Wikipedia

Wieża O’Hary

ruina wieży obserwacyjnej
(Przekierowano z Wieża O'Hary)

Wieża O’Hary – wieża obserwacyjna znajdująca się na terenie brytyjskiego terytorium zamorskiego na Gibraltarze. Wzniesiono ją w najwyższym punkcie Skały Gibraltarskiej, w miejscu, gdzie obecnie znajduje się tzw. Bateria O’Hary; w pobliżu południowego krańca Rezerwatu Przyrody Skały Wyższej. Wieża początkowo nosiła nazwę wieży św. Jerzego. Zbudowano ją pod koniec XVIII wieku na polecenie ówczesnego zastępcy gubernatora Gibraltaru, Charlesa O’Hary. Według założeń jej zleceniodawcy, wieża miała pozwalać na obserwację wrogiego, hiszpańskiego portu w Kadyksie. Projekt zakończył się fiaskiem. Port w Kadyksie nie był widoczny z wieży. Poza tym, wkrótce po ukończeniu prac budowlanych wieżę trafił piorun, poważnie uszkadzając jej konstrukcję. Przez większość XIX wieku pozostawała ona w stanie ruiny – aż do roku 1888, gdy przystąpiono do jej rozbiórki. Anglicy prześmiewczo określają tę nieudaną inwestycję mianem „Szaleństwa O’Hary” (O’Hara’s Folly)[1][2].

Wieża O’Hary
Ilustracja
Wieża O’Hary na Skale Gibraltarskiej na obrazie George’a Lothiana Halla
Państwo

 Wielka Brytania

Terytorium zamorskie

 Gibraltar

Lokalizacja

Skała Gibraltarska

Typ

wieża obserwacyjna

Data budowy

1787-1791

Wydarzenia

rozbiórka w roku 1888

Położenie na mapie Gibraltaru
Mapa konturowa Gibraltaru, na dole po prawej znajduje się punkt otoczony kołem zębatym z opisem „Wieża O’Hary”
36°07′25,84″N 5°20′34,37″W/36,123845 -5,342880

Historia wieży edytuj

Wieża O’Hary znajdowała się na Gibraltarze, położonym na południowym krańcu Półwyspu Iberyjskiego[3][4]. Postawiono ją na szczycie Skały Gibraltarskiej na wysokości 426 m n.p.m.[5][6][7] W sąsiedztwie wieży, w tzw. Punkcie O’Hary kończyła się Droga O’Hary[8][9].

Pomysł budowy wieży obserwacyjnej został po raz pierwszy zgłoszony przez brytyjskiego generała irlandzkiego pochodzenia, Charlesa O’Harę, zastępcę gubernatora Gibraltaru, który później sam pełnił urząd gubernatora w latach 1795-1802[10][11]. Generał ten zasłynął jako dowódca, który w trakcie swojej kariery wojskowej w Armii Brytyjskiej składał broń przed dwiema wielkimi postaciami drugiej połowy XVIII wieku: Jerzym Waszyngtonem (w Yorktown, w roku 1781) oraz przed Napoleonem Bonaparte (w Tulonie, w roku 1793)[12][13][14]. O’Hara uzasadniał potrzebę budowy wieży na szczycie Skały Gibraltarskiej rzekomą możliwością obserwacji działań floty hiszpańskiej w porcie w Kadyksie, leżącym w odległości 97 km od tego miejsca[6][7][10]. O’Hara był osamotniony w swoich poglądach na ten temat, co nie przeszkodziło mu w przeforsowaniu projektu budowy wieży[6][11]. Budowlę wzniesiono w latach 1787-1791. Głównymi materiałami konstrukcyjnymi były: ciosany kamień oraz żelazo[15][16][17].

Po ukończeniu budowy okazało się, że obawy oponentów O’Hary były słuszne. Port w Kadyksie w ogóle nie był widoczny ze szczytu wieży, ponieważ zasłaniały go góry[2][11]. Wkrótce, podczas gwałtownej burzy, w budynek uderzył piorun, poważnie uszkadzając konstrukcję i zabijając jednego ze strażników[15][18][19]. Około roku 1811 brytyjski garnizon Gibraltaru ochrzcił wieżę mianem „Szaleństwa O’Hary” (O’Hara’s Folly)[10][15][19]. Praktycznie do schyłku XIX wieku wieża pozostawała w ruinie[18][19].

