Toksyczne środki przemysłowe

Toksyczne środki przemysłowe (TSP) - używane w gospodarce związki chemiczne, materiały promieniotwórcze, substancje biologiczne oraz ich odpady zatruwające środowisko naturalne[1][2][3].

Podział TSP

edytuj

Ze względu na zespół charakterystycznych objawów dzieli się na:

  1. Substancje drażniące – wywołują podrażnienie skóry i błon śluzowych
  2. Uczulające – powodują wypryski lub stany zapalne, np. formalina.
  3. Duszące – powodują uszkodzenia płuc, np. chlor
  4. Ogólnotrujące – przenikają przez drogi oddechowe i zakażają krew, np. cyjanowodór.
  5. Neurotropowe – paraliżują układ nerwowy, np. dwusiarczek węgla.
  6. Rakotwórcze – np. arsen, chrom
  7. Mutagenne – powodują zmiany w genach następnych pokoleń, np. kwas azotowy.

Toksyczne środki przemysłowe mogą występować jako związki i pierwiastki chemiczne, substancje biologiczne lub radioaktywne[4][a]:

  • Toksyczne środki chemiczne:
większość substancji chemicznych wykorzystywana w produkcji przemysłowej stanowi zagrożenie toksyczne dla życia ludzkiego oraz posiada szkodliwy wpływ na sprzęt techniczny; często charakteryzuje się działaniem żrącym lub palnym, posiada właściwości wybuchowe lub wchodzi w gwałtowne reakcje z powietrzem lub wodą; duża liczba substancji występuje w postaci cieczy o wysokiej lotności lub pary, a kontakt z nimi może powodować krótko- lub długotrwałe niepożądane skutki dla zdrowia.
  • Toksyczne odpady biologiczne:
wykorzystywanie w gospodarce i medycynie toksyczne odpady biologiczne mogą nieść za sobą ryzyko powstania skażeń biologicznych oraz długotrwałe szkody ekologiczne; potencjalnymi źródłami są szpitale i inne ośrodki medyczne oraz naukowo-badawcze a także miejsca składowania i recyklingu produktów przemysłu farmaceutycznego lub rolniczego.
  • Promieniotwórcza substancja przemysłowa:
potencjalnymi źródłami zagrożenia są: przemysł jądrowy, zakłady przetwarzające i magazynujące odpady promieniotwórcze, ośrodki badawczo-naukowe, źródła promieniowania wykorzystywane w przemyśle i medycynie, transport materiałów promieniotwórczych lub nielegalny i niekontrolowany obrót elementami ładunków jądrowych; strefy skażeń mogą powsatać w wyniku: uszkodzenia rdzenia reaktora jądrowego, zniszczenia lub uszkodzenia instalacji reaktora jądrowego, rozrzucenia (zdyspergowania) odpadów lub źródeł promieniotwórczych.
  1. W przypadku awarii z uwolnieniem TŚP należy posługiwać się maskami przeciwgazowymi z dodatkowymi, specjalnymi pochłaniaczami lub maskami izolacyjnymi[5].

Przypisy

edytuj
  1. I. Nowak, J. Solarz, Toksyczne środki przemysłowe jako źródło zagrożeń dla wojsk prowadzących działania na obszarze kraju, „Zeszyty Naukowe AON” (nr 1(30)), 1998, s. 55–71, ISSN 0867-2245 [dostęp 2024-03-10] (pol.).
  2. J. Solarz, Skażenia chemiczne : typologia zagrożeń, „Zeszyty Naukowe AON”, nr 4(93), 2013, s. 310–325, ISSN 0867-2245 [dostęp 2024-03-10] (pol.).
  3. Daniel Kucharek, Mirosław Tokarski, Zagrożenia kryzysowe w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, czerwiec 2009, ISSN 1898-5084 [dostęp 2024-03-10].
  4. Maciejewska-Miedziak, Miedziak i Stankiewicz 2023 ↓, s. 24–25.
  5. Maciejewska-Miedziak, Miedziak i Stankiewicz 2023 ↓, s. 24.

Bibliografia

edytuj