Diabeł tasmański: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Znaczniki: Wycofane Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Znacznik: Anulowanie edycji
Linia 34:
|wikisłownik = diabeł tasmański
}}
'''Diabeł tasmański''', '''szatan tasmański'''{{r|miiz}} (''Sarcophilus harrisii'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[zoofag|mięsożernego]] [[ssaki|ssaka]], [[torbacze|torbacza]] z [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[niełazowate|niełazowatych]] (Dasyuridae). Występuje na wolności jedynie na [[Australia|australijskiej]] wyspie [[Tasmania|Tasmanii]]. Osiąga wielkość niewielkiego [[pies domowy|psa]] i jest największym współczesnym mięsożernym torbaczem, po wyginięciu [[wilkowór tasmański|wilkowora tasmańskiego]] (wilka workowatego) w 1936. Ma krępe, umięśnione ciało, czarne futro, ostry zapach, bardzo głośny i niepokojący pisk, doskonały węch i charakterystyczny sposób pożywiania się. Poluje na zdobycz i poszukuje padliny, zjada też produkty spożywcze, jeśli bytuje w pobliżu osiedli ludzkich. Zazwyczaj prowadzi samotny tryb życia, czasami żywi się razem z innymi diabłami i wypróżnia się we wspólnym miejscu. W odróżnieniu od większości niełazowatych, ma efektywne mechanizmy [[termoregulacja|termoregulacji]] organizmu, co pozwala mu zachować aktywność w południe, nie przegrzewając się. Pomimo pulchnego wyglądu zaskakuje szybkością i wytrzymałością. Potrafi wspinać się na drzewa i przepływać rzeki.
 
Uważa się, że torbacze dostały się do Australii z [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]], gdy dziesiątki milionów lat temu lądy te wchodziły w skład [[superkontynent]]u [[Gondwana|Gondwany]]<ref name="LAT">{{cytuj stronę |url = http://www.latimes.com/news/science/la-sci-marsupial-20100728,0,5549873.story |tytuł = Australia’s marsupials originated in what is now South America, study says |nazwisko = Schiewe |imię = J |praca = [http://www.latimes.com LATimes.Com] |opublikowany = [[Los Angeles Times]] |data = 2010-07-28 |data dostępu = 1 sierpnia 2010}}</ref><ref name="Inman">{{Cytuj pismo |nazwisko = Inman |imię = M |tytuł = Jumping Genes Reveal Kangaroos’ Origins |czasopismo = [[PLOS Biology|PLoS Biology]] |wolumin = 8 |wydanie = 7 |strony = e1000437 |wydawca = [[Public Library of Science]] |data = 2010-07-27 |pmid = 20668663 |pmc = 2910652 |doi = 10.1371/journal.pbio.1000437}}</ref><ref name="Nilsson">{{Cytuj pismo |nazwisko = Nilsson |imię = MA |autor2 = Churakov, G.;, Sommer, M.; Van Tran, N.; Zemann, A.; Brosius, J.; Schmitz, J |tytuł = Tracking Marsupial Evolution Using Archaic Genomic Retroposon Insertions |czasopismo = [[PLOS Biology|PLoS Biology]] |wolumin = 8 |wydanie = 7 |strony = e1000436 |wydawca = [[Public Library of Science]] |data = 2010-07-27 |pmid = 20668664 |pmc = 2910653 |doi = 10.1371/journal.pbio.1000436}}</ref>. Ewoluowały, gdy Australia stawała się bardziej sucha. Znaleziono skamieliny gatunków podobnych do diabłów tasmańskich, nie wiadomo jednak, czy są to przodkowie współczesnych diabłów. Nie wiadomo również, kiedy zaczęły się regionalne wyginięcia diabłów na terenie Australii kontynentalnej. Większość danych świadczy o trzech populacjach reliktowych około 3000 lat temu. Zęby znalezione w [[Augusta (Australia Zachodnia)|Auguście]] w [[Australia Zachodnia|Australii Zachodniej]] datuje się na 430 lat temu, ale archeolog Oliver Brown datuje wymarcie diabłów na kontynencie około 3000 lat temu<ref name=Brown2006>{{Cytuj pismo |autor = Oliver Brown |tytuł = Tasmanian devil (''Sarcophilus harrisii'') extinction on the Australian mainland in the mid-Holocene: multicausality and ENSO intensification |czasopismo = Alcheringa: an Australasian Journal of Paleontology |rok = 2006 |wolumin = 31 |strony = 49–57 |doi = 10.1080/03115510609506855}}</ref>. Za ich wymarcie zazwyczaj wini się [[Dingo australijski|dingo]], które nie występują na Tasmanii. Ponieważ uważano, że diabły zagrażają zwierzynie hodowlanej i zwierzętom, z których pozyskiwano futra, polowano na nie, doprowadzając do zagrożenia wyginięciem. W 1941 gatunek został objęty oficjalną ochroną. Od tego czasu naukowcy utrzymują, że wcześniejszy pogląd, jakoby diabły tasmańskie były największym zagrożeniem dla zwierząt hodowlanych, był przesadzony i nieuzasadniony.