Heloderma
Heloderma – rodzaj jaszczurek z rodziny helodermowatych (Helodermatidae), obejmujący jedynych żyjących współcześnie przedstawicieli tej rodziny oraz kladu Monstersauria.
| Heloderma[1] | |||
| Wiegmann, 1829[2] | |||
 Przedstawiciele rodzaju – heloderma meksykańska (H. horridum) (u góry) i heloderma arizońska (H. suspectum) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Infrarząd | |||
| (bez rangi) | Monstersauria | ||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Heloderma | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Trachyderma horridum Wiegmann, 1829 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Zasięg występowania edytuj
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych, Meksyku i Gwatemali[4][5].
Systematyka edytuj
Etymologia edytuj
Heloderma (Holoderma): gr. ἡλος hēlos „guz, ćwiek”; δερμα derma, δερματος dermatos „skóra”; w aluzji do osadzonych w skórze osteoderm[6].
Podział systematyczny edytuj
Nazwa Heloderma została ukuta w 1829 roku przez Wiegmanna jako nowa nazwa rodzajowa dla helodermy meksykańskiej, opisanej początkowo jako Trachyderma horridum[2]. Znanych jest 6 gatunków należących do tego rodzaju, w tym jeden wymarły. Przez wiele lat zaliczano do niego również gatunek Lowesaurus matthewi (wówczas Heloderma matthewi), jednak w 1986 roku został on przeniesiony przez Pregilla i współpracowników do odrębnego rodzaju Lowesaurus. W 2008 roku Conrad zdefiniował nazwę Heloderma jako odnoszącą się do kladu obejmującego ostatniego wspólnego przodka gatunków H. suspectum, H. horridum i H. texana i wszystkich jego potomków[7]. Według analiz filogenetycznych przeprowadzonych przez Conrada i współpracowników (2010) wszystkie te trzy gatunki znajdują się w politomii[8]. Conrad (2008) zasugerował jednak, że H. suspectum i H. horridum są spokrewnione bliżej ze sobą niż z H. texana[7]. W 2013 roku Reiserer et al. podnieśli wszystkie cztery podgatunki H. horridum do rangi osobnych gatunków[9] i to ujęcie systematyczne przyjęła The Reptile Database[4].
Analiza molekularna przeprowadzona przez Douglasa i współpracowników (2010) sugeruje, że ostatni wspólny przodek współczesnych heloderm żył w późnym eocenie, ponad 35 mln lat temu[10]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[4]:
- Heloderma alvarezi Bogert & Martín del Campo, 1956
- Heloderma charlesbogerti Campbell & Vannini, 1988
- Heloderma exasperatum Bogert & Martín del Campo, 1956
- Heloderma horridum (Wiegmann, 1829) – heloderma meksykańska
- Heloderma suspectum Cope, 1869 – heloderma arizońska
oraz gatunek wymarły[11]:
- Heloderma texana Stevens, 1977
Przypisy edytuj
- ↑ Heloderma, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b A.F.A. Wiegmann. Über das Acaltetepon oder Temacuilcahuya des Hernandez, eine neue Gattung der Saurer, Heloderma. „Isis von Oken”. 22 (6), s. 627, 1829. (niem.).
- ↑ J.E. Gray: A synopsis of the species of the class Reptilia. W: E. Griffith: The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. London: G.B. Whittaker, 1831, s. 28. (ang.).
- ↑ a b c P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Heloderma. The Reptile Database. [dostęp 2024-01-23]. (ang.).
- ↑ R. Midtgaard, Genus Heloderma, [w:] RepFocus [online] [dostęp 2024-01-23] (ang.).
- ↑ Monsters in Our Midst. History, Humans, and Heloderma. W: Daniel D. Beck: Biology of Gila Monsters and Beaded Lizards. Berkeley: University of California Press, 2005, s. 1–18. ISBN 978-0-520-24357-6.
- ↑ a b Jack L. Conrad. Phylogeny and systematics of Squamata (Reptilia) based on morphology. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 310, s. 1–182, 2008. DOI: 10.1206/310.1. (ang.).
- ↑ Jack L. Conrad, Jennifer C. Ast, Shaena Montanari, Mark A. Norell. A combined evidence phylogenetic analysis of Anguimorpha (Reptilia: Squamata). „Cladistics”, 2010. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2010.00330.x. (ang.).
- ↑ Randall Reiserer, Gordon Schuett, Daniel Beck, Taxonomic reassessment and conservation status of the Beaded Lizard, Heloderma horridum (Squamata: Helodermatidae), „Amphibian and Reptile Conservation”, 7 (1), 2013, s. 74–96 (ang.).
- ↑ Michael E. Douglas, Marlis R. Douglas, Gordon W. Schuett, Daniel D. Beck, Brian K. Sullivan. Conservation phylogenetics of helodermatid lizards using multiple molecular markers and a supertree approach. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 55 (1), s. 153–167, 2010. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.12.009. (ang.).
- ↑ M.S. Stevens. Further Study of Castolon Local Fauna (Early Miocene) Big Bend National Park, Texas. „The Pearce-Sellards Series”. 28, s. 5, 1977. (ang.).