Wikipedia

Olszewka (powiat przasnyski)

wieś w województwie mazowieckim, powiecie przasnyskim

Olszewka (kurp. Łolséwka[6]) – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie przasnyskim, w gminie Jednorożec[7][5]. Leży nad rzeką Orzyc w Puszczy Zielonej.

Olszewka
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

przasnyski

Gmina

Jednorożec

Liczba ludności (2011)

596[2][3]

Strefa numeracyjna

29

Kod pocztowy

06-323[4]

Tablice rejestracyjne

WPZ

SIMC

0510735[5]

Położenie na mapie gminy Jednorożec
Mapa konturowa gminy Jednorożec, u góry znajduje się punkt z opisem „Olszewka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Olszewka”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Olszewka”
Położenie na mapie powiatu przasnyskiego
Mapa konturowa powiatu przasnyskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Olszewka”
Ziemia53°12′44″N 21°02′50″E/53,212222 21,047222[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Wiadomości ogólne edytuj

 
Ols w Olszewce

Nazwa edytuj

Nazwa wsi pochodzi od olszyny, czyli drzewa z rodziny brzozowatych, lub olsu, formacji roślinnej, która rośnie na terenach wilgotnych, dobrze nawodnionych[8]. Ols do dziś występuje w Olszewce.

Zmiany administracyjne edytuj

Do 1795 Olszewka była wsią puszczańską w starostwie przasnyskim, ziemi ciechanowskiej i województwie mazowieckim. Z III rozbiorem trafiła do Prus Nowowschodnich (departament płocki, powiat przasnyski). Odtąd stanowiła dobra rządowe[9]. Po powstaniu Księstwa Warszawskiego Olszewka była częścią departamentu płockiego i powiatu przasnyskiego. W Królestwie Polskim włączono ją do województwa płockiego, obwodu przasnyskiego i powiatu przasnyskiego. W 1837 województwa przemianowano na gubernie, w 1842 obwody na powiaty, a powiaty na okręgi sądowe. Od 1867 Olszewka znalazła się w gminie Jednorożec, powiecie przasnyskim i guberni płockiej. Od 1919 wieś należała do powiatu przasnyskiego w województwie warszawskim. W 1933 w obrębie gmin wprowadzono podział na gromady. Olszewka wraz z leśniczówką Zadziory, gajówką Stara Droga i stacją kolejową Olszewka tworzyły gromadę Olszewka. Z dniem 1 listopada 1939 do III Rzeszy wcielono północną część województwa warszawskiego, w tym powiat przasnyski i wieś Olszewkę jako część Rejencji Ciechanowskiej w prowincji Prusy Wschodnie. Gdy w 1944 przywrócono przedwojenną administrację, Olszewka należała do powiatu przasnyskiego i województwa warszawskiego. W 1954 zlikwidowano gminy i zastąpiono je gromadami. Olszewkę przypisano do gromady Olszewka. W latach 1962–1972 wieś należała do gromady Parciaki. Gromadę Olszewka zniesiono, bo nie uważano jej za przyszłościową. W 1973 przywrócono istnienie gminy Jednorożec, do której ponownie należała Olszewka. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego. Od 1999 Olszewka znajduje się w gminie Jednorożec w powiecie przasnyskim i województwie mazowieckim[10].

Części wsi edytuj

W użyciu są nazwy miejscowe określające części wsi, np. Biel, Brzeziny, Naodrzyc, Stara Wieś, Tabory, Zadziory[6][11][12].

Integralne części wsi Olszewka[7][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0510741 Nowa Wieś kolonia
0510758 Pólka kolonia

Historia edytuj

 
Krzyż z 1890 w centrum wsi
 
Żołnierze Landsturmu w okolicach Olszewki w czasie odpoczynku, 1915

Na terenie wsi odnaleziono ślady osadnictwa z epoki brązu, cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich, ślady osadnictwa ze starożytności i średniowiecza oraz osady i ślady osadnictwa z XVI–XV wieku[11].

