XKeyscore
XKeyscore – tajny amerykański system komputerowy służący do inwigilacji używany przez Agencję Bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych do wyszukiwania i analizowania globalnych danych internetowych, gromadzonych w czasie rzeczywistym[1][2].
Ujawnienie
edytujW 2013 roku amerykański sygnalista, były pracownik CIA i podwykonawcy NSA, Edward Snowden upublicznił poprzez media szereg wykradzionych przez niego tajnych materiałów rządowych dotyczących inwigilacji prowadzonej przez rządowe agencje[3]. Swoją decyzję argumentował przekonaniem, że administracja USA uzurpuje sobie zbyt szerokie prawa do inwigilacji obywateli[4]. Ujawniono wtedy głównie działanie oprogramowania szpiegującego PRISM[4].
Pod koniec lipca 2013 brytyjski dziennik Guardian opublikował wykradzione przez Snowdena fragmenty tajnej prezentacji przygotowanej przez pracowników NSA w 2008 roku na temat innego systemu komputerowego – XKeyscore. W artykule Guardiana opisano działanie programu[1][5].
Działanie programu
edytujWedług sygnalistów
edytuj
XKeyscore to skomplikowany system, co do którego możliwości i zadań nie ma pewności. Według Snowdena i Glenna Greenwalda system XKeyscore umożliwia niemal nieograniczoną inwigilację. Snowden mówił, że jako agent „mógł przy swoim biurku podsłuchiwać każdego”[1]. W prezentacji ujawnionej przez Guardiana XKeyscore opisywany jest jako narzędzie analityczne z interfejsem typu wyszukiwarka, przeszukujące setki serwerów ulokowanych na całym świecie[6][7]. Według dokumentów NSA określa XKeyscore jako system o „najszerszym zasięgu” spośród swoich programów[1]. Wśród gromadzonych danych znajdować się mają m.in. prywatne maile, zapisy konwersacji na Facebooku, historie wyszukiwania przeglądarki i odwiedzane strony internetowe, a przeszukiwanie ich ma się odbywać za pomocą „słów kluczy”[1][5]. Możliwym dla analityka ma być także odkrycie adresu IP każdego użytkownika odwiedzającego daną stronę internetową[1]. System miał dostarczać w 2012 roku minimum 41 miliardów zapisów miesięcznie[8]. By przeszukiwać dane nie potrzeba było mieć zgody sądu nadzorującego działalność służb specjalnych[8]. Greenwald stwierdził, że dostęp do narzędzia mają analitycy nawet niskiego szczebla, sam proces kontroli pracy pracowników z tym systemem jest w praktyce niemonitorowany[9].
Z programu korzystać miały służby Wielkiej Brytanii (GCHQ)[10], Niemiec[11], Danii[12], Szwecji[13], Australii[14], Nowej Zelandii[15], Kanady[16] czy Japonii[17]. Z brytyjską GCHQ współpracować miały także firmy komunikacyjne takie jak Verizon, British Telecoms czy Vodafone Cable[10]. Przekazywać miały m.in. szczegóły rozmów telefonicznych swoich klientów, wiadomości e-mail czy wpisy na Facebooku[10]. Dane klientów Verizon zbierać miała także NSA[18].
Według NSA
edytuj
30 lipca 2013 r. NSA wydało oświadczenie, w którym stwierdza zgodność XKeyscore z literą prawa, a zarzuty o niekontrolowanym i powszechnym dostępie analityków do zbieranych danych są nieprawdziwe. Według NSA, dostęp do narzędzi analitycznych jest dostępny tylko dla nielicznych, którzy oddbywają wcześniej specjalne szkolenie (mające zawierać zagadnienia prawne i etyczne związane z funkcjonowaniem programu). Wszystkie działania NSA związane z gromadzeniem danych ma służyć obronie narodu amerykańskiego i wojsk amerykańskich i sojuszniczych[19].
