Tablice rowerowe w Polsce

Tablice rowerowe w Polsce stosowano w latach 1920–1954, a sam obowiązek rejestracji rowerów obowiązywał do 1964.

1920–1936

Nie istniało ogólnokrajowe zarządzenie dotyczące tablic rowerowych – każde województwo samo ustalało wygląd tablic rowerowych oraz zasady tworzenia numeru na nich.

1936–1937

Po raz pierwszy tablice rowerowe wprowadzone centralnym zarządzeniem wydawano od 15 września 1936. Tablice rowerowe były stosowane do rowerów i wózków poruszanych siłą nóg, a od 1937 r. również motocykli o pojemności silnika mniejszej niż 100 cm³. Tablicę należało umieścić z tyłu pod siodełkiem, prostopadle do osi roweru. Pod numerem znajdowały się cyfry oznaczające lata dwuletniego okresu rejestracji rowerów.

Tablice były żółte z czarnymi znakami i miały wymiary 120×76 mm. Numer składał się z litery i 5 cyfr. W numerze nie mogły być użyte litery F, G, J, O, Q, V.

Dwie pierwsze cyfry oznaczały województwo, chociaż stosowane wyróżniki różniły się od tych stosowanych na tablicach samochodowych.

Wyróżniki województw:

• 01–05 – miasto stołeczne Warszawa
• 06–08 – białostockie
• 09–12 – kieleckie
• 13–16 – krakowskie
• 17–20 – lubelskie
• 21–23 – lwowskie
• 24–30 – łódzkie
• 31–33 – nowogródzkie
• 34–35 – poleskie
• 36–47 – pomorskie
• 48–83 – poznańskie
• 84–85 – stanisławowskie
• 86–87 – tarnopolskie
• 88–93 – warszawskie
• 94–96 – wileńskie
• 97–99 – wołyńskie

Województwo śląskie samo ustaliło system tablic rowerowych. Co prawda, ich kolorystyka była taka sama, co w innych województwach, ale zasady tworzenia numeru były zupełnie inne. Na tablicy znajdowało się 6 cyfr, a numery wydawano od 100 100 w górę.

Podział zakresów cyfrowych pomiędzy powiaty woj. śląskiego:

• 100 100 – 103 599 – powiat miejski Katowice
• 110 100 – 113 099 – powiat miejski Chorzów
• 120 100 – 121 099 – powiat miejski Bielsko
• 125 100 – 137 099 – powiat katowicki
• 150 100 – 158 099 – powiat świętochłowicki
• 164 100 – 171 599 – powiat tarnogórski
• 175 100 – 181 099 – powiat lubliniecki
• 185 100 – 203 099 – powiat pszczyński
• 220 100 – 224 599 – powiat bielski
• 230 100 – 236 099 – powiat cieszyński
• 240 100 – 270 599 – powiat rybnicki

1938–1939

15 listopada 1937 r. Minister Komunikacji wydał Zarządzenie w sprawie kształtu, barwy, i wymiarów tabliczek rowerowych na okres rejestracyjny 1938–1939. Tablice rowerowe wydawano dla rowerów i wózków poruszanych siłą nóg oraz motocykli o pojemności silnika mniejszej niż 100 cm³. Tablicę należało umieścić z tyłu pod siodełkiem, prostopadle do osi roweru.

Tablice miały czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Były nieco mniejsze od poprzednich – miały wymiary 105×105 mm.

Zachowano układ 1 litera + 5 cyfr. W górnym rzędzie znajdowała się litera i dwucyfrowy wyróżnik województwa, a w dolnym 3 cyfry. W numerze nie mogły być w nim użyte litery F, G, J, O, Q, V. Do lipca 1938 r. wyróżniki województw były te same, co na tablicach z lat 1936–1937 (z wyjątkiem M. Warszawy: 01000–04499 i woj. białostockiego: 04500–08999), chociaż część województw, a także m. st. Warszawa, zachowało dawne wyróżniki.

Wyróżniki województw od lipca 1938 r.

• 01–05 – miasto stołeczne Warszawa
• 06–08 – białostockie
• 09–12 – kieleckie
• 13–16 – krakowskie
• 17–20 – lubelskie
• 21–23 – lwowskie
• 24–30 – łódzkie
• 31–33 – nowogródzkie
• 34–35 – poleskie
• 36–47 – pomorskie
• 48–76 – poznańskie
• 77 – wołyńskie
• 78 – białostockie
• 79–80 – kieleckie
• 81 – lubelskie
• 82 – pomorskie
• 83 – warszawskie
• 84–85 – stanisławowskie
• 86–87 – tarnopolskie
• 88–93 – warszawskie
• 94–96 – wileńskie
• 97–99 – wołyńskie

Podobnie jak poprzednio, system tablic rowerowych w województwie śląskim wyglądał inaczej. Co prawda, kolorystyka tablic była taka sama, co w pozostałych województwach, zasady tworzenia numeru pozostały niezmienione, czyli numer składał się z 6 cyfr od 100 100 w górę.

