Wikipedia

Kujawy (województwo opolskie)

wieś w województwie opolskim

Kujawy (dodatkowa nazwa w j. niem. Kujau) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Strzeleczki. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej.

Kujawy
wieś
Ilustracja
Centrum miejscowości
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

krapkowicki

Gmina

Strzeleczki

Liczba ludności (2022)

644[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

47-370[3]

Tablice rejestracyjne

OKR

SIMC

0503511

Położenie na mapie gminy Strzeleczki
Mapa konturowa gminy Strzeleczki, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Kujawy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Kujawy”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kujawy”
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego
Mapa konturowa powiatu krapkowickiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kujawy”
Ziemia50°26′34″N 17°48′22″E/50,442778 17,806111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Strzeleczki w powiecie prudnickim. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Nazwa edytuj

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą Kujawi oraz nazwą zgermanizowaną Kujau[4][5]. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod zniekształconą, polską nazwą Kujawj, a także zgermanizowaną Kujau we fragmencie: "Kujau (1383 Koya, 1531 Kuyawy, polnisch Kujawj)"[6]. 1 czerwca 1948 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie związanej z Zieliną i należącej do powiatu prudnickiego, polską nazwę Kujawy[7].

Historia edytuj

W 1573 właścicielem Kujaw był Kasper Pückler z Grodziska koło Niemodlina[8]. W 1597 ich właścicielem był Baltazar Betsch[9].

 
Pieczęć Kujaw (1911)

Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[10]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[11]. W XIX wieku w Kujawach funkcjonował młyn wodny, gorzelnia i olejarnia[12]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu na kartuszu otoczonym motywem roślinnym lemiesz pługa skrzyżowany z ostrzem kosy, a w otoku napis: KUIAUER: GEM: SIGEL / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Kujawy / Powiat Prudnicki)[13].

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 712 mieszkańców Kujaw 44 posługiwało się językiem niemieckim, 659 językiem polskim, a 9 było dwujęzycznych[14]. W latach 1919–1920 w Kujawach powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej (rozbudowany po II wojnie światowej)[15]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Kujawy znalazły się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[16], w obwodzie nr 9 powiatu prudnickiego[17]. 13 lutego 1921 w Kujawach odbyło się zebranie kółek rolniczych powiatu prudnickiego. Podczas posiedzenia założono polską spółkę „Rolnik” na powiat prudnicki, a także uchwalono dwie rezolucje „przeciw emigrantom i włóczęgom” na terenie plebiscytowym[18]. Po stronie polskiej w III powstaniu śląskim, w 3. kompanii prudnickiej służyli mieszkańcy Kujaw[19].

W okresie walk o Prudnik w kwietniu i maju 1945 Armia Czerwona tymczasowo ewakuowała przez Kujawy do Strzeleczek niemieckich i polskich mieszkańców Prudnika i okolicznych wsi[20]. Po II wojnie światowej, od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[21]. Mieszkańcom Kujaw, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa.

Do 1956 roku Kujawy należały do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1956 Kujawy zostały odłączone od powiatu prudnickiego i przyłączone do nowo utworzonego krapkowickiego[22].

W 1946 w Kujawach znajdowała się siedziba jednego z okręgów sanitarnych Powiatowego Urzędu Zdrowia w Prudniku. We wsi funkcjonowała apteka[23]. Utworzony został Zespół Hodowli Zarodowej w Kujawach, od 1956 z siedzibą w Głogówku, przemianowany dwa lata później na Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej Głogówek[24].

Mieszkańcy edytuj

 
Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do Kujaw od strony Prudnika

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Podlesioki[25].

Liczba mieszkańców wsi edytuj

Zabytki edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[29]:

  • kościół par. pw. Świętej Trójcy, renesansowy z 1583 r. – XVI w., 1938 r., w środku renesansowe epitafia i ambona oraz barokowy ołtarz główny
  • brama na cmentarz kościelny
  • park, z XIX w. do 1900 r.

inne zabytki:

  • pałac ze schyłku XIX w.
  •  
    Kościół pw. św. Trójcy
  •  
    Kościół pw. św. Trójcy
  •  
    Pałac z XIX w.

Pomniki i obiekty upamiętniające edytuj

 
Pomnik poległych w I i II wojnie światowej
  • Pomnik poległych w I i II wojnie światowej – pomnik w Kujawach powstały w latach 1919–1920 jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej. Dostawiono do niego dwie tablice z nazwiskami mężczyzn, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Znajduje się na nim napis w języku niemieckim: Gefallen im II Weltkrieg. Zgodnie z kryteriami w sprawie upamiętnień na obszarze RP żołnierzy niemieckich przyjętymi w uchwale Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 1995, pomnik został uznany za nieprawidłowy[15].

