Wikipedysta:Radomi/brudnopis: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Linia 25:
==Ewolucja wulkaniczna i tektoniczna==
Pierwsze dowody aktywności wulkanicznej w rejonie Monte Sommy to lawa i osady piroklastyczne odkryte w osadach pochodzenia morskiego podczas wierceń na głębokość ok. 1350 m.
Osady morskie datowane są na podstawie nanoplanktonu na okres między 500000 a 100000 lat temu i na tej podstawie ocenia się również wiek osadów wulkanicznych, ponieważ nie istnieje bezpośrednia metoda ich datowania. Osady te zostały następnie pokryte przez jedne z najbardziej charakterystycznych osadów regionu, [[ignimbryt]] kampański, który powstał w wyniku erupcji [[superwulkan]]u [[Pola Flegrejskie|Campi Flegrei]] ok. 39 tys. lat temu<ref name="edition">{{cytuj stronę | url = https://books.openedition.org/pcjb/2386#tocfrom1n7 | tytuł = L’attività del Somma-Vesuvio precedente l’eruzione del 1631: dati stratigrafici e vulcanologici | autor = Mauro Rosi i Roberto Santacroce | data = | data dostępu = 20212022-1201-1910}}</ref>.
Proces powstawania wulkanu Monte Somma, na który składały się kolejne wylewy lawy, osady z erupcji i żużel, trwał do ok. 25 tys. lat temu, kiedy to seria [[Erupcja pliniańska|erupcji pliniańskich]] i [[Erupcja subpliniańska|subpliniańskich]], przeplatanych krótszymi lub dłuższymi okresami spoczynku, spowodowała zapadnięcie się struktury<ref>{{cytuj stronę | url = https://www.ov.ingv.it/index.php/storia-vesuvio | tytuł = Vesuvio - Storia eruttiva | data = | data dostępu = 20212022-1201-1910}}</ref>.
Zdarzenia te to erupcja Pomici di Codola (25 000 lat temu), erupcja Pomici di Base lub di Sarno (18 000 lat temu), erupcja Pomici Verdoline (15 500 lat temu), erupcja Pomici del Lagno Amendolare (11.000 lat temu), erupcja Mercato lub Pomici Gemelle (8 000 lat temu), erupcja Avellino (3800 lat temu) i erupcja Wezuwiusza z 79 n.e. która zniszczyła rzymskie miasta Pompeje, Herkulanum, Oplontis i Stabie<ref name="edition">{{cytuj stronę | url = https://books.openedition.org/pcjb/2386#tocfrom1n7 | tytuł = L’attività del Somma-Vesuvio precedente l’eruzione del 1631: dati stratigrafici e vulcanologici |autor = Mauro Rosi i Roberto Santacroce | data = | data dostępu = 20212022-1201-1910}}</ref>.
[[File:Monte Somma.jpg|thumb|left|upright=1.4|Kompleks wulkaniczny Somma-Wezuwiusz.]]
 
Linia 33:
Pierwotnie szczyt Monte Sommy miał przypuszczalnie ok. 2000&nbsp;m [[n.p.m.]] Jego zapadnięcie pozostawiło elipsoidalne zapadlisko, kalderę, rozciągającą na kierunku wschód–zachód, której oś główna mierzy 4,9 km, a oś mała 3,4 km, a maksymalna wysokość wynosi 1132&nbsp;m [[n.p.m.]] Krawędź kaldery, która przetrwała kolejne fazy destrukcji spowodowane erupcjami pliniańskimi, jest dobrze widoczna tylko w północnej części<ref name="bike">{{cytuj stronę | url = https://www.irentbike.com/vesuvius-and-mount-somma | tytuł = Vesuvius and Mount Somma | autor = | data = |język = en | data dostępu = 2022-01-10}}</ref>.
 
Obszar oddzielający Monte Sommę od Wezuwiusza nosi nazwę Valle del Gigante (Dolina Giganta) i dzieli się na dwie części: Atrio del Cavallo na południu i Valle dell'Inferno na północy<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.unesco.it/it/riservebiosfera/detail/88 | tytuł = SOMMA-VESUVIO E MIGLIO D'ORO (CAMPANIA) | data = | data dostępu = 2021-12-19}}</ref>. Stożek Wezuwiusza powstał wewnątrz kaldery po erupcji pliniańskiej z 79 r. n.e. i uzyskał swoją obecną postać w ciągu ostatnich 2000 lat aktywności. Przesuwając się z zachodu na wschód, wyróżniamy w grzbiecie Monte Sommy kilka charakterystycznych punktów tzw. ''cognoli''<ref>{{cytuj stronę | url = https://www.mindat.org/loc-2092.html | tytuł = Monte Somma, Somma-Vesuvius Complex, Naples, Campania, Italy | data = |język = en | data dostępu = 2022-01-0210}}</ref>:
* ''Cognolo di Trocchia'' (961&nbsp;m [[n.p.m.]])
* ''Cognolo di Sant'Anastasia'' (1.086&nbsp;m [[n.p.m.]])