Wersja z 21:53, 13 paź 2021 edytuj Drzewianin (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 33 068 edycji poszerzenie ← poprzednia edycja		Wersja z 01:52, 14 paź 2021 edytuj anuluj edycję Drzewianin (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 33 068 edycji rozszerzenie artykułu Znacznik: Link do ujednoznacznienia następna edycja →
Linia 24: \|www = https://petrich.bg/wps/portal/petrich/home }} [[Plik:Gr Petrich curkva Sv Bogorodica.jpg\|thumb\|250px\|Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny]] [[Plik:Gr Petrich kushtata na baba Vanga v grada.jpg\|thumb\|250px\|Dom [[Wanga\|Baby Wangi]] – mistyczki, znachorki i prorokini]] [[Plik:Stan4inari P1020907.jpg\|thumb\|250px\|Surwa w Petriczu]] [[Plik:Petrich STA50132.JPG\|thumb\|250px\|Centrum miasta]] [[Plik:Gr Petrich - turgovskata ulica.jpg\|thumb\|250px\|Miejski deptak]] [[Plik:Grad Petrich s planina Ograjden.jpg\|thumb\|250px\|Widok na miasto, w tle góry Ograżden]] [[Plik:Petrich STA50206.JPG\|thumb\|250px\|Pomnik Poległych dla Ojczyzny]] [[Plik:Bust-monument of Captain Nikola Parapanov.jpg\|thumb\|250px\|Popiersie Nikoły Parapanowa – uczestnika bułgarskiego ruchu narodowowyzwoleńczego w Macedonii]] [[Plik:Ivan Antonov.JPG\|thumb\|250px\|Iwan Antonow – [[protojerej]], uczestnik walki o utworzenie egzarchatu bułgarskiego w Macedonii]] '''Petricz''' ({{w języku\|bg\|Петрич}}) – [[miasto]] w [[Bułgaria\|Bułgarii]], w [[Obwód Błagojewgrad\|obwodzie Błagojewgrad]], siedziba administracyjna [[Petricz (gmina)\|gminy Petricz]]. Według danych szacunkowych Ujednoliconego Systemu Ewidencji Ludności oraz Usług Administracyjnych dla Ludności, 15 czerwca 2020 roku miejscowość liczyła 30 058 mieszkańców<ref>{{Cytuj stronę\|url=https://www.grao.bg/tna/t41nm-15-06-2020_2.txt\|tytuł=Таблица на населението по постоянен и настоящ адрес\|opublikowany=Единна система за гражданска регистрация и административно обслужване на населението\|język=bg\|data dostępu=2021-10-12}}</ref>. == Historia == Tereny Petricza zostały włączone do [[Historia Bułgarii (681–1018)\|państwa bułgarskiego]] w [[837]] roku w wyniku wojny bułgarskiego chana [[Presjan]]a przeciwko [[Cesarstwo Bizantyjskie\|Cesarstwu Bizantyjskiemu]]. W późnośredniowiecznym okresie XII–XIV wieku Petricz stał się silną twierdzą – częścią systemu fortyfikacyjnego południowo-zachodniej Bułgarii<ref name="BC">{{Cytuj książkę \| nazwisko = Cwetkow \| imię = Boris \| tytuł = Селищната мрежа в долината на Средна Струма през Средновековието \| miejsce = Sofia \| data = 2002 \| strony = 62}}</ref>. Świadczą o tym pozostałości średniowiecznej fortecy [[Gjaur kalesi]], wokół której pierwotnie powstało miasto<ref name="BC"/>. Przynajmniej w XIII–XIV wieku miasto składało się z dwóch części – twierdzy, czyli tzw. ufortyfikowane centrum miasta i nieufortyfikowane zewnętrzne miasto, ale z połączonymi wieżami, arteriami wejściowymi i wyjściowymi<ref name="BC"/>. Miasto znalazło się pod panowaniem [[Imperium Osmańskie\|osmańskim]] po [[1395]] roku, kiedy to zostało włączone do [[Sandżak Kiustendił\|sandżaku Kiustendił]] jako ośrodek niezależnej [[nahija\|nahiji]]<ref>{{Cytuj książkę \| nazwisko = Matanow \| imię = Christo \| tytuł = Югозападните български земи през XIV век \| miejsce = Sofia \| data = 1986 \| url = http://www.promacedonia.org/hm2/index.html}}</ref>. W