Zmiany nazw ulic i placów w Będzinie

Zmiany nazewnictwa ulic w Będzinie (bez Grodźca i Łagiszy) na przestrzeni lat przedstawia poniższa tabela:

Nazwa współczesna Nazwa z okresu PRL Nazwa z okresu okupacji Nazwa z okresu międzywojennego Nazwa z okresu zaboru (i wcześniej)
1 Maja 1 Maja Kasernenstrasse (Koszarowa) Wapienna / 1 Maja
plac 3 Maja pl. 3 Maja / pl. Bohaterów Stalingradu (1950) Hauptplatz (plac Główny) plac 3 Maja Bazarnaja płoszczad' (plac Bazarowy)
11 Listopada (od 11 XII 1991) Waltera Szolca (ok. 1960-1991) nie istniała nie istniała
27 Stycznia 27 Stycznia Vorwerkstrasse (Folwarczna) Folwarczna (do ok. 1945)
Władysława Andersa Bolesława Bieruta (do 10 I 1990) nie istniała nie istniała
Armii Krajowej Stanisława Krzynówki (do 1991) nie istniała nie istniała
Ignacego Bereszki (od 18 XII 2013) (1975-2013 brak nazwy) Krótka Kurzestrasse (Krótka) (do 1975) Krótka
dr. Adama Bilika Walki Młodych (do 13 VI 2017)
[Bohaterów Getta Warszawskiego] (nie istnieje)[1] Bohaterów Getta Warszawskiego (1958-ok. 1976-77) Alterweg (Stara Droga) Bóżnicza / Żydowska Pietrowskaja (1875)/ Jewriejskaja / Żydowska (1877)
św. Brata Alberta Alberta Dzijaka (1975-91) Bergmannstrasse (Górnicza) Górnicza
Browarna Browarna Gambrinusstrasse (Gambinusa) Browarna
Brzozowicka Brzozowicka Birkenstrasse (Brzozowa) Brzozowicka
Cynkowa Cynkowa Werkstrasse (Zakładowa) Cynkowa
Czeladzka Czeladzka Beuthenerstrasse (Bytomska) Czeladzka Iwanowa / Bytomska - przy rynku) (XVI-XVII w., 1823), Pawłowskaja i Czeladzkaja (1875) / Czeladzkaja (1877, 1914)
Ignacego Daszyńskiego Henryka Rutkowskiego (do 13 VI 2017) nie istniała nie istniała nie istniała
Filtrowa Filtrowa Stollengasse (Sztolniowa) Sztolnia
Grobla Grobla Dammweg (Groblowa) Grobla
Góra Zamkowa Góra Zamkowa Schlossberg (Góra Zamkowa) Góra Zamkowa
Górna Górna Bergstrasse (Górska) Górna Nowgorodskaja/Nowogrodzka (1877) / Cmentarnaja (1914)
Gzichowska gen. Karola Świerczewskiego (31 III 1948-13 VI 2017) Gutstrasse Gzichowska Nikołajewskaja (1875) / Gzichowskaja / Gzichowska (1877)
Jana III Sobieskiego Armii Ludowej (do 13 VI 2017) nie istniała nie istniała nie istniała
Jasna Jasna Schlachthofstrasse (Rzeźnicza) Jasna Jasnaja / Jasna (1914)
Wojciecha Jastrzębowskiego Dąbrowszczaków (do 13 VI 2017)
Berka Joselewicza Berka Joselewicza Alte Marktstrasse (Starotargowa) Targowa Kazanskaja/ Kazańska (1875, 1877, 1914) / Żydowska (?) (1645)
Kamienna Kamienna Steinstrasse (Kamienna) Kamienna
Kamienne Schodki Kamienne Schodki Seitengasse (Boczna/Ustronna) Boczna (do ok. 1945) Podwale (1875)
Mariana Kantora-Mirskiego Małgorzaty Fornalskiej (do 13 VI 2017) nie istniała nie istniała nie istniała
plac Kazimierza Wielkiego plac Wolności (27 VII 1945 - 20 XII 1976[2]) Alter Ring (Stary Rynek) Rynek (Stary Rynek)/pl. Prezydenta Ignacego Mościckiego (l. 30. XX w. - ok. 1945) Aleksandrowskaja płoszczad' / plac Aleksandra
[Jana Kilińskiego] nie istnieje [zlikwidowana pod odkrywkę "Brzozowica"] Ottostrasse (Ottona) Jana Kilińskiego
Kolejowa Kolejowa Eisenbahnstrasse (Kolejowa) Kolejowa
al. Hugona Kołłątaja - część zachodnia Przed 1975 rokiem:
  • Hugona Kołłątaja (do mostu nad torami kolejowymi)
  • Stefana Okrzei (od mostu do skrzyżowania z ul. Niedziałkowskiego, wiersz niżej)

