Sulęcin
Sulęcin (niem. Zielenzig) – miasto powiatowe w województwie lubuskim, w powiecie sulęcińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sulęcin.
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Ul. Kilińskiego – widok od rynku w kierunku wschodnim. | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Gmina | |||||
Prawa miejskie |
1244 | ||||
Burmistrz |
Dariusz Ejchart | ||||
Powierzchnia |
8,56 km² | ||||
Wysokość |
70–120 m n.p.m. | ||||
Populacja (31.12.2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
(+48) 95 | ||||
Kod pocztowy |
69-200 | ||||
Tablice rejestracyjne |
FSU | ||||
Położenie na mapie gminy Sulęcin | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa lubuskiego | |||||
Położenie na mapie powiatu sulęcińskiego | |||||
52°26′38″N 15°06′58″E/52,443889 15,116111 | |||||
TERC (TERYT) |
0807044 | ||||
SIMC |
0935759 | ||||
Urząd miejski ul. Lipowa 1869-200 Sulęcin | |||||
Strona internetowa |
Według danych GUS z 31 grudnia 2021 r. miasto miało 9864 mieszkańców[1].
Nazwa edytuj
Nazwa pochodzi od nazwy rodowej Sulęta (por. imiona Sulimir, Sulisław). Wzmiankowane od XIII wieku (1244 jako Zulenche, 1286 Sulenzec, 1289 Sulenzhit, 1347 Zcullentzk, 1575 Zyllenzig).
Nazwę Suliencz wymienia również w Rocznikach Królestwa Polskiego spisanych w latach 1455–1480 polski kronikarz Jan Długosz. O miejscowości jako o zamku Suliniec wspomina również polski historyk Marcin Kromer[2]. W 1945 używano urzędowo formy Cielęcin[3], obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 19 maja 1946[4].
Położenie edytuj
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 8,56 km²[5].
Miasto położone jest w województwie lubuskim, w dolinie rzeki Warty nad jej dopływem Postomią. Otaczający je krajobraz jest charakterystyczny dla Pojezierza Lubuskiego z pobliską Górą Bukowiec (227 m n.p.m.). Najbliższym dużym miastem, położonym w odległości ok. 45 kilometrów, jest Gorzów Wielkopolski. Przez miasto przebiega linia kolejowa Rzepin-Międzyrzecz i jest ono oddalone o 16 kilometrów od autostrady A2 Berlin-Poznań.
Sulęcin leży w historycznej ziemi lubuskiej[6], w regionie określanym jako ziemia torzymska[7].
Miasto położone jest na wysokości 70–120 metrów nad poziomem morza[8].
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. gorzowskiego.
Historia edytuj
Miasto rozwinęło się ze słowiańskiej osady targowej na skrzyżowaniu szlaków Frankfurt nad Odrą – Poznań, Krosno Odrzańskie – Gorzów Wielkopolski. Do XII wieku znajdowało się we władaniu piastowskich książąt Śląska. Henryk Brodaty przekazał miasto wraz z 10 wsiami Mroczkowi z Pogorzeli, który z kolei oddał je w 1244 roku templariuszom. W 1258 roku przeszło pod panowanie brandenburskie. W 1269 roku Otto, margrabia brandenburski wzniósł w Sulęcinie zamek. Władztwo polskie nastało tu ponownie po wybuchu wojny o przynależność ziemi lubuskiej w 1319. Sięgnęły tu na kilka lat granice księstwa głogowskiego. W 1322 piastowski książę Henryk IV Wierny w pobliskich Lubniewicach zatwierdził prawa joannitów do miasta i zamku z okolicami[9]. Władali oni miastem i okolicą aż do 1810 roku – do sekularyzacji. Brandenburgia odzyskała miasto w 1326. Od 1373 do 1415 miasto znajdowało się pod panowaniem Luksemburgów.
Od 1415, aż do końca I wojny światowej nad miastem panowali Hohenzollernowie.
W 1574 roku w Sulęcinie doszło do spotkania udającego się do Warszawy orszaku Henryka Walezego z powitalną delegacją polskiej szlachty. W 1657 roku przez miasto przeszła ekspedycja odwetowa Stefana Czarnieckiego przeciwko Brandenburgii. W czasie wojen napoleońskich w 1806 roku miasto znalazło się pod okupacją Francuzów.
Znaczącą osobą w rozwoju miasta między 1918–1939 rokiem był Karl Kaiser, właściciel fabryki Elektromotoren Werke-Kaiser (obecnie funkcjonuje jedynie w Berlinie), w okresie międzywojennym usytuowana przy wyjeździe w stronę Torzymia (później teren Ursusa). Dzięki niemu zostały stworzone nowe miejsca pracy, Karl Kaiser znacząco wpłynął na rozwój Sulęcina, budując wiele obiektów użyteczności publicznej (m.in. obiekty usytuowane na Winnej Górze – obecnie SOK oraz okolica, niektóre budynki urzędów). Fundator i główny sponsor okolic Sulęcina zginął pod koniec II wojny światowej. Faktem jest również, że częstym gościem w miejscowej fabryce oraz znajdującego się w okolicy MRU był Adolf Hitler (wizytacje w latach 1936–1940).
