Turany
Turany – miasto w powiecie Martin w kraju żylińskim na Słowacji. Liczy ok. 4,3 tys. mieszkańców.
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Powiat | |||||
| Burmistrz |
Miroslav Blahušiak[1] | ||||
| Powierzchnia |
46,75[2] km² | ||||
| Wysokość |
401[3] m n.p.m. | ||||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||||
| Nr kierunkowy |
+421 43[3] | ||||
| Kod pocztowy |
038 53[3] | ||||
| Tablice rejestracyjne |
MT | ||||
Położenie na mapie Słowacji  | |||||
Położenie na mapie kraju żylińskiego  | |||||
 49°07′00″N 19°02′11″E/49,116667 19,036389
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Położenie
edytujLeży w północno-wschodniej części Kotliny Turczańskiej, pomiędzy Wagiem a Kanałem Krpeľańskim, na wysokości ok. 405 m n.p.m., ok. 12 km na północny wschód od Martina.
Historia
edytujWspominane po raz pierwszy w 1361 r., w 1397 r. uzyskało od króla Zygmunta Luksemburskiego prawa miejskie na wzór Krupiny, zaś w 1405 r. została uwolniona przez tego samego władcę od podatków. Należąc do feudalnego „państwa” Sklabinia, Turany rozwijały się jako prywatne miasteczko, którego obywatele, zwłaszcza w XVII i XVIII w., musieli stale walczyć ze zwierzchnością o swoje prawa. Mieszkańcy, poza rozmaitymi rzemiosłami, trudnili się m.in. pracą w lasach oraz flisactwem na Wagu, a od XIX w. pracowali również w miejscowym tartaku i cegielni. W tej ostatniej oprócz cegieł produkowano również dachówki i znane kafle do budowy pieców. Obecnie największe znaczenie mają zakłady przemysłu drzewnego.
Zabytki
edytuj- Kościół katolicki z końca XIII w., wczesnogotycki, odbudowany po pożarze z 1636 r. W pierwszej połowie XVIII w. wnętrze kościoła przebudowano w stylu barokowym. Najcenniejszym elementem wyposażenia jest późnogotycki, skrzydłowy ołtarz główny św. Katarzyny z końca XV w., pochodzący z kościoła w Spiskim Czwartku. Zainstalowany tu w 1806 r., stanowił dar pochodzącego z Turca spiskiego biskupa Jána Révaya.
- Dzwonnica koło kościoła z połowy XVII w., wolnostojąca, renesansowa, ze sgraffitową dekoracją (i – pierwotnie – z renesansową attyką).
- Kościół ewangelicki, tzw. „tolerancyjny” z 1786 r., w 1924 r. gruntownie zmodernizowany.
- Plebania z początków XIX w. koło kościoła ewangelickiego, klasycystyczna.
Postacie związane z miejscowością
edytuj- Miloš A. Bazovský (1899–1968) – jeden z najwybitniejszych malarzy słowackich XX wieku
Przypisy
edytuj- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-10-06]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 46,75S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
Bibliografia
edytuj- Vavrík Bartolomej a kolektív: Turiec. Turistický sprievodca, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratysława 1986.