Po 1975 roku:

al. Aleksandra Zawadzkiego (1975-11 XII 1991)

Alte Hauptstrasse (Stara Główna) Hugona Kołłątaja Krakowska (XVI-XVII w. przy rynku) / Sławkowskaja / Sławkowska
al. Hugona Kołłątaja - część wschodnia Niedziałkowskiego (31 III 1948) / Hanki Sawickiej Reiterstrasse (Kawalerzystów) Kadrowa
Mikołaja Kopernika Mikołaja Kopernika Kopernikusstrasse (Kopernika) Mikołaja Kopernika
dr. Tadeusza Kosibowicza Osiedle Huty "Będzin" / Stanisława Gawlika (1960-13 VI 2017)
Koszelew
  • część ul. Stefana Okrzei (do 1975)
  • część al. Aleksandra Zawadzkiego (1975-91)
Bergwerkstrasse (Kopalniana) Szosowa / Stefana Okrzei
[Kościelna] nie istnieje Kościelna Kirchstrasse (Kościelna) Kościelna Władimirskaja (frag. 1875, 1877) / Plebanskaja / Plebańska (1914)
Tadeusza Kościuszki Tadeusza Kościuszki Bahnhofstrasse (Dworcowa) Tadeusza Kościuszki
Krakowska Krakowska Robert-Kochstrasse (Roberta Kocha) Furmańska / Krakowska Furmanskaja / Furmańska (1914)
Ignacego Krasickiego Janka Krasickiego, od 1975 Ignacego Krasickiego Poststrasse (Pocztowa) Nowa / Gabriela Narutowicza
Kręta Kręta Friedensweg (Pokoju) Zaciszna
Rutki Laskier Józefa Podsiadły (ok. 1945-13 VI 2017) Langerweg (Długa) Przeczna
Ludowa Ludowa Bachstrasse (Potokowa) Rzeczna
plac Jean-Marie Lustigera (od 28 I 2008) [plac PKWN]
Stanisława Małachowskiego Stanisława Małachowskiego Kattowitzerstrasse (Katowicka) Stanisława Małachowskiego Sławianskaja / Słowiańska
Małobądzka generalissimusa Stalina (27 VII 1945) / Małobądzka Talstrasse (Dolinna) Małobądzka
Tadeusza Mazowieckiego Leona Kruczkowskiego (do 13 VI 2017)
Mieroszewskich Pawła Findera (do 13 VI 2017)
Jadwigi Migowej Lucjana Szenwalda (do 13 VI 2017)
Modrzejowska Feliksa Dzierżyńskiego (1958-1990) Marktstrasse (Targowa) Modrzejowska Modrżejewskaja / Modrzejowska (1877) / Michajłowskaja / Michajłowska (1875)
Stanisława Moniuszki św. Jana / Stanisława Moniuszki (od 1958) Johannstrasse (Jana) Świętego Jana (Świętojańska) Iwanowskaja
Gabriela Narutowicza Władysława Kniewskiego (do 13 VI 2017)
Józefa Oleksego Anastazego Kowalczyka (do 13 VI 2017)
Ignacego Paderewskiego Gwardii Ludowej (do 13 VI 2017)
Paryska Ormowców (28 V 1948-II 1992) Brueckenstrasse (Mostowa) Mostowa Żurawskaja (1914)
PCK PCK (do 1977) / Władysława Hibnera (1977-2017)
rtm. Witolda Pileckiego XXXV-lecia PRL (do 13 VI 2017)
Józefa Piłsudskiego (w śródmieściu) Ludwika Waryńskiego (27 VII 1945-II 1992) Hallenstrasse (Halowa) Józefa Piłsudskiego
Józefa Piłsudskiego Ludwika Waryńskiego (27 VII 1945-II 1992) Adalbertstrasse (Adalberta) Na Piaski (droga) Głuchaja (1914)
Plebańska Plebańska Kirchsteig Plebańska Kostielnaja / Kościelna (1875, 1877, 1914)
[Podgórska] nie istnieje Podgórska Zur Hohe (Na Górę) Podgórna/Podgórska Smolenskaja / Smoleńska (1877)
Podjazie Podjazie (jej część - ul. Waryńskiego, ob. Piłsudskiego) - Podjazie
Podwale Podwale Wallstrasse (Wałowa) Targowa / Podwale Włodimirskaja / Włodzimierska (1875, 1877) / Małaja (1914)
Podzamcze Podzamcze Burgstrasse (Zamkowa) Podzamcze Nadbierieżnaja / Nadbrzeżna (1875) / Nadbrzegie (1877)
Polna Polna Feldstrasse (Polna) Polna
