seleucydzi|Seleucydów]] i [[Ptolemeusze|Ptolemeuszy]] przebudowano i zasiedlono na nowo. Miasta Dekapolu miały autonomię z wyjątkiem polityki militarnej i częściowo podatkowej, która znajdowała się w rękach władz hellenistycznych. Na władzę autonomiczną składały się w większości miast własne sądy, polityka finansowa, prawo do bicia monet i datowanie według własnego kalendarza. Zwierzchnią władzę w związku sprawowali z ramienia Pompejusza namiestnicy [[Syria (prowincja rzymska)|Syrii]]. Józef Flawiusz w ''Dawnych dziejach'' (XIV, 74 i nn.) oraz ''Wojnie'' (155 i nn., 164 i nn.) wzmiankuje o utraceniu niezależności miast hellenistycznych za panowania [[Machabeusze|Hasmoneuszy]]. Gadarę i Hippos [[Oktawian August|August]] podarował [[Herod Wielki|Herodowi]], Abila została przekazana [[Herod Agryppa II|Agryppie II]]. Niemniej jedność Dekapolu zachowała się do czasów, gdy po 106 roku Filadelfia i Dium zostały przyłączone do prowincji [[Arabia Petraea|Arabia]]<ref>''Encyklopedia archeologiczna Ziemi Świętej'', oprac. A. Negev, s. 123.<name="Negev23"/ref>.