Trojden (wielki książę litewski): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
mNie podano opisu zmian |
|||
Linia 45:
}}
'''Trojden''', '''Trojnat''' ([[Język ruski|starorus.]] ''Троиден, Тренѧт{{Odn|Dąbrowski, Jusupović|s=447–475|2017}}''), zwany później '''''Trojdenem Litewskim'''{{Refn|grupa=uwaga|Z uwagi na próbę odróżnienia omawianego Trojdena przez historyków od żyjącego w XIII wieku [[Trojden I|Trojdena I]] – księcia czerskiego i warszawskiego.
}}'' (zm. [[1282]]) – książę [[Kiernów|kiernowski]] do 1269 roku, a następnie [[Władcy Litwy|wielki książę litewski]] w latach 1269–1282
Jego panowanie zakończyło siedmioletni okres niepokojów po zamachu na [[Mendog|Mendoga]] w 1263 roku. Rozszerzył Wielkie Księstwo o tereny [[Jaćwież|Jaćwieży]] i [[Semigalia|Semgalii]] oraz wzmocnił swoje panowanie na [[Ruś Czarna|Rusi Czarnej]]. W przeciwieństwie do Mendoga, Trojden nie koncentrował się na ekspansji [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]] na wschód. W czasach jego panowania, stolicą państwa wielkolitewskiego był [[Kiernów]].
Był odpowiedzialny za śmierć
== Etymologia imienia ==
Linia 76:
W 1268 roku w [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkim Księstwie Litewskim]] władzę sprawował [[Szwarno]], syn księcia [[Księstwo halicko-wołyńskie|Rusi Halickiej]] – [[Daniel Halicki|Daniela]] – wywodzącego się z dynastii [[Rurykowicze|Rurykowiczów]], będący zarazem prawnym spadkobiercą tronu. W tym też roku, na czele wielkolitewskiej opozycji, wystąpił przeciwko niemu Trojden. Oficjalną przyczyną buntu była obawa przed utratą suwerenności Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po krwawych walkach, w których zginęli trzej bracia Trojdena (Borza, Lesii i Swelken''{{Odn|Janonienė, Račiūnaitė, Iršėnas, Butrimas|2015|s=58–59}}''), Szwarno został odparty i wkrótce dokonał życia w [[Chełm|Chełmie]]. Rok później, bo w 1269 roku, po zakończeniu zwycięskiej rebelii, Trojden stał się władcą [[Litwini w Polsce|Litwy]]. Za jego Panowania rozpoczęła się agresywna polityka skierowaną wrogo do swych sąsiadów Wielkiego Księstwa Litewskiego''{{Odn|Ochmański|1990|s=52}}''.
Zimą 1270 roku, liczebny oddział Wielkiego Księstwa Litewskiego pod wodzą Trojdena, pojawił się w [[Semigalia|Semgalli]], pozostającej pod panowaniem [[Inflanty|inflanckiej]] części [[Państwo zakonu krzyżackiego|państwa zakonu krzyżackiego]] – [[Kawalerowie Mieczowi|Zakonu Kawalerów Mieczowych]]. Na wieść o tym, mistrz kawalerów mieczowych,
Biskupowie [[Lihula|Lealu]] i [[Dorpat|Dorpatu]] zebrali braci zakonu, a przy pomocy uformowanych już oddziałów, Otto von Luttenberg wkroczył do estońskiego Wieku, gdzie dołączyli do niego lennicy [[Królowie Danii|króla duńskiego]] z Estonii. Wspólnie zdecydowano o wyprawie na Ozylię przeciw rabującym ją [[Litwini w znaczeniu historycznym|Litwinom]], jednakże ci zdążyli wycofywać się już z wyspy''{{Odn|Prekop|2014|s=47}}''.
Linia 85:
=== 1272 – 1277 ===
[[Plik:Trajdzień, Hanna Mazavieckaja. Трайдзень, Ганна Мазавецкая (M. Andriolli, 1882).jpg|mały|Trojden i Hanna Mazowiecka na rysunku [[Michał Elwiro Andriolli|Michała Andriolliego]] z 1882 roku|lewo]]Mimo licznych niepowodzeń, Krzyżacy nadal kontynuowali atak na terytorium Semgallii, zdobywając jej grody [[Tērvete|Terweten]] i [[Mežotne|Mesoten]] oraz zmuszając Semgallów do płacenia dziesięciny''{{Refn|grupa=uwaga|Marzec, 1271 rok.}}''. Zimą, pomiędzy rokiem 1272, a 1273, wojska litewskie wyruszyły na kolejną łupieską wyprawę na Inflanty, jednakże tym razem wojska zakonu zwyciężyły nad Litwinami. Nowy mistrz inflancki,
Polityka Trojdena sprawiła, że relacje ze wszystkimi sąsiadami układały się niepomyślnie. Wielki książę był zobowiązany nie tylko walczyć o konsolidację państwa, które znajdowało się w stanie rozkładu po okresie chaosu w latach 1263–1269, ale także prowadzić wojny na wszystkich frontach. Jego dojście do władzy oznaczało wyparcie z Litwy wojsk księstwa halicko-włodzimierskiego. Stąd też kontakty Trojdena z książętami tej ziemi ruskiej były od samego początku złe. Trwające od 1274 r. utarczki przerodziły się w wojnę, w trakcie której w 1275 r. książęta haliccy poprosili o pomoc swego [[Suweren|suwerena]] – [[Złota Orda|tatarską Ordę]]''{{Refn|grupa=uwaga|Sytuacja taka powtórzyła się w 1279 r.}}''. [[Wielkie Księstwo Litewskie|W. ks. lit.]] wyszło z wojny zwycięsko, obroniono, a nawet umocniono południowe granice państwa, osiedlając w [[Ruś Czarna|Rusi Czarnej]] zbiegłych wcześniej do niego Prusów, Sudawów i Skalowów, którzy ucierpieli w starciach z Krzyżakami''{{Odn|Kuncevicius, Kiaupa, Kiaupienė|2007|s=73}}''.
| |||