Flisactwo
Flisactwo (flis, osyłka[1]) – rzeczny spław towarów.
Tradycja flisactwa kultywowana w Polsce, Austrii, Czechach, Niemczech, Łotwie i Hiszpanii została w grudniu 2022 roku wpisana na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO[2].
Historia
edytuj
W dawnej Polsce flis stanowił jedną z najważniejszych form transportu oraz istotną gałąź gospodarki. Do najczęściej spławianych towarów należało zboże, transportowane na statkach, m.in. na specjalnie przystosowanych jednostkach zwanych komięgami oraz drewno, spławiane w postaci tratew. Ponieważ najważniejszym i największym ośrodkiem portowym w dawnej Polsce był Gdańsk, to w naturalny sposób najważniejszą drogą wodną stała się Wisła, jakkolwiek do spławu intensywnie wykorzystywano również inne rzeki Rzeczypospolitej, np. Niemen, Dniepr, Poprad, Wag czy Orawa[3].
W okresie największego rozkwitu gospodarki folwarcznej w ciągu jednego roku przez Wisłę przepływało ponad pół tysiąca szkut, tyle samo dubasów, prawie tysiąc komięg oraz ok. trzystu tratew.
W XIX wieku liczba flisaków wielokrotnie zmalała, zaś zakres ich działalności ograniczył się głównie do spławu drewna[1].
Spławem trudnili się flisacy zwani również flisami lub orylami. Obowiązki na tratwie były podzielone między kapitana, sternika i wioślarzy[3].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b flisactwo, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-05-21].
- ↑ Timber rafting. ich.unesco.org. [dostęp 2023-02-14]. (ang.).
- ↑ a b Agata Jędrzejczyk i inni red., EtnoCuda: elementarz folkloru polsko-słowackiego pogranicza = EtnoDivy: šlabikár folklóru pol'sko-slovenského pohraničia, Bielsko-Biała: Regionalny Ośrodek Kultury w Bielski-Białej, 2020, s. 118, ISBN 978-83-63291-83-9, OCLC 1164100946 [dostęp 2025-01-21].