Podział zakresów cyfrowych pomiędzy powiaty woj. śląskiego:

• 100 100 – 109 099 – powiat miejski Katowice
• 109 100 – 119 099 – powiat miejski Chorzów
• 119 100 – 121 099 – powiat miejski Bielsko
• 121 100 – 146 099 – powiat katowicki
• 146 100 – 152 299 – powiat bielski
• 152 300 – 172 299 – powiat świętochłowicki
• 172 300 – 180 799 – powiat cieszyński
• 180 800 – 230 799 – powiat rybnicki
• 230 800 – 255 799 – powiat pszczyński
• 255 800 – 266 299 – powiat tarnogórski
• 266 300 – 273 599 – powiat lubliniecki

Inaczej wyglądały tablice rowerów wojskowych. Tło wprawdzie miały czarne, tak samo jak tablice rowerów cywilnych, ale znaki i obwódka miały kolor biały. Numer zaczynał się zawsze od litery W, a po nim następowało 5 cyfr (pierwsza była oddzielona od litery i pozostałych cyfr kreskami).

II wojna światowa

• 1. Tereny przyłączone do Niemiec:

Na terenie III Rzeszy nie wydawano tablic rowerowych. Rowery musiały jedynie być zarejestrowane i wyposażone w „dowód rejestracyjny roweru”.

• 2. Generalne Gubernatorstwo:

Na terenie GG od 1 września 1940 r. wszystkie rowery (także wózki rowerowe oraz riksze) musiały być wyposażone w nowe tabliczki. Niestety, nie udało się do tej pory dotrzeć do dokumentów, ale na podstawie zachowanych tabliczek można określić, jakie były reguły ich wydawania:

Lata 1940–1941: tablice w kształcie przypominającym szkolną tarczę; tło czarne, znaki srebrne. Tabliczki te były aluminiowe, odlewane. Czasem zdarzały się tabliczki kwadratowe ze ściętymi rogami, ale z takim samym układem znaków. Numer składał się z wyróżnika literowego, pięciu cyfr (na górze litery, kropka i dwie cyfry, a na dole trzy cyfry), a pod cyframi był mały napis „1940-1” lub tylko „1941”. Rowery zarejestrowane w miastach będących siedzibami dystryktów miały jedną literę, a zarejestrowane w powiatach – 2 lub 3 litery, gdzie pierwsza oznaczała dystrykt, a po przełamaniu druga lub druga i trzecia – powiat.

• K – dystrykt krakowski
• L – dystrykt lubelski
• R – dystrykt radomski
• S – prawdopodobnie dystrykt galicyjski
• W – dystrykt warszawski

Rok 1942: Tablice trójkątne, tło czarne, znaki srebrne. Tabliczki te były żeliwne, odlewane. Układ znaków i oznaczenie dystryktów i powiatów taki sam, jak na tablicach okresu 1940–1941 – na górze litery, pod nimi dwie cyfry, a jeszcze niżej trzy cyfry. Rok wydania (1942) był zapisany na górze, koło liter oznaczających miejsce rejestracji („19” po lewej stronie, „42” po prawej stronie).

Lata 1943–1944: Rozporządzenie Generalnego Gubernatora o dopuszczeniu pojazdów do ruchu drogowego z dnia 13 października 1942 r. uchylało z dniem 1.01.1943 r. Rozporządzenie o ruchu rowerów na drogach publicznych z 1937 r. 1 stycznia 1943 r. odstąpiono od wydawania tablic rowerowych, jednakże nadal do 31 grudnia 1943 r. rowery należało rejestrować i wydawano na ten fakt urzędowe poświadczenie taki „dowód rejestracyjny roweru”. (Dziennik Rozporządzeń dla GG Nr 85, rok 1942, s. 577).

Znane są również tablice rowerowe z 1942 r. (m. Częstochowa) z nazwą miasta numerem i rokiem wydania – kształt prostokątno-owalny. Również znane są podobne tablice z 1943 r. (pow. radomszczański), ale o nieco innym kształcie (owalny itp.), o których nie wiadomo, czy pochodzą z rowerów, czy z furmanek. Ponadto znane są tablice prostokątne z lat 1940–1941 z żółtym tłem i czarnymi znakami. Na górze tłoczona nazwa powiatu (Tomaszów), pod nim malowane trzy cyfry lub litera, łącznik i dwie cyfry (np. S-94), a na dole tłoczone lata 1940–1941. Również nie udało się ustalić znaczenia i zastosowania tych tablic – czy są to też tablice rowerowe, czy z innych pojazdów (np. furmanek czy dorożek). Ponadto na terenie Generalnego Gubernatorstwa rowery niemieckich sił zbrojnych, policyjnych, urzędów i instytucji nie podlegały rejestracji i, co za tym idzie, nie posiadały tablic rejestracyjnych.

