Taniec ze złotym cielcem
Taniec ze złotym cielcem (niderl. Drieluik met de dans om het gouden kalf) – tryptyk niderlandzkiego malarza Lucasa van Leydena, znajdujący się w Rijksmuseum[1].
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
1530 |
| Medium | |
| Wymiary |
92,5 × 127 cm (otwarty) |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Temat i rozmiary tryptyku wskazują, iż dzieło powstało na zlecenie osoby prywatnej. Tego typu tryptyki były ozdobą prywatnych komnat lub kaplic[2].
Geneza edytuj
Tematem jest jeden z wątków ucieczki Izraelitów z Egiptu. Gdy Mojżesz wybrał się na górę Synaj, gdzie po czterdziestu dniach otrzymał kamienne tablice z wyrytymi dziesięciorgiem przykazań, lud zniecierpliwił się nieobecnością swojego przywódcy. Stanął przed jego bratem Aaronem i zażądał by ten uczynił dla niego Boga, który by szedł przed nimi. Wówczas Aaron powiedział im:
"Pozdejmujcie złote kolczyki, które są w uszach waszych żon, waszych synów i córek, i przynieście je do mnie". I zdjął cały lud złote kolczyki, które są w uszach, i zniósł je do Aarona. A wziąwszy je z ich rąk nakazał je przetopić i uczynić z tego posąg cielca ulany z metalu, I powiedzieli: "Izraelu. oto bóg twój, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej". A widząc to Aaron kazał postawić ołtarz przed nim i powiedział: "Jutro będzie uroczystość ku czci Pana". Wstawszy wcześnie rano, dokonali całopalenia i złożyli ofiary biesiadne. I usiadł lud, aby jeść i pić, i wstali, żeby się bawić. (Wj 32:1-6)
Opis obrazu edytuj
Leyden skupił się na przedstawieniu Izraelitów podczas uczty po złożeniu ofiary nowemu bóstwu. Na pierwszym planie, pośrodku, pewna kobieta podaje jabłko mężczyźnie, co nasuwa skojarzenie grzechu pierworodnego Adama i Ewy. W obu przypadkach mamy do czynienia z brakiem posłuszeństwa wobec Boga. Tłem dla ucztujących są poszczególne scenki dopełniające historię złotego cielca. Na drugim planie widoczny jest złoty cielec i tańczący wokół niego wyznawcy. Jeszcze dalej, z góry osłoniętej ciemnym obłokiem, schodzi pospiesznie Mojżesz wraz ze swoim pomocnikiem Jozue. Przedstawienie góry zasnutej obłokiem jest zgodne z biblijną wersją:
Gdy zaś Mojżesz wstąpił na górę, obłok ją zakrył (Wj 24:15)
.
Proweniencja edytuj
Do 1604 roku obraz znajdował się w Kalverstraat w Amsterdamie. Później trafił do kolekcji Jaspara Losschaerta. Po jego śmierci w 1658 roku, był kolejno dziedziczony przez spadkobierców: Jacoba Wuytiersa, Dircka Wuytiersa w 1679 i Jacoba Cromhouta. 7 maja 1709 roku, po śmierci tego ostatniego, obraz został sprzedany do kolekcji Marquis de Blasiel w Paryżu by następnie 16 marca 1870 trafić do zbiorów Veuve Mme. Bignier. W czerwcu 1952 roku obraz został podarowany Rijksmuseum w Amsterdamie. Na okres od 1 grudnia 2003 do 1 marca 2013 dzieło zostało wypożyczone do Museum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie.
Przypisy edytuj
- ↑ Worship of the Golden Calf, Lucas van Leyden, c. 1530 – Rijksmuseum [online], www.rijksmuseum.nl [dostęp 2017-11-15].
- ↑ Web Gallery of Art, searchable fine arts image database [online], www.wga.hu [dostęp 2017-11-15].
Bibliografia edytuj
- Patrick de Rynck Jak czytać opowieści biblijne i mitologiczne w sztuce, wyd. Universitas, Kraków, 2008, ISBN 97883-242-0903-3.