2 lutego 1945[10] Sulęcin został zdobyty po ciężkich walkach przez wojska 1 Frontu Białoruskiego Armii Radzieckiej. Miasto w wyniku działań wojskowych nie zostało zniszczone, jednak podczas stacjonowania wojsk radzieckich destrukcji uległo 50% zabudowy przez celowe podpalania.
Po wojnie wschodnia część ziemi lubuskiej wraz z Sulęcinem została przyłączona do Polski. Dotychczasową ludność miasta wysiedlono do Niemiec.
W wyniki reformy administracyjnej w 1999 roku Sulęcin znalazł się w województwie lubuskim.
Demografia edytuj
- Piramida wieku mieszkańców Sulęcina w 2014 roku[11].
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[12]:
- teren miasta
- kościół filialny pod wezwaniem św. Mikołaja, gotycki z XIII wieku, z połowy XIV wieku, 1951 roku
- mury obronne, średniowieczne fragmenty z XIV wieku
- domy, pl. Czarnieckiego nr 12, 15, z połowy XIX wieku; nr 13 z 1771 roku
- dom Joannitów, ul. Młynarska 1, z XVIII wieku/XIX wieku
inne zabytki:
- cmentarz żydowski
- kościół parafialny pw. św. Henryka, neogotycki z XIX wieku.
Transport edytuj
Przez miasto przebiegają drogi wojewódzkie:
- DW137 – Słubice-Ośno Lubuskie-Sulęcin-Międzyrzecz-Trzciel,
- DW138 – Gubin-Torzym-Sulęcin-Trzebów-droga krajowa nr DK22.
Istnieją bezpośrednie połączenia autobusowe do Poznania, Szczecina, Gorzowa Wielkopolskiego, Zielonej Góry oraz kolejowe do Rzepina i Międzyrzecza.
W 2013 przy ul. Witosa oddano do użytku sanitarne lądowisko.
Szkoły edytuj
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Jana Pawła II
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Polskich Olimpijczyków
- Zespół Szkół Licealnych i Zawodowych
- Liceum Ogólnokształcące nr 1 im. Adama Mickiewicza
- Przedszkole nr 1 im. Małego Przyrodnika
- Przedszkole nr 2 im. Małych Odkrywców
Sport edytuj
- Sulęcińskie Towarzystwo Siatkarskie „Olimpia” Sulęcin gra w I lidze siatkówki mężczyzn
- Miejski Klub Sportowy „Stal” Sulęcin – klub piłkarski założony w 1954 roku i występujący w sezonie 2023/2024 w lubuskiej grupie IV ligi[13]. Mecze domowe rozgrywane są na Stadionie Miejskim im. Stanisława Ożoga przy ul. Moniuszki 2 o pojemności 1000 widzów. Istnieje też sekcja badmintona.
- Stadion Miejski im. Stanisława Ożoga w Sulęcinie
Wspólnoty wyznaniowe edytuj
Współpraca międzynarodowa edytuj
Miasta i gminy partnerskie[15]
Przypisy edytuj
- ↑ a b https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5515/3/16/1/polski_rocznik_demograficzny_2022.pdf
- ↑ Władysław Jan Grabski, „300 miast wróciło do Polski. Informator historyczny”, PAX, Warszawa 1960, hasło Sulęcin, s. 422.
- ↑ Dz.U. 1945 nr 33, poz. 196.
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ Dariusz Miszewski, Kształtowanie się świadomości regionalnej mieszkańców województwa lubuskiego, [w:] „Rocznik Lubuski”, t. 33, cz. 2, red. nacz. Bogdan Idzikowski, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 2007, ISSN 0485-3083, s. 26.
- ↑ Małgorzata Korsak: Poszukiwanie tożsamości miasta Sulęcin na tle regionu. sin.put.poznan.pl, 2013. [dostęp 2021-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Sulęcin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-22] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Edward Rymar, Rywalizacja o ziemię lubuską i kasztelanię międzyrzecką, w: Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, nr 4/1979, s. 489.
- ↑ Informacja na stronie internetowej Urzędu Miasta Sulęcin UM [dostęp 2011-11-08].
- ↑ Sulęcin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 67. [dostęp 2013-02-13].
- ↑ Skarb - Stal Sulęcin [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-04-10] .
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04] .
- ↑ sulecin.pl: Współpraca z miastami partnerskimi. [dostęp 2012-02-09].
Linki zewnętrzne edytuj
- Strona internetowa miasta
- Cielęcin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 686 .