Olszewka powstała w II połowie XVII wieku. Lustracja dóbr królewskich z 1661 nie wymienia wsi, lustracja z 1764 już tak[9]. W zachowanej księdze bartnej zachodniej Kurpiowszczyzny (1710–1760)[13][14] podane są nazwiska wójtów miejscowości. Byli to (w nawiasie okres, w którym urzędowała osoba): Andrzej Pruszyk [Prusik] (1715), Stanisław Pogorzelski (1718, 1729), Szymon Pogorzelski (1732–1733), Franciszek Pogorzelski (1743), Piotr Pogorzelski (1744) i Jan Pruszyk (1756–1757). Powtarzalność nazwisk sugeruje, że funkcję przekazywano w obrębie rodzin[9]. Księga bartna pozwala też ustalić dokładniejszą datację powstania wsi. W księgach metrykalnych parafii Chorzele Olszewkę notowano najwcześniej w 1697, natomiast w księdze bartnej Olszewka pojawia się wcześniej. Do dokumentów bartnych przepisano notatkę z księgi miejskiej chorzelskiej z 1693 dotyczącą Olszewki[14]. Co więcej, notka podaje, że fundatorem wsi Olszewka był Marcin Grabowski[9].

Wieś zasiedlili zapewne chłopi uciekający przed pańszczyzną, może zubożali szlachcice. Niektórzy zajęli się bartnictwem i wraz ze społecznością Jednorożca i Parciak płacili daninę miodową w wysokości 40 rączek miodu. Dysponowali przywilejami bartnymi, a jednocześnie zajmowali się rolnictwem[9]. W 1766 potwierdzenie przywilejów dla Jednorożca, Parciak i Olszewki oblatowano w aktach ziemskich przasnyskich. Delegatami, którzy zanieści przywileje do oblatowania, byli bartnicy Jan Prusik z Olszewki, Adam Berk z Parciak i Maciej Bakuła z Jednorożca. Oblatowano przywilej starosty przasnyskiego Zygmunta Niszczyckiego z 1616 oraz przywileje królewskie, które nadali Michał Korybut Wiśniowiecki w 1671, August II Sas w 1700, August III w 1748 i Stanisław August Poniatowski w 1766[15].

 
Wojska niemieckie w Olszewce, 1915

14 grudnia 1762 Angela Humięcka scedowała na Kazimierza Krasińskiego i jego żonę Eustachię z Potockich starostwo przasnyskie, wójtostwo przasnyskie i dzierżawę w Dobrzankowie. Starostwo obejmowało m.in. wieś Olszewkę. Wcześniej, przed zmarłym mężem Humięckiej, Stanisławem Antonim Krasińskim, starostwo od 1663 należało do Jana Błażeja Krasińskiego[15]. W lustracji z 1789 zapisano, że w Olszewce mieszkało 47 gospodarzy osiadłych na półwłóczkach, ćwierciach i półćwierciach gruntu piaszczystego. Budynki były w dobrym stanie. Mieszkańcy odrabiali pańszczyznę w folwarkach w starostwie przasnyskim (w czasie żniw 141 dni pieszych i 21 podwód rocznie). Płacili czynsz, kwartę przeniesioną z innych dób i zagonowe. Ze wsi Olszewka, Parciaki, Żelazna, Poścień, Pruskołęka i Rachujka płacono łącznie arendę karczemną. Łącznie dochody starostwa przasnyskiego ze wsi Olszewka wynosiły 1305 złotych polskich i 19 groszy[15].

 
Polna droga w Olszewce

Pogłówne żydowskie z 1781 informuje, że karczmarzem w Olszewce był Szmul Morkowicz[15]. Do dziś we wsi opowiada się, że w miejscu, gdzie stoi krzyż wystawiony w 1890, w centrum Olszewki, znajdowała się żydowska karczma. Została spalona przez kobiety, które musiały same pracować, podczas gdy wracający z pola mężczyźni upijali się w karczmie. Na miejsce wyszynku przywieziono wielki kamień i umocowano w nim krzyż[16]. Żydzi z Olszewki podlegali pod kahał w Krasnosielcu[15].

