Teoria ograniczeń

Teoria ograniczeń (ang. Theory of Constraints, TOC) – metoda zarządzania nastawiona na osiąganie długotrwałych zysków poprzez odpowiednie zarządzanie istniejącymi w firmie ograniczeniami, tj. „wąskimi gardłami”, które występują w systemach zarządzania, procesach wytwarzania lub procesach dystrybucji.

TOC wymaga zastosowania w praktyce trzyelementowego systemu programowania produkcji, nazywanego drum-buffer-rope (werbel-bufor-lina), z uwzględnieniem wytwarzania produktów według partii transportowej i partii obróbkowej. Charakterystyka tych elementów jest następująca:

1. Drum – nadaje procesowi odpowiedni rytm produkcji, według przyjętego planu operatywnego, uwzględniającego „wąskie gardła”.
2. Buffer – to zapasy materiałowe umieszczone w procesie przed „wąskimi gardłami”; można wyróżnić trzy rodzaje zapasów związanych z „wąskim gardłem”: związane z wydajnością, związane z wymaganą liczbą dostarczanych elementów, niezwiązane z wydajnością „wąskiego gardła – zlokalizowane po operacjach na stanowisku określonym „wąskim gardłem”.
3. Rope – to zasada dostarczania materiałów lub elementów na stanowisku pracy według „wąskiego gardła”.

Ciągłe doskonalenie procesów wytwarzania przy pomocy metody TOC, wymaga we wdrożeniu wykorzystania następujących zasad:

1. zidentyfikowania ograniczeń występujących w procesie,
2. przyjęcia zasad realizacji procesu z uwzględnieniem występujących ograniczeń,
3. redukcji lub likwidacji występujących ograniczeń,
4. zaostrzenia parametrów na stanowiskach, na których występują „wąskie gardła”.

Podstawowym celem każdej firmy jest zarabiać pieniądze teraz i w przyszłości.

Firma powinna spełniać oczekiwania klientów, a następnie generować zyski, przy czym obie te sfery są od siebie zależne. Wyjście z procesu jest definiowane jako przychody ze sprzedaży pomniejszone o zmieniające się koszty materiałów i energii. W każdym przedsiębiorstwie można znaleźć ograniczenia lub restrykcje, które limitują osiągane przez nie dochody. Można zatem wyróżnić następujące rodzaje zasobów: zasoby nielimitowane, zasoby limitowane i deficytowe „wąskie gardła”.

Prawie każde przedsiębiorstwo posiada kilka zasobów limitowanych, które są łatwe do zdefiniowania i kontrolowania. Relacje pomiędzy wytwarzanymi wyrobami i niezbędnymi zasobami są skorelowane i mają charakter zdarzeń losowych. System wytwarzania można nazwać ustabilizowanym dynamicznie, jeżeli ilość produkowanego asortymentu zmienia się w zależności od zmiany „wąskich gardeł” oraz posiadanych zasobów.

Bibliografia

• Bednarek M., Ciągłe doskonalenie systemów zarządzania podstawowym narzędziem wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej, Łódź 2002.
• Grudzewski W.M., Hejduk I.K., Metody projektowania systemów zarządzania, Wydawnictwo DIFIN, Warszawa 2004, s. 157-158.
• Goldratt E.M., Cox J., Cel I Doskonałość w produkcji, Wydawnictwo Mintbooks, Warszawa 2007.
• Goldratt E.M., Cel II To nie przypadek, Wydawnictwo Mintbooks, Warszawa 2007.
• Corbett T., Finanse do góry nogami. Zdroworozsądkowa rewolucja w rachunkowości, Wydawnictwo Mintbooks, Warszawa 2007.
• Eliyahu M. Goldratt, Łańcuch Krytyczny

Linki zewnętrzne

• TOC i Lean - połączenie Lean Manufacturing z metodami Teorii Ograniczeń (TOC)
• Wstęp do Teorii Ograniczeń