Wikipedia

Sylvin Rubinstein

tancerz, uczestnik ruchu oporu podczas II wojny światowej

Sylvin Rubinstein[1], także Sylwin Rubinstein[2] (ur. 1914 lub 1917, zm. 30 kwietnia 2011 w Hamburgu) – tancerz flamenco, uczestnik ruchu oporu podczas II wojny światowej.

Sylvin Rubinstein
Imperio, Dolores
Data urodzenia

1914 lub 1917

Data i miejsce śmierci

30 kwietnia 2011
Hamburg

Dziedzina sztuki

taniec

Życiorys edytuj

Urodził się w 1914[3][4] lub w 1917 roku[1], jako nieślubne dziecko[1] polsko-żydowskich rodziców[1], lub rosyjskiego arystokraty i Żydówki[4][5]. Wychował się w Brodach[6][7]. Jego ojciec zginął z rąk bolszewików[1][7]. Matka z Sylvinem i jego bliźniaczką wyjechała w 1924 roku do Rygi[1], gdzie rodzeństwo zaczęło uczęszczać na lekcje baletu[4][5].

Na początku lat 30. Sylvin wraz z bliźniaczką Marią[1] (Małke[2]) zaczęli z dużym powodzeniem występować na europejskich scenach[1][8] jako duet taneczny Imperio i Dolores[2][4][7] wykonujący flamenco[2][8]. Ich pokazy odbyły się m.in. w Budapeszcie, Bukareszcie, Hamburgu, Wiedniu, czy Berlinie[2], a także za oceanem: w Nowym Jorku, czy Melbourne[7].

Wybuch II wojny światowej zastał rodzeństwo w Warszawie[1] – duet w tym okresie występował w Adrii[7]. W listopadzie[2] 1940 roku rodzeństwo znalazło się w getcie warszawskim[8][2], z którego udało im się uciec[1][7] przez zakład fryzjerski znajdujący się w murach getta[2]. Po opuszczeniu getta Sylvin i Maria otrzymali wsparcie ze strony Niemca, majora Kurta Wernera, który pamiętał występy duetu[7]. Rodzeństwo rozstało się na zawsze, gdy Maria wyjechała w stronę Brodów, by dotrzeć do matki[7], żony i dzieci Sylvina[2]. Maria z matką zginęły w obozie zagłady w Treblince[1].

Dzięki Wernerowi Sylwin dołączył do ruchu oporu[7] w Krośnie[9]. Posługiwał się nazwiskiem „Turski”[1]. Pomagał przy ukrywaniu żydowskich dzieci i akcjach dywersyjnych[8][9]. Krótko po akcji, podczas której przebrany za kobietę rzucił granaty w restauracji odwiedzanej przez nazistowskich wojskowych[6][8], Rubinstein wyjechał do Berlina, gdzie zamieszkał w mieszkaniu Wernera[1] i dotrwał końca wojny[8].

W latach 50.[7] Rubinstein zaczął występować na scenach niemieckich kabaretów jako Dolores, wcielając się tym samym w rolę zmarłej siostry[8]. Tańczył flamenco w damskich sukniach, które sam szył, zawsze występując bez partnera[8].

Zmarł 30 kwietnia 2011 roku[10] w Hamburgu[11].

Rubinstein w kulturze edytuj

W 2000 roku ukazała się książka Dolores & Imperio : die drei Leben des Sylvin Rubinstein na temat losów Rubinsteina autorstwa Kuna Kruse[12]. Jej autor wraz z Marianem Czurą wyreżyserował później film dokumentalny Er Tanzte Das Leben[7] (Życie tańcem pisane, 2003[1]), który również opisuje życie tancerza[7].

Reportaż Angeliki Kuźniak o Rubinsteinie[2][5] został zaadaptowany na potrzeby teatru przez reżysera Marcina Libera[5]. Przedstawienie zarejestrowano podczas Festiwalu Sztuki Reżyserskiej Interpretacje 2010[13].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Andrzej Potocki, Słownik Biograficzny Żydów z Podkarpackiego, wyd. 1, Rzeszów: Wydawnictwo Carpathia, 2010, s. 25, ISBN 978-83-62076-24-6.
  2. ↑ a b c d e f g h i j Angelika Kuźniak, Poza pamięcią [online], Miesięcznik Znak, 1 września 2016 [dostęp 2021-08-16] (pol.).
  3. ↑ Katalog der Deutschen Nationalbibliothek [online], portal.dnb.de [dostęp 2021-08-17].
  4. ↑ a b c d Gabriel Blauy, Abenteuer eines Artisten und antifaschistischen Agenten, „Die Welt”, 9 czerwca 2004 [dostęp 2021-08-17] (niem.).
  5. ↑ a b c d Nasz dziwny świat [online], Rzeczpospolita, 15 stycznia 2009 [dostęp 2021-08-16] (pol.).
  6. ↑ a b Sylvin Rubinstein, les grenades sous la jupe de flamenco [online], RTBF Culture, 6 sierpnia 2020 [dostęp 2021-08-17] (fr.).
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l Germany embraces killer transvestite [online], The Age, 25 lutego 2005 [dostęp 2021-08-16] (ang.).
  8. ↑ a b c d e f g h Sylvin Rubinstein [online], Jewish Museum Berlin [dostęp 2021-08-16] (ang.).
  9. ↑ a b Sylvin Rubinstein [online], kunokruse.de [dostęp 2021-08-16] (ang.).
  10. ↑ Rubinstein Sylvin [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2021-08-16] (pol.).
  11. ↑ Zwei Abende in Erinnerung an Sylvin Rubinstein [online], elbe-wochenblatt.de, 26 sierpnia 2017 [dostęp 2021-08-17] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-26] (niem.).
  12. ↑ Kuno Kruse, Dolores & Imperio: die drei Leben des Sylvin Rubinstein, Köln: Kiepenheuer & Witsch, 2000, ISBN 978-3-462-02926-0, OCLC 45543833 [dostęp 2021-08-16].
  13. ↑ FilmPolski.pl [online], FilmPolski [dostęp 2021-08-16] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sylvin_Rubinstein&oldid=72201597”