Czwartek (Lublin)
Czwartek – wzniesienie na terenie lubelskiego Śródmieścia, położone na północ od Starego Miasta, historycznie jedna z najstarszych części Lublina, przy trakcie prowadzącym na Ruś.
).JPG)
Geografia edytuj
Czwartek stanowi krawędziowy fragment wierzchowiny lessowej położonej nad doliną dolnej Czechówki w strefie jej ujścia doliny do doliny Bystrzycy. Jego granice stanowią: ul. Czwartek (od północy), ul. Podzamcze (od wschodu), ul. Ruska (od południa) i ul. Lubartowska (od zachodu)[1].
Historia edytuj
Początki osadnictwa na tym terenie sięgają VI wieku, kiedy to na tym wzgórzu rozwinęła się jedna z pierwotnych osad na terenie Lublina. Świadczą o tym znalezione pozostałości chat i palenisk. Pozostałymi wzgórzami, na których w tym okresie także rozwinęły się osady, są: Zamkowe, Staromiejskie, Grodzisko (stary kirkut), Żmigród, Białkowska Góra.
Na wzgórzu wznosi się kościół pw. św. Mikołaja. Być może pierwszy kościół w tym miejscu został wzniesiony w X wieku z fundacji Mieszka I, w miejscu dawnego chramu. Hipoteza ta nie została jednak potwierdzona. Patronem kościoła jest św. Mikołaj, szczególnie czczony w Kościele Wschodnim, opiekun kupców i dzieci – wskazuje to na handlowy charakter osiedla. Dokumenty z 1424 potwierdzają istnienie w tym miejscu drewnianej kaplicy[2].
Nazwa wzgórza pochodzi od odbywających się w czwartki targów.
W drugiej połowie XVI wieku istniała pod Lublinem prywatna wieś duchowna Czwartek[3]. W 1603 na Czwartku istniały cechy: szewski, piekarski, krawiecki i kuśnierski. Ponadto przy kościele była szkoła w domu murowanym i szpital dla 10 ubogich, a w połowie XVII wieku powstało na Czwartku „Stowarzyszenie, czyli Bractwo Muzyków Różnych Instrumentów Używających”[4]. W późniejszych latach Czwartek był wielokrotnie niszczony, jako że nie posiadał umocnień obronnych. Jedynie kościół jest zachowanym do dziś elementem historycznej zabudowy. Pod koniec XIX wieku pojawiły się na Czwartku kamienice czynszowe i zabudowania o charakterze dworkowym, jednak zostały one rozebrane podczas II wojny światowej.
Po 1958 wybudowano na Czwartku 3 budynki 9-kondygnacyjne i kilka 5-kondygnacyjnych punktowców, wszystkie o charakterze mieszkalnym. U stóp wzgórza znajduje się targowisko[5].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Dariusz Kapciowski, Wzgórze Czwartkowskie i Podzamcze, [w:] Piotr Kawałko, Zbigniew Nestorowicz, Marek Szymański (red.), Lublin. Przewodnik, Lublin: Gaudium, 2016, s. 50, ISBN 978-83-7548-115-0.
- ↑ Małgorzata Domagała, Na Czwartku zaczęła się historia Lublina, "Gazeta Wyborcza", str. 02, mutacja: Lublin, 23 lipca 2007
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Dzielnice Lublina - Czwartek (dawne przedmieście), teatrnn.pl, dostęp: 13 listopada 2014
- ↑ Oficjalny portal miasta Lublin - Szlak Wielokulturowy. lublin.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-19)]., dostęp: 29-08-2010