Spontaniczne złamanie symetrii: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Haael (dyskusja | edycje)
Haael (dyskusja | edycje)
Zmiana redakcji + sekcja 'inne'
Linia 11:
Zjawisko spontanicznego złamania symetrii występuje w wielu dziedzinach fizyki.
 
===Ferromagnetyzm===
W fizyce fazy skondensowanej zjawisko to odpowiedzialne jest za powstanie spontanicznego namagnesowania w [[ferromagnetyk|ferromagnetykach]]. Oddziałujący w krysztale układ [[spin (fizyka)|spinów]] ma symetrię [[grupa obrotów|grupy obrotów]] '''SO(3)'''. Stan podstawowy (stan o najniższej energii) preferuje ustawienie się spinów wzdłuż jednej dowolnej (spontanicznie wybranej) osi. Spiny w tym stanie mogą się jeszcze obracać wzdłuż tej osi. Stan ten ma symetrię [[grupa SO(2)|podgrupy '''SO(2)''']]. [[Drgania]] termiczne niszczą to uporządkowanie co prowadzi do zjawiska [[przejście fazowe|przejścia fazowego]].
 
===Teorie pól kwantowych===
W [[kwantowa teoria pola|teoriach pól kwantowych]] [[pole Higgsa|pola Higgsa]] przyjmują w próżni niezerowe wartości, przez co stan podstawowy ma niższą symetrię niż wyjściowy układ fizyczny. Np. [[Model Standardowy]] ma symetrię cechowania '''SU<sub>c</sub>(3)xSU<sub>L</sub>(2)xU<sub>Y</sub>(1)'''. W stanie podstawowym symetria ta na skutek [[kondensacja|kondensacji]] pól Higgsa i nabywania przez te pola niezerowych wartości średnich ulega złamaniu do '''SU<sub>c</sub>(3)xU<sub>Q</sub>(1)'''. Konsekwencja zjawiska spontanicznego złamania symetrii jest pojawienie się bezmasowych wzbudzeń (cząstek) nazywanych ''bozonami Goldstona'' i efekt nadawania niektórym cząstkom masy.
 
===Inne===
Złamane symetrie fizyczne stają się dopiero widoczne w wysokich [[energia]]ch. Stany symetryczne względem złamanej symetrii mogą wtedy przekształcać się między sobą i stają się wtedy nieodróżnialne.
Inne przykłady, gdzie występuje spontaniczne łamanie symetrii to: nadprzewodnictwo, teoria oddziaływań elektrosłabych, teorie wielkiej unifikacji
 
== Symetrie przybliżone ==