W czasie III wojny północnej, w 1708, w pobliżu wsi maszerowały wojska Karola XII. W Olszewce kolumna królewska idąca od Chorzel złączyła się z resztą wojska maszerującą od strony Przasnysza[17]. Na przełomie 1769 i 1770 w rejonie wsi Olszewka, Rachujka, Zaręby, Brodowe Łąki i Parciaki koncentrowała się partia Józefa Sawy-Calińskiego. 3 listopada 1771 konfederaci barscy stoczyli w Olszewce bitwę z wojskami rosyjskimi[18].

Wedle informacji z wizytacji parafii chorzelskiej (1781) Olszewka była trzecią co do wielkości wsią w parafii. Istniała tu jedna z 3 szkół w parafii Chorzele (pozostałe w Chorzelach i Jednorożcu). Wieś oddawała 10 złotych dziesięciny. Na przełomie roku 1799 i 1800 w Olszewce stało 58 domów[19].

W tym czasie wybuchł spór między mieszkańcami puszczańskich wsi starostwa przasnyskiego a pruskimi władzami. Starania mieszkańców m.in. Olszewki nic nie dały, Prusacy nie szanowali przywilejów bartnych i zmuszali Puszczan do udziału w rabunkowej gospodarce leśnej. W 1802 sołtysem wsi był Józef Pogorzelski[9].

W 1815 we wsi istniały 62 domy, które zamieszkiwały 333 osoby (164 mężczyzn i 169 kobiet). Olszewka była drugą najludniejszą wsią w ekonomii Przasnysz (po Jednorożcu)[20]. W 1816 w pobliżu wsi otwarto kopalnię bursztynu[21]. Znajdowano go jeszcze co najmniej przez 100 lat[22].

W 1817 w szkole w Olszewce uczył Wawrzyniec Nawrocki. Mieściła się w domu prywatnym. Uczyły się tu dzieci z Olszewki, Łazu, Pościenia, Pruskołęki, Żelaznej i Parciak. W 1818 postawiono murowany budynek szkolny. Pod okiem nauczyciela Walentego Sakiewicza uczyło się tu ok. 20 dzieci[23]. W 1823 informowano, że we wsi jest odpowiednie miejsce do założenia huty szklanej[24]. W 1827 we wsi istniało 65 domów, w których mieszkały 384 osoby[25]. Olszewkę nawiedzały pożary, np. 17 czerwca 1845 spłonęło 59 z 70 domów, tyle samo stodół i zabudowaniach gospodarczych[26].

Po 1864 przeprowadzono uwłaszczenie. W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wydanym w 1886 czytamy, że wieś liczyła 80 domów, 573 mieszkańców, 2 273 mórg gruntu użytecznego i 643 morgi nieużytków[27]. W 1889 w Olszewce mieszkało 4 Żydów[28]. W XIX wieku w pobliżu wsi powstało leśnictwo Olszewka[9]. Na przełomie XIX i XX wieku w Olszewce istniała jedna z 4 w gminie Jednorożec smolarni[26] (zlokalizowana w kolonii Zadziory)[29].

 
Kościół parafialny (stan na 2022)
 
Remiza OSP Olszewka

Według mapy z 1914 we wsi było 81 domów. W czasie I wojny światowej w pobliżu wsi stał front wschodni. W 1915 w Olszewce stacjonowały wojska niemieckie. Żołnierze postawili tu pomnik Paula von Hindenburga[9]. We wsi istniały co najmniej 3 cmentarze powstałe po przejściu frontu. W latach 30. XX wieku szczątki poległych zostały przeniesione na większe nekropolie, np. w Jednorożcu[30]. W 1915 Niemcy zbudowali kolejkę wąskotorową, a następnie normalnotorową na trasie Ostrołęka–Chorzele. Jedną ze stacji wyznaczono w Olszewce[31][32]. W latach 1917–1920 we wsi panowała epidemia hiszpanki[9].

Z powodu konfliktu z mieszkańcami Parciak na tle zakupu drewnianego kościoła z Czarni mieszkańcy Olszewki postanowili wystawić własną świątynię. Kościół Najświętszego Serca Jezusa konsekrowano w 1922. Od 1918 wieś należała do parafii Parciaki. Parafia w Olszewce powstała dopiero w 1980[33].

