Wikipedia: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kenraiz (dyskusja | edycje)
zasady, edytowanie
Linia 80:
 
== Zasady ==
Podstawowym kryterium jest tzw. [[Wikipedia:Encyklopedyczność|encyklopedyczność]] – artykuły muszą cechować się ponadczasowością, być szerzej zauważone i opisane w wiarygodnych źródłach<ref name="encyklopedyczność"/>. Każdy artykuł powinien być neutralny i opisany z różnych punktów widzenia, a dodatkowo poszczególne wersje językowe nie mogą pisać z perspektywy danej grupy społecznej np. [[WP:Polonocentryzm|polonocentryzm]]<ref name="WP:POV"/>. Wszyscy aktywnie uczestniczący w rozwoju projektu powinni przestrzegać [[Wikipedia:Wikietykieta|netykiety]]<ref name="wikietykieta"/>. Wszystkie treści na Wikipedii podlegają prawu autorskiemu i są udostępniane na wolnej licencji. Dodawanie nowej treści poprzez kopiowanie bezpośrednio ze źródła nie jest dozwolone. W przypadku kopiowania treści z Wikipedii na użytek własny należy zaznaczyć skąd pochodzi pobrany materiał<ref name="prawa autorskie"/>.
Zawartość Wikipedii jest w pewnym zakresie regulowana przez prawo (w szczególności [[prawo autorskie]]). Za prawo właściwe uznaje się prawo właściwe dla Wikimedia Foundation (prawo Stanów Zjednoczonych) oraz prawo właściwe dla użytkownika<ref>{{Cytuj |url = https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Applicable_law&oldid=499499645 |tytuł = Wikipedia:Applicable law |data dostępu = 2016-01-12 |język = en |opublikowany = Wikipedia (EN)}}</ref>.
 
Twórców treści Wikipedii obowiązują normy wspólne dla wszystkich wersji językowych Wikipedii – „[[Wikipedia:Pięć filarów|pięć filarów]]”. Określają one podstawowe cechy: „Wikipedia to encyklopedia”, „Wikipedia to neutralny punkt widzenia”, „Wikipedia to wolny zbiór wiedzy”, „Wikipedia to przestrzeganie netykiety” oraz „Wikipedia to brak sztywnych reguł”. Społeczność twórców każdej wersji językowej Wikipedii ma prawo interpretowania i rozwijania zasad wynikających z filarów, a także tworzenia, zmiany i znoszenia innych zasad. Takie decyzje podejmowane są w wyniku dyskusji i konsensusu, a gdy jest to niemożliwe, przeprowadzane są głosowania<ref>{{Cytuj |url = https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Pi%C4%99%C4%87_filar%C3%B3w |tytuł = Wikipedia:Pięć filarów |data dostępu = 2016-08-25 |język = pl |opublikowany = Wikipedia (PL)}}</ref>.
 
Podstawowe zasady to ''No original research'' („Nie przedstawiamy twórczości własnej”), „Czym Wikipedia nie jest”, „Neutralny punkt widzenia”, „Weryfikowalność” i „Prawa autorskie”. Pierwsza z wymienionych zakazuje wprowadzania twierdzeń, które wcześniej nie zostały opublikowane. Wikipedia jest wtórnym źródłem informacji, a twórczość wikipedystów, związanych granicami wiedzy dostarczanej przez źródła pierwotne, może polegać najwyżej na kompilacji. Druga z nich wylicza negatywne definicje Wikipedii (Wikipedia nie jest encyklopedią papierową, słownikiem, blogiem, mównicą itp.), a także wylicza negatywne definicje społeczności wikipedystów (nie jest demokracją, biurokracją, anarchią). Trzecia zasada dotyczy publikowania informacji o różnych punktach widzenia wraz z przytoczeniem argumentacji, lecz bez wskazywania, który pogląd jest słuszny. Czwarta nakazuje umieszczanie odniesień do opublikowanych, rzetelnych źródeł pierwotnych<ref name="zasady"/>. Dodatkowo kryterium encyklopedyczności decyduje o dodawaniu lub usuwaniu artykułów o odpowiedniej treści<ref name="encyklopedyczność"/>.
 
Zawartość Wikipedii jest w pewnym zakresie regulowana przez prawo (w szczególności [[prawo autorskie]]). Za prawo właściwe uznaje się prawo właściwe dla Wikimedia Foundation (prawo Stanów Zjednoczonych) oraz prawo właściwe dla użytkownika<ref>{{Cytuj |url = https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Applicable_law&oldid=499499645 |tytuł = Wikipedia:Applicable law |data dostępu = 2016-01-12 |język = en |opublikowany = Wikipedia (EN)}}</ref>.
 
Początkowo podstawowe zasady nowo tworzonych wersji językowych były tłumaczone z Wikipedii anglojęzycznej, następnie podlegały zmianom w zależności od woli społeczności twórców<ref>{{Cytuj |tytuł = Bericht Gesichtete Versionen |data = 2008-12-14 |url = https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikide-l/2008-December/021594.html |opublikowany = lists.wikimedia.org}}</ref>. Nad przestrzeganiem zasad Wikipedii czuwają sami edytorzy, stale kontrolujący wprowadzane zmiany. Aktywni, zaufani i doświadczeni edytorzy mogą uzyskiwać uprawnienia [[Wikipedia:Redaktorzy|redaktorów]], a później [[Wikipedia:Administratorzy|administratorów]], zwiększające techniczne możliwości ochrony i respektowania zasad<ref name="pua"/>.
 
