Vincenta Matulaitytė-Lozoraitienė
Vincenta Matulaitytė-Lozoraitienė (ur. 19 lipca 1896 w Domeikai w powiecie wyłkowyskim, zm. 1987 w Rzymie) – litewska działaczka publiczna, dziennikarka, pedagożka, pierwsza na Litwie propagatorka idei szkoły pedagogicznej Marii Montessori.
| Data i miejsce urodzenia |
19 lipca 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
działaczka publiczna, dziennikarka, pedagożka |
Życiorys edytuj
Wychowała się w Suwałkach. Dorastała w polskojęzycznej rodzinie. Uważała się za Litwinkę[1].
W 1914 ukończyła gimnazjum św. Katarzyny w Petersburgu, w 1917 natomiast kurs języka francuskiego w Instytucie Alliance Française w Paryżu. W latach 1918–1919 pracowała w Centralnolitewskim Komitecie Rady Litewskiej oraz uczyła w gimnazjum[2]. Pracowała w ministerstwach finansów i spraw zagranicznych, później w litewskiej agencji informacyjnej ELTA. Poznała wówczas dyplomatę Stasysa Lozoraitisa, którego poślubiła w 1922. Mieszkali m.in. w Berlinie, gdzie w 1924 urodziła syna Stasysa, a w 1929 syna Kazysa. Później zamieszkali u rodziny w Rzymie. W latach 1932–1939 mieszkali na Litwie[1].
Podczas pobytu w Berlinie poznawała działanie szkół F. Fröbla. W Rzymie Vincenta ukończyła kurs Montessori[2]. W czasie pracy na Litwie zaangażowała się w popularyzację pedagogiki fröbizmu i systemu M. Montessori[1]. Z pomocą siostry Gražiny Matulaitytė-Rannit, śpiewaczki operowej[3], zorganizowała koncert, z którego dochód przeznaczono na założenie pierwszego na Litwie czasopisma edukacyjnego dla dzieci[1]. W 1929 założyła , a od 1930 redagowała czasopismo „Motina ir vaikas” („Matka i Dziecko”). Publikowała w litewskich i zagranicznych gazetach na temat pedagogiki, życia i działalności kobiet oraz innych zagadnień. Przewodniczyła Radzie Kobiet, która zajmowała się śledzeniem i walką z naruszeniami praw kobiet[1]. W 1937 redagowała liberalne czasopismo „Moteris ir pasaulis” („Kobieta i Świat”)[2], na łamach którego poruszano kwestie społeczne i polityczne. Napisano m.in. o pierwszych policjantkach na Litwie, których powołania Vincenta zażądała od Ministerstwa Sprawiedliwości[1]. W latach 1934–1939 przewodniczyła Litewskiej Rady Kobiet. Reprezentowała Litwinki na międzynarodowych kongresach w Jugosławii (1936) i Szkocji (1938)[2].
Od 1939 mieszkała z rodziną w Rzymie. W czasie II wojny światowej opiekowała się litewskimi uchodźcami, prowadziła działalnością charytatywną na ich rzecz, uczestniczyła w ich edukacji pedagogicznej. Pracowała jako dziennikarka. W 1945 była redaktorką czasopisma „Lietuvių balsas” („Litewski Głos”)[1][2]. W 1949 i 1950 uczestniczyła w międzynarodowych kongresach dotyczących rodzin i dzieci[2].
Została pochowana na Cmentarzu Pietraszuńskim w Kownie[1].
Dziedzictwo edytuj
Od 2012 listy Vincenty z lat 1959–1980 napisane z Rzymu do kuzynki Eleny Matulaityte Dankevičienė, która mieszkała na Litwie, oraz album fotografii należący do matki Vincenty, Stefanii Mackevičiūtė Matulaitienė, są przechowywane w Litewskim Centralnym Archiwum Państwowym[1][4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i Vincenta Matulaitytė-Lozoraitienė: išravėsim piktžoles ir darželiuose rūtos vėl žaliuos [online], 15min.lt [dostęp 2022-01-29].
- ↑ a b c d e f Vincenta Matulaitytė‑Lozoraitienė [online], www.vle.lt [dostęp 2022-01-29] (lit.).
- ↑ Seserys Gražina Matulaitytė ir Vincenta Matulaitytė-Lozoraitienė su sūneliu Stasiu. 1950 [online], www.europeana.eu [dostęp 2022-01-29] (ang.).
- ↑ Archyvui perduoti Vincentos Lozoraitienės ir Stefanijos Matulaitienės dokumentai [online], Bernardinai.lt, 13 sierpnia 2012 [dostęp 2022-01-29] (lit.).