latach panowania osmańskiego Petricz zyskał muzułmański wygląd. [[Bułgarzy]] uciekli w głąb góry [[Ograżden]], aby trzymać się z dala od arbitralności Turków. Osmański podróżnik [[Evliya Çelebi]] odwiedził Petricz w [[1652]] roku i poinformował, że miejscowość ma 240 niezbyt dobrze rozwiniętych domów z ogrodami; meczet, kaplicę i tylko jedną banię<ref>{{Cytuj książkę \| nazwisko = Czelebi \| imię = Ewlija \| tytuł = Пътепис \| miejsce = Sofia \| data = 1972 \| strony = 280–282}}</ref>. Petricz znany jest przede wszystkim z produkcji rolnej: pszenicy, jęczmienia, żyta, owsa, bawełny, ryżu, tytoniu, owoców, wśród których ważne miejsce zajmują [[kasztan]]y. W okresie [[Bułgarskie odrodzenie narodowe\|bułgarskiego odrodzenia]], wraz z rozwojem rzemiosła i handlu, miasto i jego ludność rosły. W [[1845]] r. miasto odwiedził rosyjski slawista [[Wiktor Grigorowicz]], będąc w drodze ze [[Strumica (miasto)\|Strumicy]] do [[Serres]], w „Eseju o podróżach po europejskiej Turcji” napisał: {{Cytat\|treść=Miasto Peterch jest pełne rozpadających się domów i pięknych ogrodów. Nie ma kościoła ani szkoły. Jeśli wierzyć mieszkańcom, Turcy nie zezwalają na ich budowę<ref>{{Cytuj książkę \| nazwisko = Grigorowicz \| imię = Wiktor \| tytuł = Очеркъ путешествія по Европейской Турціи \| miejsce = Moskwa \| data = 1877 \| url = http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Bulgarien/XIX/1840-1860/Grigorovic/text4.phtml?id=2235}}</ref>.}} W [[1857]] r. dzięki pracy i funduszom całej chrześcijańskiej ludności miasta wybudowano pierwszą w mieście cerkiew, Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny. W świątyni wprowadzono nabożeństwo w języku greckim, a na jej dziedzińcu otwarto grecką szkołę<ref>{{Cytuj książkę \| nazwisko = Tasew \| imię = Christo \| tytuł = Борба за национална просвета в Мелнишкия край \| wydawca = Народна просвета \| miejsce = Sofia \| data = 1987}}</ref>. W [[1868]] roku ukończono budowę pierwszej bułgarskiej cerkwi w mieście (Św. Mikołaja), która stała się centrum walk ludności bułgarskiej z [[Grecja\|grecką]] propagandą<ref>{{Cytuj książkę \| nazwisko = Tarakow \| imię = Todor \| tytuł = Българската църковна община в Петрич (1868–1878) \| wydawca = Пирински край. Краеведски изследвания \| miejsce = Błagojewgrad \| data = 1996}}</ref>. Na mocy [[Traktat w San Stefano\|traktatu pokojowego z San Stefano]] z [[1878]] r. miasto weszło w granice wyzwolonej Bułgarii. W [[1900]] r. według statystyk [[Wasił Kynczow\|Wasiła Kynczowa]] („Macedonia. Etnografia i statystyka”) miasto liczyło już 7190 osób, z czego 2450 Bułgarów, 4600 Turków, 40 Wołochów i 100 Cyganów<ref>{{Cytuj książkę \| nazwisko = Kynczow \| imię = Wasił \| tytuł = Македония. Етнография и статистика \| wydawca = Българското книжовно дружество \| miejsce = Sofia \| data = 1900 \| strony = 186 \| isbn = 954430424X \| url = http://macedonia.kroraina.com/vk/vk_2_17.htm}}</ref>. Podczas [[I wojna bałkańska\|wojny bałkańskiej]] w październiku [[1912]] Petricz został wyzwolony przez czetę wojewody [[Nikoła Parapanow\|Nikoli Parapanowa]]. Sześćdziesiąt sześć osób z miasta wstąpiło w szeregi [[Wewnętrzna Macedońsko-Adrianopolska Organizacja Rewolucyjna\|Wewnętrznej Macedońsko-Adrianopolskiej Organizacji Rewolucyjnej]]<ref>{{Cytuj książkę \| tytuł = Македоно-одринското опълчение 1912–1913 г.: Личен състав по документи на Дирекция „Централен военен архив“ \| wydawca = Главно управление на архивите, Дирекция „Централен военен архив“ В. Търново \| miejsce = Sofia \| data = 2006 \| strony = 869–870 \| isbn = 954-9800-52-0 \| url = http://www.archives.government.bg/uploaded_files/sprav_09_all.pdf}}</ref>. W październiku [[1925]] roku, podczas grecko-bułgarskiego konfliktu granicznego, znanego jako [[incydent Petriczki]], miasto zostało zbombardowane przez armię grecką<ref name="GRC">{{Cytuj książkę \| nazwisko = Tjulekow \| imię = Dimityr \| tytuł = Обречено родолюбие. ВМРО в Пиринско 1919–1934 \| miejsce = Błagojewgrad \| data = 2001 \| strony = 145–149 \| url = http://promacedonia.org/dt/dt2_4.html}}</ref>. Mieszkańcy Petricza zdecydowanie oparli się siłom greckim i nie pozwolili na podbicie miasta<ref name="GRC"/>. == Religia == Linia 33 ⟶ 45: * [[Cerkiew św. Eliasza w Petriczu\|Cerkiew św. Eliasza]] * [[Cerkiew Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny w Petriczu\|Cerkiew Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny]] oraz: * [[Cerkiew św. Petki Bułgarskiej w Petriczu\|Cerkiew św. Petki Bułgarskiej]] * [[Monaster Petriczki]] == Zabytki == Linia 39 ⟶ 52: * Obszar chroniony [[Bełasica (obszar chroniony)\|Bełasica]] * Dom–muzeum [[Wanga\|Baby Wangi]] * Pomnik ~~Zaginionych~~Poległych dla Ojczyzny, poświęcony jest mieszkańcom, którzy zginęli podczas wojen bałkańskich (1912–1913)<ref>{{Cytuj książkę \| nazwisko = Byczwarowa \| imię = Dimitrina \| tytuł = Паметникът „Загинали за Родината“ \| wydawca = Сборник от публикувани материали \| miejsce = Petricz \| data = 2012 \| strony = 32–34}}</ref> == Obyczaje == Miejscowych [[kukierzy\|Kukierów]] nazywa się Stanczinari<ref name="R">{{Cytuj stronę \| url = https://web.archive.org/web/20081221015100/http://4coolpics.com/article.php?id=51 \| tytuł = Русалийските и станчинарските игри – минало и настояще \| data = 2007-01-07 \| opublikowany = web.archive.org \| język = bg \| data dostępu = 2021-10-13}}</ref>. Ich obyczaje są kultywowane w czasie święta [[Surwa\|surwy]], 1 stycznia<ref name="R"/>. Impreza co roku przyciąga tysiące osób<ref name="R"/>. Choć opiera się na lokalnych amatorach, impreza przyciąga coraz więcej gości z kraju i zagranicy<ref name="R"/>. W ostatnich latach zauważono ciekawy trend – w zgrupowaniach wszystkich dzielnic znajdują się przedstawiciele innych grup etnicznych (głównie Cyganie), więc problem opozycji etnicznej, typowy dla poprzednich edycji imprezy, został bardzo rozsądnie wyeliminowany<ref name="R"/>. == Sport == Linia 90 ⟶ 103: * [[Aleksa Polizoew]] (1933) – bułgarskia pisarka * [[Micho Popow]] (1882–1965) – bułgarski polityk * [[Petyr Sotirow (językoznawca)\|Petyr Sotirow]] (1958) – ~~bułgarski~~polski językoznawca, ~~slawista~~poch. bułgarskiego * [[Iwajło Stojanow]] (1981) – bułgarski sędzia piłkarski * [[Wołodja Stojanow]] (1960) – bułgarski pieśniarz Linia 124 ⟶ 137: * [[Nadka Gołczewa]] (1952) – bułgarski koszykarka * [[Dymityr Gusztarow]] (1876–1903) – bułgarski rewolucjonista * [[Nikoła Parapanow]] (1876–1903) – bułgarski major * [[Pandelija Stojanow]] (1900–1983) – bułgarski rewolucjonista * [[Todor Stojanow]] (1888–1975) – bułgarski rewolucjonista

Petricz: Różnice pomiędzy wersjami