Yōkō-ji

Yōkō-ji (jap. 永光寺; Świątynia Wiecznego Światła) – klasztor buddyjski w Japonii, należący do szkoły zen tradycji sōtō, założony w XIV w. przez Keizana Jōkina w ówczesnej prowincji Noto (obecnie prefektura Ishikawa) na półwyspie Noto.

Yōkō-ji 永光寺

Państwo	Japonia
Miejscowość	Hakui
Rodzaj klasztoru	klasztor buddyjski
Właściciel	Sōtō
Typ zakonu	męski
Założyciel klasztoru	Keizan Jōkin
Materiał budowlany	drewno, cegła, kamień
Data budowy	1317
Położenie na mapie Japonii Yōkō-ji 永光寺
36°54′47″N 136°51′05″E

Uwagi wstępne

Historii klasztoru Yōkō nie da się rozpatrywać bez poznania jego skomplikowanych związków o podłożu konfliktowym z klasztorem Sōji.

Historia klasztoru

Dziesiątego miesiąca 1311 roku Keizan Jōkin wyznaczył na stanowisko opata klasztoru Daijō swojego ucznia – Meihō Sotetsu. W następnym roku Keizan został zaproszony przez Shigeno Nobunao i jego żonę Sonin z prowincji Noto do ich posiadłości w celu założenia nowego klasztoru – Yōkō. Po początkowych problemach z finansowaniem budowy, przyszły klasztor otrzymał po śmierci brata Sonin – Sakō Yorimoto – rezydencję brata, którą Sonin nakazała przebudować na budynek klasztorny. Był to rok 1317 i Keizan został opatem założycielem budującego się klasztoru.

Keizan odziedziczył cały bagaż magiczno-religijny średniowiecznej Japonii, dlatego też, aby zabezpieczyć sukces swoich klasztorów rozważał moc wpływów oraz geomancji otaczających wzgórz. Wybierał właściwe pory szczególnych wydarzeń, aby cieszyć się z korzyści astrologicznych wpływów przychylnych gwiazd. Z jego zapisków z okresu budowy Yōkō-ji można się dowiedzieć, iż wykopywanie dołu pod fundamenty, kładzenie kamiennych fundamentów, stawianie filarów, mocowanie dachu i wreszcie poświęcenie budowli odbywało się w szczególnie pomyślnych dniach. Keizan używał np. buddyjskiego podręcznika astrologicznego Shukuyōgyō w celu wybrania dnia na ceremonię otwarcia budynku wykładów w Yōkō-ji.

Ponieważ Keizan nie cieszył się prawdopodobnie zaufaniem rodu Togashi, który był protektorem Daijō-ji, stracił ten klasztor na pewien czas, gdy rodzina ta wyznaczyła jego opatem mnicha rinzai Kyōō Unryō. To zdarzenie spowodowało, że pragnął mieć pisemne gwarancje odnośnie do Yōkō-ji. Nobunao i Sonin ślubowali w żadnym wypadku nie mieszać się do spraw klasztoru. W rok po przeniesieniu się do Yōkō-ji Keizan napisał formalne instrukcje, według których opatami klasztoru mogli być wyłącznie jego spadkobiercy Dharmy. Każdy z nich miał kolejno pełnić tę funkcję w kolejności starszeństwa w Dharmie. Poszerzona wersja tych instrukcji z następnego roku (1319) została podpisana przez Keizana i Sonin. Podpis Sonin obligował ją i jej potomków do wspierania tylko jego linii przekazu w klasztorze.

Keizan odwoływał się także do tradycyjnego wyrażania wiary. W 1322 roku otworzył w klasztorze specjalny budynek Enzū-in poświęcony czczeniu bosatsu (bodhisattwy) Kannon i zezwolił, aby Sonin używała go jako swojej własnej kaplicy modlitewnej.

Klasztor sponsorowali również i inni lokalni patroni. Pawilon Buddy (jap. butsuden), łaźnia i latryny zostały wybudowane za dotacje właśnie od nich. Również trzy główne wyobrażenia dla budynku Buddy także zostały dotowane przez jeszcze innego patrona. Za każdego z donatorów odprawiano modlitwy mające usunąć złą karmę (jap. metsuzai), promować przyszłe oświecenie zmarłych krewnych (jap. tsuizen) i pomóc w osiągnięciu sukcesu (jap. ganbō manzoku). Również Keizan wprowadził ceremonię śpiewów lub wykłady w intencji patronów sponsorujących posiłki w klasztorze. Jednak nie należy w tym widzieć wprowadzania ezoterycznych praktyk przez Keizana do Yōkō-ji, gdyż krytykował on za to Eisaia. Prawie wszystkie ezoteryczne elementy w praktykach Yōkō-ji stały się już wcześniej częścią monastycyzmu zen, jak np. śpiewanie mistycznych formuł darani (skt. dhāraṇī).