• 3. Tereny przyłączone do ZSRR:

Na jednej z rosyjskojęzycznych stron na temat tablic rejestracyjnych można się dowiedzieć, że w ZSRR w tamtych latach istniały tablice rowerowe. Brak bliższych danych na ich temat.

• 4. Tereny przyłączone do Litwy:

Brak danych na temat występowania tablic rowerowych na tych terenach.

• 5. Tereny przyłączone do Słowacji:

Brak danych na temat występowania tablic rowerowych na tych terenach.

• 6. Komisariat Rzeszy Ukraina:

Brak danych na temat występowania tablic rowerowych na tych terenach.

• 7. Komisariat Rzeszy Wschód:

Brak danych na temat występowania tablic rowerowych na tych terenach.

1945–1946

Podobnie jak w latach 1920–1936, nie istniało ogólnokrajowe zarządzenie dotyczące tablic rowerowych i każde województwo samo ustalało wygląd tablic rowerowych oraz zasady tworzenia numeru na nich.

1947–1948

U góry tablicy znajdowała się nazwa powiatu oraz napis ROK 1947/48.

Tablica miała czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Były dosyć małe – mierzyły tylko 88×78 mm. Numer składał się z 5 cyfr.

1949–1950/1951

Tablice z okresu 1947–1948 były ważne do 30 września 1949 r.

Wymiary tablicy były te same, co w latach 1947–1948. Tablice miały czarne tło i białe znaki i obwódkę. Numer miał literę i 5 cyfr (poszczególne przedziały cyfrowe oznaczały województwo). W numerze nie mogły być użyte litery: J, O, Q, V.

Wyróżniki województw:

• 00001–01499 – białostockie
• 01500–06999 – gdańskie
• 07000–11499 – kieleckie
• 11500–18999 – krakowskie
• 19000–21999 – lubelskie
• 22000–22999 – miasto Łódź
• 23000–30999 – łódzkie
• 31000–33999 – olsztyńskie
• 34000–41999 – pomorskie
• 42000–59999 – poznańskie
• 60000–62499 – rzeszowskie
• 62500–76499 – śląskie
• 76500–81499 – szczecińskie
• 81500–82499 – miasto stołeczne Warszawa
• 82500–86999 – warszawskie
• 87000–92599 – wrocławskie

Dodatkowe wyróżniki województw wprowadzone w czerwcu 1950 r.:

• 92600–95499 wrocławskie
• 95500–99500 poznańskie
• 99501–99855 pomorskie
• 99856–99999 warszawskie
• O 00001–60000 śląskie
• O 60001–99999 pomorskie
• J 00001–32250 białostockie
• J 32251–43250 gdańskie
• J 43251–63250 wrocławskie
• J 63251–83250 rzeszowskie

1951

Tablice z okresu 1949–1950 mogły być wydawane jeszcze w 1951 r., aż do wyczerpania zasobów.

Wymiary tablicy i kolorystyka nadal pozostawały niezmienione.

Zmieniono układ numeru – od tej pory składał się z 2 liter i 3 cyfr. Pierwsza litera oznaczała województwo. Drugą literą nie mogły być B, D, I, J, O, V, z wyjątkiem województw katowickiego i wrocławskiego, gdzie była dopuszczona jako druga litera B.

Wyróżniki województw:

• A – białostockie
• C – bydgoskie
• E – gdańskie
• F – katowickie
• G – kieleckie
• H – koszalińskie
• K – krakowskie
• L – lubelskie
• M – łódzkie
• N – miasto Łódź
• P – olsztyńskie
• R – opolskie
• S – rzeszowskie
• T – poznańskie
• U – szczecińskie
• W – wrocławskie
• X – zielonogórskie
• Y – miasto stołeczne Warszawa
• Z – warszawskie

1952–1954

Tablice miały kształt trójkąta z zaokrąglonymi rogami.

Długość podstawy wynosiła 70 mm, boków – 90 mm, a szerokość zaokrąglenia – 30 mm. Tło było czarne, a znaki i obwódka żółte. Numer składał się z litery i 5 cyfr (dwie pierwsze oznaczały województwo, wyróżniki były te same, co na tablicach samochodowych).

Tablice rowerowe ostatecznie wycofano w Polsce w styczniu 1954. Jednak obowiązku rejestracji rowerów w Polsce nie zniesiono – przy rejestracji rowerów wydawano jedynie kartę rowerową (dowód rejestracyjny). Obowiązek rejestracji rowerów zniesiono w Polsce w 1964 roku.

Zobacz też

• Tablice rejestracyjne w Polsce