Tadeusz Tyszkiewicz
Tadeusz Tyszkiewicz hrabia (ur. 1774, zm. 12 kwietnia 1852 w Paryżu) – generał brygady armii Księstwa Warszawskiego.
.jpg)
| |
 Leliwa | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona | |
| Dzieci |
-Maria Tyszkiewicz ż. Ignacego Łempickiego |
Życiorys
edytujOd 1790 oficer gwardii mirowskiej, uczestnik wojny z Rosją w 1792 roku. Walczył w stopniu rotmistrza. Po zwycięstwie targowiczan podał się do dymisji i działał w sprzysiężeniu insurekcyjnym w Wilnie. Brał udział w insurekcji kościuszkowskiej, w trakcie której był adiutantem Jakuba Jasińskiego. Walczył w obronie Wilna, w obronie Warszawy przed Prusakami i Pragi przed Suworowem. Po powstaniu wyjechał do Paryża. W 1804 ukończył tam studia z zakresu artylerii i inżynierii. W 1806 został dowódca Gwardii Honorowej, wystawionej przez księcia J. Poniatowskiego dla asysty Napoleonowi I.
W stopniu kapitana był oficerem ordynansowym cesarza i odbył kampanię mazurską 1807. Jako pułkownik 2 pułku w 1809 walczył przeciw Austriakom. W 1812 roku przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego[1]. Generał z 1812 roku i dowódca 19 Brygady Jazdy w kampanii moskiewskiej (zob. 4 Dywizja Jazdy Michała Ignacego Kamieńskiego). Pod Medyną dostał się do niewoli rosyjskiej. Po uwolnieniu w 1814 wziął dymisję. Żonaty w 1815 roku z Józefą Sołłohubówną, córką Jerzego, a wnuczką Antoniego Józefa[2].
Od 1820 roku był senatorem-kasztelanem w Królestwie Polskim. W 1828 wyznaczony na członka sądu nad Towarzystwem Patriotycznym – głosował za uniewinnieniem.
W powstaniu listopadowym od 1830 do 1831 roku był cywilnym naczelnikiem powstania, a następnie prezesem Rządu Centralnego na Litwie. Po kapitulacji udał się do Prus, potem do Saksonii. Był członkiem sejmu powstańczego na emigracji[3]. Ostatecznie osiadł w Paryżu, gdzie zmarł.
Był założycielem i członkiem loży wolnomularskiej Bracia Polacy Zjednoczeni w 1820 roku[4].
Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari[5].
Zgodnie z jego wolą wyrażoną w testamencie (przekazał swoim córkom, aby jego ciało przewiozły do ojczyzny, „nie wcześniej wszelako, niźli Polska swój byt niepodległy odzyska”), jego szczątki ekshumowano na początku 1939 i sprowadzono do Polski pochowano w Warszawie na cmentarzu Powązkowskim[6][7] (kwatera 25-4-31/32)[8].
-
Grób gen. Tadeusza Tyszkiewicza i jego żony hrabiny Józefy Sołłohub na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie -
Sprowadzenie prochów generała Tadeusza Tyszkiewicza do Warszawy. 14 stycznia 1939 roku -
Tadeusz Tyszkiewicz
.JPG)
Przypisy
edytuj- ↑ Dziennik Konfederacyi Jeneralnej Królestwa Polskiego. 1812, nr 18, s. 167.
- ↑ Maria Jadwiga Minakowska, Tadeusz hr. Tyszkiewicz-Łohojski h. Leliwa [online], www.sejm-wielki.pl [dostęp 2025-01-01] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-07].
- ↑ Walenty Zwierkowski, O Sejmie w Emigracji, Poitiers 1839, s. 10.
- ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 324.
- ↑ Xsięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów, tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymż roku Krzyżem Wojskowym „Virtuti Militari” ozdobionych, Lwów 1881, s. 48.
- ↑ Polsko-francuska uroczystość wojskowa. Ekshumacja szczątków gen. Tyszkiewicza. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 8B, s. 10, 8 stycznia 1939.
- ↑ W Polsce i za granicą. „W Służbie Penitencjarnej”. Nr 3, s. 13, 1 lutego 1939.; porównaj: „Łódź w Ilustracji, 15 I 1939, nr 3, s. 5 (auto-karawan z prochami Generał na ulicach Warszawy).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Tadeusz Tyszkiewicz, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-24].
Bibliografia
edytuj- H. P. Kosk, Generalicja polska, t. 2 wyd.: Oficyna Wydawnicza Pruszków 2001