Klasztor Yōkō był ulubioną świątynią Keizana, który zaplanował szczegółowo jego sukces. Otrzymał pisemne zapewnienie, że tylko mnisi z jego linii przekazu będą obejmować stanowisko opata. Wprowadził absolutną nowość w szkole zen, obligując uczniów do kolejnego obejmowania stanowiska opata według starszeństwa. Ten rotacyjny system (jap. rinjū) został później przyjęty w prawie całej szkole sōtō. Na miesiąc przed swoją śmiercią swoim sześciu głównym uczniom przekazał szczegółowe instrukcje dotyczące tego systemu. Zobowiązał ich także do współpracy przy wybieraniu odpowiedniego opata dla Yōkō-ji. Tymi sześcioma uczniami byli: Meihō Sotetsu, Mugai Chikō (zm. 1351), Gasan Jōseki, Koan Shikan (zm. 1341), Kohō Kakumyō (1271-1361) i Genshō Chinzan – spadkobierca przedwcześnie zmarłego Genki Tekkyō (zm. 1321). Czterech z nich zostało opatami Yōkō-ji. Dodatkowo postanowił także wzmocnić aurę świętości Yōkō-ji nadając jej kultowy status. W 1323 roku założył kaplicę na wzgórzu zwanym Szczytem Pięciu Mistrzów (jap. Gorōhō), która miała służyć jako mauzoleum dla jego pośmiertnych szczątków oraz świętych relikwii pozostałych po patriarchach sōtō. Umieścił w niej tekst zapisanych wypowiedzi Tiantonga Rujinga, fragment jednej z kości Dōgena, sutrę skopiowaną własną krwią przez Kouna Ejō, kawałki kości Tettsū Gikaia, certyfikat następstwa w szkole Daruma-shū i chińskie relikwie pokremacyjne (skt śarira). Wszystkie te relikwie miały przepełnić Gorōhō fizyczną i duchową obecnością patriarchalnej linii przekazu łączącej japońskie sōtō z Chinami. Mauzoleum miało być czczone przez mnichów sōtō ze wszystkich klasztorów. Przeprowadzano coroczne ceremonie upamiętniające patriarchów z Gorōhō i oczekiwano, że przedstawiciele innych klasztorów sōtō będą uczestniczyć i dokładać się do ceremonii. Spowodowałoby to dopływ dotacji ze wszystkich klasztorów linii Keizana.

Yōkō-ji pozostawał głównym klasztorem linii Gikaia w czasie życia Keizana i jego bezpośrednich uczniów. Po śmierci Keizana w 1325 roku opatem został Meihō Sotetsu, który piastował to stanowisko do momentu, gdy powtórnie przejął prowadzenie Daijō-ji przed 1339 rokiem. Po nim opatem został Mugai Chikō, następnie Gasan Jōseki i wreszcie Koan Shikan, czyli wszystko odbywało się tak jak pragnął Keizan. Gdy opatem był Mugai siogunat Ashikagów ufundował budowę trzykondygnacyjnej pagody. Patronat siogunatu świadczył o tym, że klasztor cieszył się wysokim statusem. Nowa pagoda przysporzyła jeszcze więcej dotacji i wzniesiono wtedy wiele nowych budynków w klasztorze, takich jak nowy budynek mnichów i łaźnię (1338), sieć korytarzy (1339) i wieżę dzwonu na brązowy dzwon (1342).

Yōkō-ji rozwijał się zarówno z powodu patronatu siogunatu, jak i wspólnego wsparcia ze strony spadkobierców Keizana. Uważali oni ten klasztor za główną świątynię linii Gikaia. Czwórka wspomnianych opatów zaczęła następnie wyznaczać na stanowisko opata swoich uczniów zgodnie z regułami rotacji opatów Keizana. Opatem został uczeń Gasana – Mutei Ryōshō (1313-1361) – i to pomimo tego, że założył on swój klasztor Shōbō w północnym rejonie Honsiu. Potem opatami zostali inni uczniowie Gasana, m.in. Taigen Sōshin (w 1371 roku) i Mutō Esū. Oto lista pierwszych 29 opatów klasztoru:

1. Keizan Jōtaku
2. Meihō Sotetsu*
3. Mugai Chikō
4. Gasan Jōseki
5. Koan Shikan
6. Shōgan*
7. Jakushitsu
8. Mutei Ryōshō
9. Zuiō
10. Sōshō*
11. Shōan*
12. Chūtei
13. Taigen Sōshin
14. Shugan*
15. Mutō Esū
16. Tsūkai*
17. Zeppō*
18. Hōzan*
19. Ryōdō*
20. Yakushitsu*
21. Kyoshitsu*
22. Sōkō*
23. Tetsudō*
24. Sōei*
25. Yokō*
26. Hokkai*
27. Daitetsu
28. Seihō*
29. Fusai

Wyborowi nowego opata towarzyszyły specjalne dotacje i ceremonie finansowane przez wszystkich wspierających związanych z Yōkō-ji i nowym opatem. W spisie własności tego klasztoru utworzonym w 1379 roku wymienia się m.in. cztery filialne świątynie w Yōkō-ji, reprezentujące cztery linie przekazu: Meihō, Mugaia, Gasana i Koana. Świadczyło to o tym, że klasztor ten był zarządzany wspólnie przez przedstawicieli każdej linii. Każdy nowy opat był wybierany według z góry określonego porządku spośród prowadzących każdą z tych filialnych świątyń. Ten system wspólnego zarządzania zabezpieczał finansowy rozwój klasztoru.