Ignacego Potockiego Mariana Buczka (do 11 XII 1991) Hospitalstrasse (Szpitalna) Folwarczna/Ignacego Potockiego Kijewskaja/Kijowska (1877)
Kazimierza Promyka Kazimierza Promyka Gerichtstrasse (Sądowa) Promyka Przednia (1914)
Mikołaja Reja Mikołaja Reja Meisenstrasse (Sikorek) Mikołaja Reja
Józefa Retingera I Armii Wojska Polskiego (do 13 VI 2017)
Rolnicza Rolnicza Randweg (Skrajna) Rolnicza
Rybna Rybna Ludwigstrasse Rybna/Cerkiewna Siergiejewskaja / Siergiejewska (1875, 1877) / Jatkowaja (1914)
Rybny Rynek Rybny Rynek Fischmarkt (Rybny Rynek) Rybny Rynek Miasnyje Riady (Stragany Mięsne) (1875) / Siergiejewskaja Płoszczad' [Rynek Różany w XVI w.]
Jana Sączewskiego 22 Lipca (27 VII 1945-11 XII 1991) Gartenstrasse (Ogrodowa) Sączewskiego (Sączewska) Sonczowskaja (1914)
Sielecka Sielecka Hüttenstrasse (Hutnicza) Sielecka
Siemońska (cz. pn.) Siemońska Mühlenstrasse (Młyńska) Siemońska
Siemońska (cz. pd.) (od 1992) Juliana Marchlewskiego (1950-1992) Grenzstrasse (Graniczna) Graniczna (do 1950)
Henryka Sienkiewicza Henryka Sienkiewicza Fabrikstrasse (Fabryczna) Henryka Sienkiewicza
Zygmunta Sierakowskiego Zygmunta Sierakowskiego Knappenstrasse (Ciasna) Sierakowskiego
Stanisława Skalskiego Józefa Skalskiego (do 13 VI 2017)
Słowiańska Słowiańska Klausstrasse Dojazdowa / Bronisława Pierackiego (do 27 VII 1945)
Stanisława Staszica Stanisława Staszica (Staszyca) Am Wasserwerk (Przy Wodociągach) Stanisława Staszica
Część ulicy Stawowej część ulicy Stawowej Lompa
Szkolna Szkolna Schulstrasse (Szkolna) Szkolna
Rafała Sznajdera Wirgiliusza Chmielewskiego (do 13 VI 2017) nie istniała nie istniała nie istniała
Wisławy Szymborskiej Wawrzyńca Stalickiego (27 VII 1945 -13 VI 2017) Paryska
bp. Adama Śmigielskiego 9 Maja (do 13 VI 2017)
Środkowa Środkowa Mittelgasse (Środkowa) Środkowa
Teatralna Jana Sobieskiego (do 1977) Akazienweg (Akacjowa) Jana Sobieskiego)
Juliana Tuwima Juliana Tuwima An den Garten (Na Ogrodach) Ogrodowa
Andrzeja Wajdy 15 Grudnia (do 13 VI 2017) Engerweg (Wąska) Wąska (część)
Wiejska Wiejska Wiesenstrasse (Łąkowa) Wiejska
Wilcza Wilcza Wolfbergerstrasse (Wilcza Góra) Wilcza
Wolności Grodziecka (do 1975) Flurstrasse (Łanowa) Grodziecka
Wolska Wolska Ziegeleistrasse (Cegielniana) Wolska
Stanisława Wyspiańskiego Bartosza Głowackiego (do 1977) / Stanisława Wyspiańskiego (od 1977) Bauernstrasse (Rolnicza) Bartosza Głowackiego
Stanisława Wygodzkiego Wincentego Pstrowskiego (do 13 VI 2017)
Zagórska Zagórska Friedrichstrasse (Fryderyka) Zagórska
Zamkowa Zamkowa Schlosstrasse (Zamkowa) Zamkowa Zamkowaja / Zamkowa (1875, 1877, 1914)
[Zaułek] nie istnieje (przy ul. Modrzejowskiej) Zaułek Hintergasse (Zaułek) Zaułek
Zawale Zawale Hinter dem Wall (Za Wałem) Nadbrzeżna / Zawale Zagorodnaja (Zamiejska) (1875, 1877, 1914)
Zawodzie Zawodzie Am Wasser (Za Wodą/Zawodzie) Zawodzie Mokraja (1914)
Zielona Zielona Grünstrasse (Zielona) Zielona (z częścią Prostej)
Żwirki i Wigury Żwirki i Wigury Steigerstrasse (Sztygarska) Ksawerowska / Żwirki i Wigury
nie istnieje [pomiędzy Zamkową a Kościelną] nie istnieje nie istnieje nie istnieje Moskowskaja (1875, 1877)