 
Stary budynek przedwojennej szkoły w Olszewce

Według spisu powszechnego z 1921 we wsi istniało 121 domów, w których mieszkało 617 osób, w tym 10 Żydów. Na stacji kolejowej Olszewka znajdowały się 2 budynki, w których mieszkało 18 osób[34]. W 1926 przeprowadzono komasację gruntów, a w kolejnym dziecięcioleciu regulację rzeki Orzyc[35]. We wsi pracowali rzemieślnicy (kołodziej, kowal), istniały 3 sklepy spożywcze[36]. Trzy inne sklepy, w tym jeden spożywczo-łokciowy-galanteryjny, prowadzili Żydzi[37]. W 1915 w budynku prywatnym zorganizowano szkołę. W 1918 mieściła się w kilku budynkach prywatnych[38]. Szkoła była jednoklasowa. W roku szkolnym 1925/1926 w jednej wynajętej sali o powierzchni 20 m² uczyło się 89 dzieci, w roku szkolnym 1930/1931 w jednej wynajętej sali o powierzchni 27 m² – 61 dzieci. Pracował tu jeden nauczyciel[39]. W 1926 z inicjatywy nauczyciela Karola Synoradzkiego założono straż pożarną[40]. Na początku lat 30. XX wieku liczba domów wynosiła 93[9].

W 1929 działacze społeczni z Olszewki próbowali przeforsować plan zorganizowania nowej gminy. Miały do niej należeć: Olszewka z dotychczasowej gminy Jednorożec, Poścień, Rachujka, Łaz, Budki, Sosnówek, Ostrówek, Rawki i Brodowe Łąki z gminy Zaręby oraz Dąbrowa i Wola Błędowska z gminy Baranowo. Nie otrzymano pozytywnej odpowiedzi ze starostwa w Przasnyszu[41].

W 1936 ks. Władysław Skierkowski prowadził we wsi badania etnograficzne na temat kultury Kurpiów Zielonych[42]. Mieszkańcy innych wsi nazywali olszewiaków tukami[9].

 
Szkoła podstawowa

Na dzień 1 września 1939 we wsi mieszkało 626 osób. W dniu 1 stycznia 1945 liczebność mieszkańców określono na 711 osób[10].

 
Linia nr 35 w Olszewce

W czasie II wojny światowej w Olszewce aktywny był ruch oporu[43]. Niektórzy mieszkańcy zostali zamordowali przez Niemców w styczniu 1945 w Starych Jabłonkach pod Ostródą[44]. Po wojnie w okolicy działała antykomunistyczna partyzantka. 15 października 1949 Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego schwytał w Olszewce i zamordował członków patrolu Eugeniusza Lipińskiego „Mrówka” (Narodowe Zjednoczenie Wojskowe) wraz z dowódcą[45].

Wiosną 1945 na nowo zorganizowano czteroklasową szkołę[38]. W 1947 we wsi istniała szkoła trzeciego stopnia[10]. W roku szkolnym 1949/1950 szkołę podniesiono do siedmioklasówki. W roku szkolnym 1954/1955 otwarto przedszkole. W roku szkolnym 1957/1958 zorganizowano komitet budowy szkoły. Czynem społecznym i przy wsparciu Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy postawiono murowany budynek. Inwestycję zakończono w 1961. Osiem lat później dobudowano drugie skrzydło[38]. W roku szkolnym 1973/1974 olszewska ośmioklasowa szkoła kształciła 225 osób[10].

W 1947 wieś zajmowała powierzchnię 1901,12 ha i liczyła 874 osób[10]. W 1954 w Cechu Rzemiosł Różnych w Przasnyszu zarejestrowany był kowal Stanisław Obrębski z Olszewki[46]. W latach 70. XX wieku we wsi istniała jedna z dwóch w gminie Jednorożec Międzykółkowych Baz Maszynowych. W latach 1977–1981 sołtysem był Czesław Orzeł. Zastąpił go Władysław Skwiot. W 1984 na stanowisko wrócił Czesław Orzeł, który pełnił funkcję do 1990[10].

W 2000 zamknięto linię kolejową nr 35 Szczytno–Ostrołęka[47]. W transporcie kolejowym pracowało wielu mieszkańców Olszewki, którzy wraz z zamknięciem linii stracili źródło dodatkowego zarobku (głównym było rolnictwo)[16].