Jednak w 1379 roku system powodujący nieustanny rozwój Yōkō-ji finansowanego przez politycznych patronów i prowadzonego rotacyjnie przez bezpośrednich uczniów Keizana przestał działać. Następnych dziesięciu opatów klasztoru było uczniami Meihō Sotetsu. Była to właściwie schizma, która odcięła ten klasztor od wsparcia przez inne linie przekazu. Nie jest znana dokładna przyczyna i natura tej schizmy, gdyż dokumentacja wydarzenia jest fragmentaryczna, a w dodatku intensywna rywalizacja pomiędzy Yōkō-ji a Sōji-ji, która kontynuowana była w okresie Tokugawa spowodowała, że oba klasztory sfabrykowały sprzeczne i często fałszywe sprawozdania z wydarzeń.

Sōji-ji osiągnął potęgę, która pozwoliła temu klasztorowi na podważenie pozycji Yōkō-ji, przez wykorzystanie reguł napisanych przez Keizana dla Yōkō-ji, wreszcie dzięki silnym patronom, których przyciągnął do Sōji-ji Gasan (a następnie jego uczniowie) oraz dzięki decyzjom związanym ze stanowiskami opatów. W 1378 roku wydano dyrektywę nakazującą wszystkim mnichom z linii Gasana powstrzymywanie się od obejmowania stanowisk opatów w Yōkō-ji, chyba że otrzymali pozycję seniora (jap. tōdōi). Dalej stwierdzano, że od tej pory klasztor Sōji będzie głównym klasztorem (jap. honji) linii Gasana i wszystkim, którzy nie będą go wspierać, zostanie odebrany status frakcji Gasana. Wszyscy odchodzący na emeryturę opaci zawsze otrzymywali status seniora w swoich własnych klasztorach, ale opaci wizytujący, czyli pochodzący z innych klasztorów czy świątyń, mieli status niższy. Czyli jeśli mnisi z Sōji-ji otrzymywali status seniora w Yōkō-ji, oznaczało to, że Yōkō-ji jest filią Sōji-ji, a nie niezależnym klasztorem. Prawdopodobnie właśnie status seniora uwolnił Sōji-ji od jakichkolwiek obligacji związanych z finansowaniem działalności swoich reprezentantów w Yōkō-ji.

Na przełomie XIV i XV wieku byli opaci Sōji-ji zaczęli ponownie przyjmować pozycję opata w Yōkō-ji. Mimo tego nie doszło do pojednania pomiędzy tymi klasztorami a nawet sytuacja stała się jeszcze gorsza. Np. linia Meihō zamiast wspierać Yōkō-ji, postanowiła wspierać klasztor Daijō-ji. Linia Gasana wspierała natomiast tylko Sōji-ji. W 1415 roku Sōji-ji był już najpotężniejszym klasztorem szkoły sōtō.

Zwycięstwo Ody Nobunagi nad rodem Asakura przyniosło zniszczenie wielu klasztorów w rejonie Echizen, gdyż były one związane z gałęzią Tenchina frakcji Baisana, które były sponsorowane przez ród Asakura. Yōkō-ji został dwukrotnie prawie całkowicie spalony, pierwszy raz w 1572 roku, a drugi raz w 1592 roku.

Yōkō-ji w okresie Meiji, gdy Sōji-ji zapewnił sobie wyższość nad Eihei-ji, popadł w taką biedę, że zaledwie kilku mnichów, którzy jeszcze w nim mieszkali, musiało sprzedać budynki świątynne, aby kupić żywność.

W XIX wieku opatem bardzo zredukowanego klasztoru został Kohō Hakugun. Dzięki jego wysiłkowi klasztor został odrestaurowany.

Adres klasztoru

• I-11 Sakai-machi, Hakui-shi, Ishikawa-ken, Japonia

Bibliografia/źródła

• Heinrich Dumoulin: Zen Buddhism: A History. Japan. Nowy Jork: Macmillan Publishing Company, 1988, s. 509. ISBN 0-02-908250-1.
• William M. Bodiford: Sōtō Zen in Medieval Japan. Honolulu: University of Hawaii Press, 1993, s. 343. ISBN 978-0-8248-3303-9.
• 永光寺. 羽咋市 (Miasto Hakui). [dostęp 2014-09-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-19)].