Transport edytuj

Transport drogowy edytuj

Przez Kujawy przebiega droga wojewódzka:

Kujawy posiadają połączenia autobusowe z Moszną, Opolem, Prudnikiem, Strzeleczkami, Krapkowicami[30].

Transport kolejowy edytuj

Nieczynna stacja kolejowa Zielina w Kujawach znajduje się przy ul. Kolejowej. Najbliższa czynna stacja kolejowa znajduje się w Prudniku.

Lokalni przedsiębiorcy i właściciele majątków ziemskich zawiązali w 1895 spółkę Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa linii lokalnej z Prudnika do Gogolina. Linia kolejowa nr 306 relacji Prudnik – Goglin została oddana do użytku w 1896[31]. Powódź w 1997 zniszczyła most na Odrze w Krapkowicach, uniemożliwiając dojazd do Gogolina. W 2005 ruch na linii 306 został zawieszony. Zmodernizowana do celów towarowych linia relacji Prudnik – Krapkowice została oddana do użytku w 2016[32][33]. Na bocznicy między składem militarnym w lesie koło Strzeleczek a Prudnikiem odbywa się wojskowy ruch transportowy[34].

Turystyka edytuj

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Kujawach[35].

12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Kujawy prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[36].

Bezpieczeństwo edytuj

Do 1998 bezpieczeństwo pożarowe w Kujawach było nadzorowane przez Komendę Rejonową PSP w Prudniku[37].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 8 Komendy Powiatowej Policji w Krapkowicach[38].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 64875
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 641 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Knie 1830 ↓, s. 386.
  5. ↑ Kujawy, niem. Kujau, wś przy drodze z Białej do Krapkowic, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 852.
  6. ↑ Triest 1865 ↓, s. 1098.
  7. ↑ Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 czerwca 1948 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1948 r. nr 59, poz. 363).
  8. ↑ Sękowski 2016 ↓, s. 126.
  9. ↑ Sękowski 2016 ↓, s. 373.
  10. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  11. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  12. ↑ Zachariasz Mosakowski, Kujawy, młyn wodny [online], Centralna Baza Danych o Młynach w Polsce, 4 kwietnia 2020 [dostęp 2023-08-20].
  13. ↑ 931 Kujau (Kujawy) I [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  14. ↑ a b Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74.
  15. ↑ a b Pomniki upamiętniające żołnierzy niemieckich, którzy zginęli w II wojnie światowej podlegające kontroli komisji wojewody opolskiego (29.10.2002 r., 5 i 12.11.2002 r.), „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 6 (636), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 5 lutego 2003, s. 12, ISSN 1231-904X.
  16. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 22.
  17. ↑ Hellfeier 2014 ↓, s. 100.
  18. ↑ Pamiętajcie Górnoślązacy! Jak was Niemcy krzywdzili!, „Głogowianka”, Ryszard Jazowski – redaktor naczelny, 6, Opole: Gazeta Opolska, 17 lutego 1921, s. 3.
  19. ↑ Hellfeier 2014 ↓, s. 104.
  20. ↑ Antoni Barszczyński, Oswobodzenie Prądnika, „Nasz Głos”, Kazimierz Kanwiszer – redaktor naczelny, 9 (49), Prądnik [Prudnik]: Spółdzielnia Wydawnicza „Promień”, 16 marca 1947, s. 3.
  21. ↑ Andrzej Dereń, Polska Ziemia Prudnicka, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (754), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 11 maja 2005, s. 8, ISSN 1231-904X.
  22. ↑ Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-17] (pol.).
  23. ↑ Organizacja służby zdrowia w powiecie, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 stycznia 1946, s. 5.
  24. ↑ Andrzej Dereń, Nieznany epizod z życia Stanisława Szozdy [online], Teraz Prudnik!, 15 września 2023 [dostęp 2023-09-20] (pol.).
  25. ↑ Robert Hellfeier, Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN 1232-7352.
  26. ↑ Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2024-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-13] (niem.).
  27. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 105.
  28. ↑ a b c d e Kujawy [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-04-18], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  29. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 49. [dostęp 2012-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].
  30. ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Kujawy, gm. Strzeleczki [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-11-24].
  31. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 105.
  32. ↑ Maciej Dobrzański: Pociągi wracają na linię Prudnik-Krapkowice. prudnik24.pl, 2016-08-03. [dostęp 2019-03-02]. (pol.).
  33. ↑ Radosław Dimitrow: Linia kolejowa Krapkowice – Prudnik wyremontowana. Ale pociągi pasażerskie tędy nie pojadą. nto.pl, 2016-08-30. [dostęp 2020-02-15]. (pol.).
  34. ↑ Wielkie ćwiczenia. Nam niedogodności nie grożą, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 8 (1722), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 lutego 2024, s. 6, ISSN 1231-904X.
  35. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  36. ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
  37. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 581.
  38. ↑ Komenda Powiatowa Policji w Krapkowicach [online], krapkowice.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kujawy_(województwo_opolskie)&oldid=73544805”