Współcześnie edytuj

 
Sala bankietowa

W 2004 w Olszewce notowano 690 osób, na koniec 2005 – 674 osoby. W 2007 było 621 mieszkańców[48]. Na dzień 25 listopada 2011 we wsi notowano 599 osób: 285 kobiet i 314 mężczyzn[10]. Na dzień 31 grudnia 2014 wieś zamieszkiwały 124 osoby w wieku przedprodukcyjnym, 365 w wieku produkcyjnym i 95 w wieku poprodukcyjnym, łącznie 584 osoby[49]. W 2021 wieś zamieszkiwało około 500 osób[48]. Sołtysem sołectwa Olszewka jest Waldemar Grabowski[50].

Miejscowość jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej św. Antoniego należącej do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Chorzele[33].

We wsi istnieje sala bankietowa[51]. Funkcjonują sklepy, agencja pocztowa i filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Jednorożcu[16]. Działa Koło Gospodyń Wiejskich „Olszewiacy”[52].

Zachowały się drewniane domy budowane zgodnie z wzorcami Kurpiów Zielonych. Niektóre pochodzą z początku XX wieku. Są wpisane do gminnej ewidencji zabytków[11]. W granicach administracyjnych Olszewki znajduje się kilkadziesiąt przykładów małej architektury sakralnej: krzyży przydrożnych, kapliczek i figur[53][54]. Najcenniejsza jest figura św. Jana Nepomucena z 1838 wystawiona przez Antoniego Opalacha. Reprezentuje typ Nepomuków charakterystyczny dla zachodniej Kurpiowszczyzny: przedstawienia ludowe ciosane z drewna w postaci statycznej figury ustawionej na wysokim słupie (Olszewka, Połoń, Małowidz, Budki, dawniej także Żelazna)[53][55].

W leśnictwie Olszewka (Nadleśnictwo Parciaki) znajdują się dwa 350-letnie pomniki przyrody: dąb szypułkowy i sosna pospolita[56]. W pobliżu Olszewki można znaleźć wzniesienia (dawne wyspy na Orzycu)[35] i przełęcze wydmowe[57].

W 2023 planowane jest uruchomienie linii nr 35 z wyremontowaną stacją kolejową Olszewka[58].

Galeria edytuj

  •  
    Widok na wieś od strony wjazdu od wsi Parciaki
  •  
    Widok na wieś od strony torów kolejowych
  •  
    Dom z początku XX wieku (posesja nr 73)
  •  
    Jeden z drewnianych domów z międzywojnia
  •  
    Jeden z domów (posesja nr 27)
  •  
    Posesja nr 90
  •  
    Figura św. Jana Nepomucena z 1838
  •  
    XIX-wieczny krzyż przydrożny
  •  
    Krzyż na granicy Olszewki, a tym samym gminy Jednorożec. W głębi kapliczka w Pościeniu-Zamionie w gminie Chorzele (2015)
  •  
    Krzyż w kolonii Zadziory
  •  
    Krzyż w Olszewce
  •  
    Krzyż w miejscu nieistniejącego cmentarza z I wojny światowej
  •  
    Figura z 2014
  •  
    Orzyc w pobliżu wsi
  •  
    Orzyc w Olszewce
  •  
    Sosna – pomnik przyrody
  •  
    Dąb – pomnik przyrody
  •  
    Sianokosy w Olszewce
  •  
    Uprawa owsa w Olszewce