== Edytowanie ==
Wikipedia umożliwia każdemu użytkownikowi odwiedzającemu jej strony ich edycję w czasie rzeczywistym. Osoba która chce coś zmienić może kliknąć na przycisk „Edytuj” na górze strony po czym pokazuje się ponownie dany artykuł wraz z widocznym [[kod źródłowy|kodem źródłowym]] zgodnym z mechanizmem [[wiki]]. Użytkownik może edytować lub dodać nowy tekst, ilustracje, tabele, wykresy itd. Używanie składni języka [[HTML]] jest dozwolone lecz nie jest zalecane<ref name="formatowanie"/>. Od 2013 roku dostępny jest również edytor wizualny pozwalający na łatwiejsze edytowanie Wikipedii bez znajomości kodu źródłowego. Podczas edycji hasła w tym trybie, wikikod pozostaje ukryty, a dodanie i zmiana treści polega na klikaniu w widoczny tekst i przyciski. W każdej chwili użytkownik może przełączyć się między nim a tradycyjnym edytorem kodu<ref name=visual/>.
Wikipedia umożliwia każdemu użytkownikowi odwiedzającemu jej strony ich edycję (zmianę lub uzupełnienie treści) w czasie rzeczywistym. Możliwość edycji wybranych stron może być jednak czasowo ograniczona (na przykład tylko dla zalogowanych użytkowników) ze względu na częste wandalizmy lub wojny edycyjne. Niektóre wersje językowe wprowadziły mechanizm [[Wikipedia:Wersje przejrzane|wersji przejrzanych]], który wymaga przejrzenia lub wycofania zmian redaktorów i adminów, zanim będą one widoczne dla każdego. Wikipedia pozwala na porównywanie różnych wersji strony z zaznaczeniem wszystkich różnic. Pozwala to zatrzymać różnego rodzaju wandalizmy<ref name="Wersje-przejrzane"/>.
 
Wikipedia umożliwia każdemu użytkownikowi odwiedzającemu jej strony ich edycję (zmianę lub uzupełnienie treści) w czasie rzeczywistym. Możliwość edycji wybranych stron może być jednak czasowo ograniczona (na przykład tylko dla zalogowanych użytkowników) ze względu na częste wandalizmy lub wojny edycyjne. Niektóre wersje językowe wprowadziły mechanizm [[Wikipedia:Wersje przejrzane|wersji przejrzanych]], który wymaga przejrzenia lub wycofania zmian redaktorów i adminów, zanim będą one widoczne dla każdego. Wikipedia pozwala na porównywanie różnych wersji strony z zaznaczeniem wszystkich różnic. Pozwala to zatrzymać różnego rodzaju wandalizmy<ref name="Wersje-przejrzane"/>.
 
Od 2013 roku dostępny jest edytor wizualny pozwalający na łatwiejsze edytowanie Wikipedii bez znajomości [[Kod źródłowy|kodu źródłowego]]. W każdej chwili użytkownik może przełączyć się między nim a tradycyjnym edytorem kodu<ref name=visual/>. Wikipedyści mają dostęp do stron specjalnych ułatwiających edytowanie i wzajemną kontrolę edycji. Strona „Ostatnie zmiany” pozwala na podgląd i patrolowanie niedawno wykonanych zmian, i wychwytywanie podejrzanych o niezgodność z zasadami<ref name="ostatnie-zmiany"/>. Strona „Obserwowane” pozwala zalogowanym użytkownikom śledzić zmiany na stronach, które wcześniej edytowali lub ręcznie dodali do listy obserwowanych<ref name="redaktorzy"/>. Każdy edytor może zgłosić nowe lub ostatnio rozbudowane hasło do sekcji „Czy Wiesz” eksponowanej na stronie głównej Wikipedii. Artykuł ten przed wyświetleniem musi przejść weryfikację przynajmniej trzech innych osób<ref name="czywiesz"/>. Dodatkowo osoby zalogowane mają dostęp do gadżetów pozwalającym na m.in. szybkie dodanie kategorii czy autokorektę tekstu<ref name="narzedzia"/>.
 
<center>
Linia 386 ⟶ 390:
 
<ref name="spoken-wikipedia">{{cytuj | tytuł = Wikipedia:WikiProject Spoken Wikipedia | data = 2021-09-26 | data dostępu = 2021-09-27 | url = https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:WikiProject_Spoken_Wikipedia&oldid=1046610089 | język = en}}</ref>
 
<ref name="formatowanie">{{cytuj | tytuł = Pomoc:Formatowanie tekstu | data = 2021-04-17 | data dostępu = 2021-10-12 | url = https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pomoc:Formatowanie_tekstu&oldid=63035215 | język = pl}}</ref>
 
<ref name="WP:POV">{{cytuj | tytuł = Wikipedia:Neutralny punkt widzenia | data = 2021-10-06 | data dostępu = 2021-10-13 | url = https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Neutralny_punkt_widzenia&oldid=64734438 | język = pl}}</ref>
 
<ref name="prawa autorskie">{{cytuj | tytuł = Wikipedia:Prawa autorskie | data = 2021-05-04 | data dostępu = 2021-10-13 | url = https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Prawa_autorskie&oldid=63198989 | język = pl}}</ref>
 
<ref name="wikietykieta">{{cytuj | tytuł = Wikipedia:Wikietykieta | data = 2020-11-12 | data dostępu = 2021-10-13 | url = https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Wikietykieta&oldid=61334544 | język = pl}}</ref>
 
</references>