Według wykradzionej prezentacji NSA z 2008 r., narzędzie XKeyscore miało pomóc w złapaniu „ponad 300 terrorystów”[5]. Ówczesny dyrektor NSA, Keith Alexander, powiedział, że dostęp do przeszukiwania baz danych z zapisami rozmów telefonicznych ma tylko 35 analityków w NSA[20].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f XKeyscore: NSA tool collects 'nearly everything a user does on the internet’ [online], the Guardian, 31 lipca 2013 [dostęp 2022-12-08] (ang.).
- ↑ U.S. intelligence analysts have access to vast online tracking tool: report, „Reuters”, 31 lipca 2013 [dostęp 2022-12-08] (ang.).
- ↑ Program PRISM. Rząd USA może podglądać każdego z nas [online], TVN24 [dostęp 2022-12-08] (pol.).
- ↑ a b Rozpętał aferę PRISM i zniknął. Edward Snowden „jest w bezpiecznej kryjówce” [online], TVN24 [dostęp 2022-12-08] (pol.).
- ↑ a b c PRISM do potęgi? XKeyscore ma wiedzieć o nas wszystko [online], TVN24 [dostęp 2022-12-08] (pol.).
- ↑ XKEYSCORE jeszcze gorszy niż PRISM, czyli NSA zbiera wszystko co robisz w sieci [online], NieBezpiecznik.pl [dostęp 2022-12-08].
- ↑ XKeyscore presentation from 2008 – read in full [online], the Guardian, 31 lipca 2013 [dostęp 2022-12-08] (ang.).
- ↑ a b Maciej Czarnecki, Program XKeyscore pozwala agentom USA bez sądu kontrolować „niemal wszystko, co użytkownik robi w sieci” [online], wyborcza.pl [dostęp 2022-12-08].
- ↑ A.B.C. News, Glenn Greenwald: Low-Level NSA Analysts Have ‘Powerful and Invasive’ Search Tool [online], ABC News [dostęp 2022-12-08] (ang.).
- ↑ a b c BT and Vodafone among telecoms companies passing details to GCHQ [online], the Guardian, 2 sierpnia 2013 [dostęp 2022-12-08] (ang.).
- ↑ Niemiecki wywiad „kluczowym partnerem” NSA. Mają program „XKeyscore” [online], TVN24 [dostęp 2022-12-08] (pol.).
- ↑ Polsat News, Merkel była podsłuchiwana przez USA? Pomóc miał duński wywiad [online], polsatnews.pl [dostęp 2022-12-08] (pol.).
- ↑ Sweden’s Intelligence Agency has Access to NSA’s XKeyscore system [online], Infosecurity Magazine, 12 grudnia 2013 [dostęp 2022-12-08].
- ↑ Map: Australia’s spying network at home and abroad, „ABC News”, 18 listopada 2013 [dostęp 2022-12-08] (ang.).
- ↑ Ryan Gallagher, Nicky Hager, New Zealand Spies on Neighbors in Secret “Five Eyes” Global Surveillance [online], The Intercept, 4 marca 2015 [dostęp 2022-12-08] (ang.).
- ↑ Morgan Marquis-Boire, Glenn Greenwald, Micah Lee, NSA’s Google for the World’s Private Communications [online], The Intercept, 1 lipca 2015 [dostęp 2022-12-08] (ang.).
- ↑ Ryan Gallagher, Japan Made Secret Deals With the NSA That Expanded Global Surveillance [online], The Intercept, 24 kwietnia 2017 [dostęp 2022-12-08] (ang.).
- ↑ NSA collecting phone records of millions of Verizon customers daily [online], the Guardian, 6 czerwca 2013 [dostęp 2022-12-08] (ang.).
- ↑ 2013 Press Release – Press Statement on 30 July 2013 [online], web.archive.org, 1 sierpnia 2013 [dostęp 2022-12-08] [zarchiwizowane z adresu 2013-08-01].
- ↑ NSA director Keith Alexander defends surveillance tactics in speech to hackers [online], the Guardian, 31 lipca 2013 [dostęp 2022-12-08] (ang.).