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 92608
  2. ↑ Wieś Olszewka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-15], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 848 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  6. ↑ a b Łolséwka, [w:] Słownik kurpiowsko-polski, Związek Kurpiów [dostęp 2022-07-16].
  7. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  8. ↑ Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: Co kryje się w nazwach miejscowości? [online] [dostęp 2022-07-27].
  9. ↑ a b c d e f g h i j k Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: Olszewka (gm. Jednorożec) [online] [dostęp 2022-07-26].
  10. ↑ a b c d e f g Leszek Zugaj, Historia administracji w gminie Jednorożec, Jednorożec 2015.
  11. ↑ a b c Uchwała nr SOK.0007.10.2022 Rady Gminy Jednorożec z dnia 10 marca 2022 r. w sprawie przyjęcia „Gminnego programu opieki nad zabytkami Gminy Jednorożec na lata 2022–2025” [online].
  12. ↑ Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: gmina Jednorożec na mapach [online] [dostęp 2022-07-27].
  13. ↑ Księga urzędu bartnego (zachodnia Kurpiowszczyzna) [online], www.szukajwarchiwach.gov.pl [dostęp 2022-07-26].
  14. ↑ a b Maria Weronika Kmoch, Księga sądu bartnego zachodniej Kurpiowszczyzny z lat 1710–1760. Możliwości badawcze, „Teka Historyka”, 52, 2016, s. 54–71.
  15. ↑ a b c d e Adam Pszczółkowski, Lustracja starostwa przasnyskiego w 1789 roku, [w:] Wojciech Łukaszewski (red.), Źródła historyczne do dziejów Kurpiowszczyzny 1789–1956. Wybór materiałów źródłowych, Truskaw: Ochotnicza Straż Pożarna w Żelaznej Rządowej, 2020, s. 8, 14–15, 26, 29, ISBN 978-83-955342-0-1, OCLC 1236076599 [dostęp 2022-07-27].
  16. ↑ a b c Jolanta Grec, Olszewka, [w:] Monika Dworniczak i inni red., Zapiski Ziemi Jednorożeckiej, Jednorożec 2011, s. 43–45, ISBN 978-83-927409-1-9.
  17. ↑ Wiesław Majewski, Walki Kurpiów ze Szwedami w dobie wielkiej wojny północnej, „Kwartalnik Historyczny”, 66 (2), 1959, s. 422.
  18. ↑ Radosław Waleszczak, Przasnysz w latach 1795–1866. Zarys dziejów, Przasnysz 2008.
  19. ↑ Radosław Waleszczak, Chorzele. Zarys dziejów, Chorzele 1992.
  20. ↑ Aleksander Kociszewski (red.), Obraz statystyczny powiatu przasnyskiego sporządzony w roku 1815 przez podprefekta tegoż powiatu F.S. Zielińskiego w Przasnyszu, Ciechanów 1991.
  21. ↑ J. Haczewski, O bursztynie (Dokończenie), „Sylwan”, 14 (3–4), 1838, s. 398, ISSN 0039-7660 [dostęp 2022-08-05].
  22. ↑ J. Kamieński, Ziemia Puszczaków, „Przyjaciel Dzieci” (5), 1913, s. 54–56.
  23. ↑ Michał Marian Grzybowski (red.), Materiały do dziejów szkolnictwa na Mazowszu. Wypisy z archiwaliów diecezjalnych XIX wieku, t. 1, Warszawa–Łowicz 1995.
  24. ↑ Komissya Woiewództwa Płockiego, „Gazeta Warszawska” (123), 1823, s. 1709.
  25. ↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowey Spraw Wewnętrznych i Policy, t. 2: M–Z, Warszawa 1827 [dostęp 2022-07-27].
  26. ↑ a b Radosław Waleszczak, Jednorożec w powiecie przasnyskim na przełomie XIX i XX wieku, „Rocznik Mazowiecki”, 16, 2004, s. 60, OCLC 999011464.
  27. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 7, dir.icm.edu.pl, 1886, s. 507 [dostęp 2022-07-26].
  28. ↑ J. Kociszewska (red.), Obraz statystyczny powiatu przasnyskiego A.N. Leontiewa z 1889 r., Ciechanów 1992, tabl. 1, s. 196, 201.
  29. ↑ Urząd Leśny Przasnysz, „Dziennik Urzędowy Guberni Warszawskiej” (36+dod), 1861, s. 610.
  30. ↑ Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: nieistniejące cmentarze z I wojny światowej (gmina Jednorożec) [online] [dostęp 2022-07-26].
