Wielki Szarysz
Wielki Szarysz (słow. Veľký Šariš) − miasto na Słowacji w kraju preszowskim, w powiecie Preszów; w 2011 roku liczyło ok. 5,3 tys. mieszkańców. Leży nad Torysą, 5 km. na pn.-wsch. od Preszowa.
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Burmistrz |
František Bartko[1] | ||
| Powierzchnia |
25,73[2] km² | ||
| Wysokość |
281[3] m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Nr kierunkowy |
+421 51[3] | ||
| Kod pocztowy |
082 21[3] | ||
| Tablice rejestracyjne |
PO | ||
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
 49°02′18″N 21°11′30″E/49,038333 21,191667
| |||
| Strona internetowa | |||
Opis edytuj
Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1217 roku[6]. Miasto rozwijało się w cieniu Zamku Szaryskiego i wraz z jego upadkiem zaczęło tracić na znaczeniu. Zachował się tu jedynie wczesnogotycki kościół z XIII wieku. Miasteczko jest siedzibą wielkich zakładów agrochemicznych i młyna, a także słynnego browaru, usytuowanego na północnym skraju miejscowości. Zarówno na zamku jak i w Wielkim Szaryszu piwo warzyło się już w średniowieczu. W zapiskach cechowych pod rokiem 1506 można odnaleźć informację, iż piwowarstwo cieszyło się w Szaryszu specjalnymi przywilejami.
W XVI i XVII wieku aż 73 domostwa posiadały prawo do warzenia piwa, dopiero pożar z 1720 położył kres rozwojowi tak browarnictwa, jak i całego miasta. W 1782 r. zlikwidowano cechy, z czego skorzystało browarnictwo szaryskie. Założono wówczas nowoczesną spółkę i zakład piwowarski, który po początkowych sukcesach musiał ulec w walce z konkurencją z Koszyc. W 1967 roku reaktywowano zakłady piwowarskie, które obecnie należą do koncernu SABMiller.
Przemysł edytuj
- Zakłady agrochemiczne Agrochema a.s., obecnie w likwidacji;
- Browar Šariš (Pivovar Šariš) - znany za sprawą produkcji piwa marki Smädný mních.
Turystyka edytuj
Przez miasto biegną czerwone 
znaki dalekobieżnego szlaku turystycznego Cesta hrdinov SNP na odcinku z Kysaku na Čergov w Górach Czerchowskich.
Przypisy edytuj
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-10-01]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 25,73S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Veľký Šariš - História. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-10-01]. (słow.).
Bibliografia edytuj
- Aleksander Strojny, Piwnym szlakiem po Europie Środka, Kraków: „Bezdroża”, 2003, ISBN 83-916762-6-9, OCLC 69504505.
Linki zewnętrzne edytuj
- Szarysz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 805.
- Oficjalna strona miasta