Wołodymyr Szajan
Wołodymyr Petrowycz Szajan, ukr. Володимир Петрович Шаян, Włodzimir Szajan, Wolhodymyr Shayan (ur. 2 sierpnia 1908 we Lwowie, zm. 15 lipca 1974 w Londynie) – ukraiński filozof, orientalista-sanskrytolog, religioznawca, psycholog i nauczyciel, poeta, prozaik, tłumacz[1]. Inicjator odrodzenia rodzimowierstwa słowiańskiego na Ukrainie[2], jeden z pierwszych badaczy Księgi Welesa[3].
| Pełne imię i nazwisko |
Wołodymyr Petrowycz Szajan |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
2 sierpnia 1908 |
| Data i miejsce śmierci |
15 lipca 1974 |
| Zawód, zajęcie |
filozof |
| Narodowość | |
| Tytuł naukowy |
profesor |
| Alma Mater | |
| Wyznanie |
Życiorys edytuj
W 1927 skończył gimnazjum we Lwowie, następnie na Uniwersytecie Lwowskim studiował filozofię, sanskryt, języki europejskie i literaturę. Początkowo interesował się Heglem i Husserlem[3], później, po doznanym objawieniu na górze Grechit na Huculszczyźnie (1934), opisanym w formie zbeletryzowanej w książeczce w języku ukraińskim Terpynnia mołodoho Hucuła ("Ciepienia młodego Hucuła", Lwów 1936), zainteresował się szczególnie religią starowedyjską i jej relacją do religii Słowian. W czasie studiów indologicznych pod kierunkiem prof. Stefana Stasiaka zaprzyjaźnił się w ks. Franciszkiem Tokarzem. Efektem tego były publikacje w języku polskim - dwa tomiki przekładów z Rygwedy Studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza ukończył obroną pracy (w języku polskim) pt. "Indra w Rygwedzie", w której wskazywał na tożsamość indyjskiego Indry ze słowiańskim Perunem. W latach 1939-1941 (za pierwszej sowieckiej okupacji Lwowa) był asystentem prof. Stasiaka na indologii Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie. Od 1944 roku przebywał na emigracji, gdzie był jednym z założycieli Ukraińskiej Wolnej Akademii Nauk. Po wojnie pracował w bibliotece im. Tarasa Szewczenki przy Związku Ukraińców w Wielkiej Brytanii[3]. Od 1969 roku piastował funkcję prezydenta Europejskiego Prezydium UWAN. Był również przywódcą Związku Wolnych Dziennikarzy oraz redaktorem naczelnym wydawanego w Toronto od 1968 roku pisma „Switannia”, wokół którego w 1972 roku zawiązano Instytut im. prof. Szajana[3].
Był orędownikiem Księgi Welesa, a także odrodzenia rodzimej wiary Ukraińców[2][3]. Jak sam twierdził, ideę tą przyjął na górze Grehit (ukr. Ґрегіт) w Karpatach[4]. W 1943 roku przed swoją emigracją do Zachodniej Europy założył organizację polityczno-religijną Zakon Rycerzy Boga Słońca[3][4]. Kolejny jej oddział powstał już na emigracji, jednak zaprzestał działalności ze względu na rozproszenie jej członków; po śmierci Szajana, w 1981 roku, grupa jego uczniów zarejestrowała w Hamilton Zrzeszenie Ukraińców Rodzimej Wiary[5].
Wybrane publikacje edytuj
Wśród publikacji autorstwa W. Szajana można wymienić następujące pozycje[a][3]:
- Hymny Rygwedy. Wiązka pierwsza. Lwów: Nakładem autora [1936]. — 48 s.
- Hymny walki. Hymny Rygwedy. Wiązka druga. Lwów: Nakładem autora [1937]. — 48 s.
- Studiji nad wedijśkoju dumkoju (ukr. Студії над ведійською думкою, 1947),
- Najwyszcze Switło: Studija pro Swaroha i Chorosa (ukr. Найвище Світло: Студія про Сварога і Хороса, 1969),
- Najwyszcza Swiatist´: Studija pro Swantewyta (ukr. Найвища Святість: Студія про Свантевита, 1971),
- Dżereło syły ukrajinśkoji kultury (ukr. Джерело сили української культури, 1972),
- Hryhorij Skoworoda: Łycar Swiatoji Borni (ukr. Григорій Сковорода: Лицар Святої Борні, 1984).
Jego zebrane prace w języku ukraińskim zostały wydane jako Wira predkiw naszych (ukr. Віра предків наших, t. I, Hamilton (Canada), 1987, t. II, Lwów, 2019 ISBN 978-966-1635-75-2
Uwagi edytuj
- ↑ Transkrypcja zgodnie z zasadami dla języka ukraińskiego, podanymi na stronie SJP PWN.
Przypisy edytuj
- ↑ Šajan, Volodymyr Petrovyč. Deutsche National Bibliothek. [dostęp 2019-01-12].
- ↑ a b Adrian Ivakhiv. In Search of Deeper Identities. Neopaganism and “Native Faith” in Contemporary Ukraine. „Nova Religio. The Journal of Alternative and Emergent Religions”. 3 (8), s. 11, marzec 2005. University of California Press. DOI: 10.1525/nr.2005.8.3.7. ISSN 1541-8480.
- ↑ a b c d e f g ШАЯН, Володимир. W: Філософський енциклопедичний словник. Kijów: Видавництво гуманітарної літератури «Абрис», 2002, s. 716. ISBN 966-531-128-X. [dostęp 2019-01-12]. (ukr.).
- ↑ a b Lesiv 2009 ↓, s. 201.
- ↑ Lesiv 2009 ↓, s. 202.
Bibliografia edytuj
- Mariya Lesiv. Glory to Dazhboh (Sun-god) or to All Native Gods? Monotheism and Polytheism in Contemporary Ukrainian Paganism. „Pomegranate. The International Journal of Pagan Studies”. 2 (11), s. 197–222, 2009. Equinox Publishing Ltd. DOI: 10.1558/pome.v11i2.197. ISSN 1743-1735.