Perystaltyka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m dr.mer. |
destubizacja |
||
Linia 1:
'''Perystaltyka
==Przełyk==
[[Przełyk]] jest to mięśniowa tuba, której ściana zbudowana jest z dwóch warstwach mięśni : zewnętrznej ułożonej podłużnie i wewnętrznej o ułożeniu okrężnym<ref>Poza żołądkiem taką mięśniową budowę ma cału [[układ pokarmowy]]. Histologia. Kazimierz Ostrowski, Warszawa 1995. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Strony 603-604 ISBN 83-200-1869-2</ref>. Skurcze mięśni są wywołane poprzez pokarm, który wywołuje tzw. zespół połykania (otworzenie [[górny zwieracz przełyku|zwieracza górnego przełyku]]). Powstaje tak zwany skurcz pierwszorzędowy (pierwotny), rozpoczynający się przy [[gardło|gardle]], który ma prędkość 4 cm/s i przechodzi przez przełyk po 5-6 sekundach. Siła fali perystaltycznej narasta wraz z odległością od gardła, tak że po dojściu do żołądka powoduje otworzenie [[dolny zwieracz przełyku|zwieracza dolnego przełyku]]. Czynność motoryczna przełyku obejmuje ponadto ruchy drugorzędowe (na skutek zalegania cząsteczek pokarmu, niezwiązane z połykaniem) oraz trzeciorzędowe (spontaniczne nieskoordynowane skurcze).
W pozycji pionowej przez przełyk najszybciej przechodzą płyny (około 1 sekundy), wolniej pokarmy (około 6 sekund). Człowiek stojący na głowie może jeść i pić. Pokarmy ciepłe przyspieszają perystaltykę przełyku, natomiast lodowate spowalniają.
==Żołądek==
[[Grafika:Ventriculus.svg|200px|thumb|
1. dno
<br>2. krzywizna większa
<br>3. trzon
<br>4. (kolano)
<br>5. jama odźwiernikowa
<br>6. kanał odźwiernika
<br>7. wcięcie kątowe
<br>8. krzywizna mniejsza
<br>9. fałdy żołądkowe
<br>E. przełyk
<br>D. dwunastnica
]]
Pomimo swojej anatomicznej jedności, [[żołądek]] posiada dwie całkowicie odrębne części fizjologiczne - część proksymalną (obejmującą dno, wpust oraz górną część trzonu) oraz dystalną, obejmującą resztę żołądka.<br>
Funkcją części pierwszej jest "magazynowanie" nadmiaru pożywienia, natomiast części dystalnej mieszanie i rozdrabnianie pokarmu. Aktywność motoryczna obu części jest oddzielnie regulowana.<br>
Część proksymalna jest utrzymywana w stanie ciągłego skurczu dzięki tonicznej aktywności [[nerw błędny|nerwu błędnego]]. Rozciąganie żołądka (świadczące o obecności nadmiaru pokarmu), hamuje nerw błędny co w konsekwencji powoduje zwiększenie pojemności. [[Gastryna]], [[sekretyna]] także wpływają na powiększenie części proksymalnej (hormony te świadczą o obecności pokarmu).<br>
Skurcze drugiej części są regulowane w sposób autonomiczny i nie podlegają dużej regulacji ze strony [[nerw|nerwów]] i [[hormon|hormonów]]. Główną rolą skurczy jest mieszanie i rozdrabnianie pokarmów. Są one generowane przez [[rozrusznik]], znajdujący się na 2/3 górnych krzywizny większej i podążają w stronę oddźwiernika. Po dojściu fali do oddźwiernika ten zamyka się i fala perystaltyczna zawraca (retropulsja). Do dwunastnicy mogą przejść jedynie płyny oraz bardzo rozdrobniony pokarm. Skurcze żołądka są potęgowane przez [[gastryna|gastrynę]] oraz [[nerw błędny]], natomiast [[sekretyna]] hamuje motorykę.<br>
Opróżnianie żołądka jest hamowane, jeżeli w [[opuszka dwunastnicy|opuszce dwunastnicy]] są obecne [[tłuszcze]], produkty trawienia [[białka|białek]] oraz cukry proste.
==Jelito cienkie==
W [[jelito cienkie|jelicie cienkim]] występują dwa rodzaje skurczy: odcinkowe (segmentowe) oraz perystaltyczne. Skurcze odcinkowe, które odpowiadają za przesuwanie pokarmu, zachodzą z większą częstotliwością w proksymalnych niż w dystalnych częściach jelit.<br>
Skurcz perystaltyczny polega na objęciu skurczem cienkiego odcinka (2-3 centymetry), który "wędruje" w stronę odbytu. Bayliss i Starling ustalili, że pobudzenie (nawet sztuczne) w jakimkolwiek miejscu jelita, powoduje zawsze obwodowy kierunek skurczu.<br>
Aktywność motoryczna jelita jest regulowana na kilka sposobów:
Nerwowo:<br>
*odruch żołądkowo-jelitowy - pobudza motorykę jelita, sygnalizuje o obecności pokarmu w żołądku
*odruch jelitowo-żołądkowy - hamuje motorykę żołądka, sygnalizuje żołądkowi nadmiar pokarmu w jelicie
*odruch jelitowo-jelitowy - hamuje motorykę jelita, sygnalizuje nadmierne i niebezpieczne rozciągnięcie jelita
Hormonalnie:
*Zwiększają motorykę: [[gastryna]], [[insulina]]
*Hamują motorykę: [[sekretyna]], [[glukagon]]
==Jelito grube==
Poza charakterystycznymi dla [[jelito grube|jelita cienkiego]] skurczami odcinkowymi i perystaltycznymi, obecne są tutaj jeszcze skurcze propulsywne i masowe.<br>
Skurcze propulsywne rozpoczynają się w losowym miejscu i biegną w obu kierunkach. Najczęściej występują w [[jelito ślepe|jelicie ślepym]] oraz w [[wstępnica|okrężnicy wstępującej]].<br>
Skurcze masowe odbywają się kilka razy dziennie. Tuż przed skurczem zanika pozostała aktywność motoryczna na całym obszarze jelita grubego. Masy kałowe są przesuwane do odbytnicy w ciągu 20-30 sekund.<br>
[[Gastryna]], [[cholecystokinina]] oraz stany [[stres|emocjonalne]] zmieniają aktywność motoryczną, podobnie jak nerwy autonomiczne (odruchy jelitowo-jelitowe i żołądkowo-jelitowe). [[Morfina]] wzmaga skurcze i wchłanianie wody, co powoduje zaparcie.
==Bibliografia==
*Fizjologia układu trawiennego, S.Konturek strony:16-79 (ISBN 83-200-0897-2)
*Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i Klinicznej, Traczyk strony:721-743 (ISBN 83-200-3020-X)
==Zobacz też==
*[[Achalazja]] - skurcz wpustu przełyku, odnerwienie mięśniówki przełyku
*[[Rozlany skurcz przełyku]]
*[[Zaparcia]], [[defekacja]], [[tłocznia brzuszna]]
*[[choroba Hirschsprunga]] - wrodzony niedorozwój splotów śródściennych
*[[choroba Chagasa]] - zniszczenie splotów śródściennych
{{Przypisy}}
{{Układ pokarmowy}}
{{hmed}}
[[Kategoria:Fizjologia]]
[[Kategoria:Układ pokarmowy człowieka]]
[[de:Peristaltik]]
| |||