Ulice, które w 1951 r. znalazły się w granicach miasta Czeladź (kolonia Małobądz)

Nazwa współczesna Nazwa z okresu PRL Nazwa z okresu okupacji Nazwa z okresu międzywojennego
3 Szyb 3 Szyb Am Wetterschacht
Będzińska (część) Będzińska Beuthenerstrasse (Bytomska) Czeladzka
Daleka Daleka Weiter Weg (Daleka) Daleka
Nowopogońska Nowopogońska Sosnowitzerstrasse (Sosnowiecka) Nowopogońska
Piaskowa Piaskowa Sandweg (Piaskowa) Piaskowa
Prosta Prosta Albrechtstrasse (Albrechta) Prosta
Robotnicza Robotnicza Grubenstrasse (Kopalniana) Kopalniana
ks. Skorupki ks. Skorupki Karlstrasse (Karola) Księdza Skorupki

Nowe place i ronda

edytuj
  • pl. Bohaterów Getta Będzińskiego (28 VI 2004)
  • pl. Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej (28 II 2005)
  • pl. kard. Jean-Marie Lustigera (28 I 2008)
  • pl. ks. Mieczysława Zawadzkiego (27 V 2008)
  • pl. prof. Włodzimierza Wójcika (21 V 2014)
  • rondo Unii Europejskiej (30 IX 2005)

Przypisy

edytuj
  1. Wyburzona podczas budowy nowego układu komunikacyjnego do Huty "Katowice" w latach 1974-78. Uchwałą z dnia 13 czerwca 2017 roku zniesiono nazwę nieistniejącej już ulicy.
  2. Uchwała nr XIV/70/76 Miejskiej Rady Narodowej w Będzinie, 20 grudnia 1976.

Bibliografia

edytuj
  • Plan Będzina (tzw. plan Żmigroda) z ok. 1930 r., 1:12500 w: Będzin 1258-2008
  • Stadt Bendsburg O/S. Kreis Bendsburg. 1:10000 (niemiecki plan miasta z okresu II wojny światowej)
  • Będzin 1358-2008, praca zbiorowa pod red. M.Z. Pulinowej, J. Sperki, A. Glimos-Nadgórskiej
  • Będzin, plan miasta - spis ulic, Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne Katowice, Katowice 1992
  • uchwały Rady Miejskiej Będzina