Wyburzenie edytuj

W roku 1888 zarządzono wyburzenie pozostałości wieży[6][7][10]. Szczegóły opisu dekonstrukcji nieznacznie różnią się w zależności od źródła. Według jednej z relacji, wieża runęła w następstwie trafienia pociskiem w trakcie ćwiczeń strzeleckich załogi okrętu HMS Wasp[7]. Według innego źródła, doszło do zakładu pomiędzy artylerzystami z garnizonu na Gibraltarze a oficerami z HMS Wasp o to, kto zniszczy ruiny wieży. Członkowie załogi HMS Wasp wycelowali działa w górną część wieży i powalili ją po szóstym wystrzale[6]. Po zniszczeniu wieży, w roku 1890 postawiono na jej miejscu Baterię O’Hary wyposażoną w pierwsze 6-calowe działo okrętowe „BL 6 inch gun Mk V” firmy Armstrong Whitworth, ładowane odtylcowo, osadzone na łożu Vavasseura[20].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Phillips, Sir Richard (1811). The Monthly magazine, Volume 31. Sherwood, Gilbert and Piper. p. 430. Dostęp z 21 października 2012.
  2. ↑ a b „The People of Gibraltar – 1794 – A Motley Population”. Neville Chipulina. Dostęp z 21 października 2012.
  3. ↑ „List of Crown Dependencies & Overseas Territories”. fco.gov.uk. Foreign and Commonwealth Office. Dostęp z 21 października 2012.
  4. ↑ Roach, John (10 października 2006). „Neandertals’ Last Stand was in Gibraltar, Study Suggests”. National Geographic News. National Geographic Society. Dostęp z 21 października 2012.
  5. ↑ „O’Hara’s Battery becomes visitor attraction”. Gibraltar news from Panorama. 20 maja 2010. Dostęp z 21 października 2012.
  6. ↑ a b c d e „O’Hara’s Battery”. aboutourrock.com. About Our Rock. Dostęp z 21 października 2012.
  7. ↑ a b c d „Historical Gibraltar Attractions (continued) – O’Hara’s Battery”. gibraltarinformation.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-26)].. gibraltarinformation.com. Gibraltarinformation.com. Dostęp z 21 października 2012.
  8. ↑ „Gibraltar Heritage Trust Act 1989”. gibraltarlaws.gov.gi. Government of Gibraltar. Dostęp z 21 października 2012.
  9. ↑ „Map of O’Hara’s Tower”. maps.google.com. Google Maps. Dostęp z 21 października 2012.
  10. ↑ a b c d „The Mediterranean Steps – Are You Up For The Challenge?”. yourgibraltartv.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-15)].. yourgibraltartv.com. Your Gibraltar TV. 24 lutego. Dostęp z 21 października 2012.
  11. ↑ a b c Alden, Henry Mills (1877). Harper’s new monthly magazine, Volume 55. Harper & Brothers. s. 78. Dostęp z 21 października 2012.
  12. ↑ Babits, Lawrence E; Howard, Joshua B (15 marca 2009). Long, Obstinate, and Bloody: The Battle of Guilford Courthouse. University of North Carolina Press. s. 195–196. ISBN 978-0-8078-3266-0. Dostęp z 21 października 2012.
  13. ↑ Moran, Donald N. „King George III’s Soldiers Brigadier General Charles O’Hara”. revolutionarywararchives.org. Sons of Liberty Chapter of the Sons of the American Revolution(inne języki). Dostęp z 21 października 2012.
  14. ↑ „This Day in History – Oct 19, 1781: Cornwallis surrenders at Yorktown”. history.com. A&E Television Networks. Dostęp z 21 października 2012.
  15. ↑ a b c Phillips, Sir Richard (1811). The Monthly magazine, Volume 31. Sherwood, Gilbert and Piper. s. 430. Dostęp z 21 października 2012.
  16. ↑ „Government of Gibraltar”. gibraltar.gov.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-25)].. gibraltar.gov.uk. Government of Gibraltar. Dostęp z 21 października 2012.
  17. ↑ The Friend, Volume 7. The Friend. 1834. s. 338. Dostęp z 21 października 2012.
  18. ↑ a b Alden, Henry Mills (1877). Harper’s new monthly magazine, Volume 55. Harper & Brothers. s. 78. Dostęp z 20 października 2012.
  19. ↑ a b c The Friend, Volume 7. The Friend. 1834. s. 338. Dostęp z 21 października 2012.
  20. ↑ „Gun exterior (A)”. discovergibraltar.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-05)].. discovergibraltar.com. DiscoverGibraltar.com (Click Gun Batteries and Fortifications, O’Hara’s Battery). Dostęp z 21 października 2012.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wieża_O’Hary&oldid=72908113”