  31. ↑ Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: kolej wąskotorowa w gminie Jednorożec [online] [dostęp 2022-07-26].
  32. ↑ Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: kolej w gminie Jednorożec cz. 1 (do 1939 roku) [online] [dostęp 2022-07-26].
  33. ↑ a b Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: Parafia pw. św. Antoniego w Olszewce [online] [dostęp 2022-07-26].
  34. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. 1: M. st. Warszawa, województwo warszawskie, mbc.cyfrowemazowsze.pl, Warszawa 1925, s. 130 [dostęp 2022-07-26].
  35. ↑ a b Maria Weronika Kmoch, Regulacja rzeki Orzyc na północnym Mazowszu w okresie międzywojennym, „Studia i Materiały Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku”, 21: XIV Konferencja Polskiego Muzealnictwa Morskiego i Rzecznego, 2018, s. 215–235 [dostęp 2022-07-25].
  36. ↑ Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa 1928, s. 2027.
  37. ↑ Maria Weronika Kmoch, Z dziejów Żydów na Kurpiach Zielonych, cz. 2 [online] [dostęp 2022-08-09].
  38. ↑ a b c Rys historyczny | Szkoła Podstawowa w Olszewce [online], szkolaolszewka.edupage.org [dostęp 2022-07-26].
  39. ↑ Henryk Maćkowiak, Szkolnictwo na Kurpiach 1905–1939, Ostrołęka 1980.
  40. ↑ Aleksander Drwęcki, Dzieje ochotniczych straży pożarnych w powiecie przasnyskim, Przasnysz 2002.
  41. ↑ Zbigniew Czaplicki, Rządzili się po chłopsku, „Tygodnik Ostrołęcki” (45), 1999.
  42. ↑ Maria Weronika Kmoch, Badania ks. Władysława Skierkowskiego w gminie Jednorożec cz. 1 [online] [dostęp 2022-08-06].
  43. ↑ Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: historia Jednorożca cz. 5 (1939-1945). Ruch oporu w gminie Jednorożec [online] [dostęp 2022-07-26].
  44. ↑ Aleksander Drwęcki, Zbrodnia w Starych Jabłonkach pod Ostródą, Przasnysz 1994.
  45. ↑ Maria Weronika Kmoch, Podziemie antykomunistyczne w gm. Jednorożec, cz. 2: Eugeniusz Lipiński ps. „Mrówka” [online] [dostęp 2022-07-26].
  46. ↑ Waldemar Krzyżewski (red.), Rzemiosło przasnyskie w 1954 roku, Przasnysz 2014.
  47. ↑ Linia kolejowa do Szczytna zostanie rozebrana – Moja Ostrołęka – lepsza strona miasta [online], archiwum.moja-ostroleka.pl [dostęp 2022-07-27].
  48. ↑ a b Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: Parafia pw. św. Antoniego w Olszewce [online] [dostęp 2022-07-28].
  49. ↑ Stan ludności gminy Jednorożec na dzień 31.12.2014 r. [online], www.jednorozec.pl [dostęp 2022-07-17].
  50. ↑ Sołectwa i sołtysi [online], www.jednorozec.pl [dostęp 2022-07-27].
  51. ↑ Sala Bankietowa Doris [online], Yellow.Place [dostęp 2022-07-27] (pol.).
  52. ↑ Zespół „Klęcinianki” odwiedził gminę Jednorożec | InfoPrzasnysz [online], www.infoprzasnysz.com, 4 lipca 2022 [dostęp 2022-07-27] (pol.).
  53. ↑ a b Maria Weronika Kmoch, Kapliczki, figury i krzyże przydrożne w gminie Jednorożec, Jednorożec: Gminna Biblioteka Publiczna w Jednorożcu, 2015, ISBN 978-83-943674-0-4, OCLC 947212801 [dostęp 2022-07-26].
  54. ↑ Maria Weronika Kmoch, Mała architektura sakralna w gminie Jednorożec [online], Google My Maps [dostęp 2022-08-08].
  55. ↑ Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: Figury św. Jana Nepomucena w powiecie przasnyskim [online], 30 listopada 2015 [dostęp 2022-07-27].
  56. ↑ Pomniki przyrody [online], parciaki.olsztyn.lasy.gov.pl [dostęp 2022-07-27] (pol.).
  57. ↑ Szkoły [w gminie Jednorożec] [online] [dostęp 2022-07-27].
  58. ↑ Po 20 latach pociągi powrócą na linię Ostrołęka – Chorzele [online], www.portalsamorzadowy.pl [dostęp 2022-07-27] (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Olszewka_(powiat_przasnyski)&oldid=72573078”