Kordian (dramat): Różnice pomiędzy wersjami

Na podstawie listów Słowackiego skierowanych do matki uważa się{{Kto}}, że prace nad „produkcją”, jak zwykł określać pisaną sztukę sam poeta, rozpoczął on w pierwszym [[kwartał|kwartale]] [[1833]], w pensjonacie pani Pattey w [[Les Pâquis]] pod [[Genewa|Genewą]]. Młody poeta miał niewątpliwie trudności z tworzeniem i jak wynika z listów, wena nachodziła go tylko w nocy. Późniejszych historyków i badaczy literatury{{Kto}} intrygował fakt, iż z listów wynikałoby, że ''Kordian'' niemalże w całości powstał w przeciągu niecałego miesiąca. Z listów można również wywnioskować, że w ciągu pierwszych 8 miesięcy powstała mniej niż 1/3 dzieła, ostatecznie ukończonego [[30 listopada]]. Między innymi te nieścisłości, jak i urwanie utworu (luźne zakończenie), wprowadziły do środowiska literackiego późniejszą polemikę na temat tego, czy ''Kordian'' stanowi jedynie pierwszą część trylogii. Nadzieje na dalsze części trylogii podsycał również list z [[1838]] skierowany do [[Eustachy Januszkiewicz|Eustachego Januszkiewicza]]⁣, w którym Słowacki napisał m.in. „moja trzecia część Kordiana spalona”{{Fakt|data=2022-08}}.

Książka ukazała się w druku w [[1834]] w drukarni Pinardów i sprzedawano ją w wielu paryskich księgarniach. Interesujący jest też fakt, że Słowacki opublikował swoje dzieło anonimowo. Uważa się{{Kto}}, że decyzja ta miała dwojakie podłoże. Z jednej strony, autor uprawiał niestosowną politykę, ukazując rodzinę carską w niekorzystnym świetle. Z drugiej strony, po wydaniu książki niewiadome źródła{{Kto}} donosiły, jakoby autorem dzieła był sam [[Adam Mickiewicz]]. Pogłoska ta stała się w niektórych środowiskach tak prawdopodobna, że próby dementowania jej przez wydawcę Adama Mickiewicza bagatelizowano{{Fakt|data=2022-08}}. Dzięki temu zabiegowi Słowacki udowodnił, że pomimo swojego młodego wieku talentem może dorównać mistrzowi. Książce nie oszczędzono jednak i słów krytyki, a sam [[Julian Ursyn Niemcewicz]] nazwał autora „wierszogryzmołem”{{Fakt|data=2022-08}}. Mimo wszystko ''Kordian'' zyskał miano najlepszego dzieła okresu młodości Juliusza Słowackiego.

Dramat ''Kordian'' jest polemiką niezdolności do romantycznego czynu spiskowca, obezwładnionego moralną rozterką legalizmu i krytyką postawy Konrada z [[Dziady (dramat)|''Dziadów'']]. Utwór nawiązuje do [[powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] i opisuje historię nieudanego spisku na życie [[Mikołaj I Romanow|cara Mikołaja I]]. Główny bohater, tytułowy Kordian, ze względu na wewnętrzną słabość, nie jest w stanie dokonać zamachu i car uchodzi z życiem. Słowacki próbuje zrozumieć przyczyny klęski powstania oraz pokolenia powstańców. Uważa, że jedynie absolutne poświęcenie i zgoda na walkę do końca może przynieść niepodległość.

[[Postać literacka]] Kordiana została całkowicie stworzona na potrzeby utworu – imię [[Kordian (imię)|Kordian]] (znaczące dosłownie: ''dający serce'') zostało wymyślone. Kordian posiadama wszystkie cechy charakterystyczne dla romantyka: targają nim zarówno rozterki świadomości, jak i rozterki typu egzystencjalnego, nie może odnaleźć swojego miejsca w rzeczywistości, przeżywa nieszczęśliwą miłość do Laury – która skazała go na samotność, a rozdarty w poszukiwaniu idei dobra, wskazówki otrzymuje od [[szatan]]a (przede wszystkim ideę [[winkelriedyzm]]u), co doprowadza go na skraj upadku.

KordianaKordian po raz pierwszy pojawia się w poznajemydramacie jako 15-letniegoletni młodzieńcamłodzieniec. Bohater swój wolny czas poświęca rozważaniom nad sensem własnej egzystencji, przeżywa rozczarowania do romantycznej miłości, to wszystko prowadzi do próby samobójczej, aczkolwiek nieudanej. Następnie Kordian wyrusza w podróż do [[Anglia|Anglii]] i [[Włochy|Włoch]]. Podczas tej wędrówki przekonuje się, że światem rządzi pieniądz i że za pieniądze można kupić wszystko, nawet miłość. W scenie na szczycie góry [[Mont Blanc]], przełomowej w całym utworze, Kordian przechodzi metamorfozę z nieszczęśliwego kochanka w gorliwego patriotę i postanawia poświęcić się w imię ojczyzny (idea [[winkelriedyzm]]u). Postanawia zabić [[car]]a, jednak przeszkadzają mu w tym własne słabości. Dla Kordiana podróż oznacza wejście w czas dojrzewania duchowego, a spotkania z brutalną rzeczywistością sprawiają, że bohater traci złudzenia co do otaczającego go świata. Jest postacią dynamiczną, przez cały czas zmienia się, zmaga się z samym sobą. Podróż jest dla niego źródłem informacji o świecie, a przebyta droga wzbogaca go o nowe doświadczenia.