Tel Afek
Tel Afek (hebr. תל אפק) – stanowisko archeologiczne położone w północnej części równiny przybrzeżnej Izraela w pobliżu Zatoki Hajfy. Na terenie tell i zachowanych w otoczeniu mokradeł utworzono w 1979 roku rezerwat przyrody.
 Moczary w rejonie Tel Afek | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data utworzenia |
5 czerwca 1979 |
Położenie na mapie Izraela  | |
 32°50′46″N 35°06′43″E/32,846111 35,111944
| |
Historia edytuj
Badania archeologiczne wskazują, że okolica ta była zamieszkana już w epoce miedzi. W epoce brązu istniało tutaj starożytne miasto portowe Kananejczyków. Z okresu tego pochodzą odkryte pozostałości masywnych murów obronnych. Okolica była także zamieszkana w epoce żelaza. Egipskie dokumenty z czasów panowania faraona Ramzesa II wymieniają miasto jako fenicki port handlowy[1][2]. Po podboju Kanaanu przez Żydów, powstało tutaj biblijne miasto Afek, należące do izraelskiego pokolenia Asera[a][3]. W okresie wypraw krzyżowych w XII i XIII wieku na wzgórzu wybudowano zamek obronny z basztą. Nazywał się on Ricordana (Recordane lub Ricordane). Podczas VI wyprawy krzyżowej w zamku zatrzymał się cesarz Fryderyk II Hohenstauf. Później w pobliżu Tel Afek była położona arabska wioska Wa'arat as-Sarris[4]. Według danych z 1920 roku, istniało tutaj 35 źródeł zasilających rzekę Naaman. W latach 1937-1939 tereny te były systematycznie osuszane, aby przeciwdziałać malarii przenoszonej przez komary. W wyniku tych działań woda z mokradeł została skierowana do kanałów, a następnie wystąpiło zjawisko opadania poziomu wód gruntowych. W rezultacie część tutejszych źródeł wyschła, a obszar bagien zaczął maleć. Następnie, w 1946 roku w rejonie wzgórza został założony kibuc Afek. Począwszy od 1960 roku rozpoczęto pompowanie wody z mokradeł do celów rolniczych. W wyniku nadmiernego eksploatowania, większość pozostałych źródeł wyschła. Ilość wody spadła z 50 mln metrów sześciennych rocznie do zaledwie 2 mln. W latach suchych nastąpił całkowity zanik tutejszych źródeł i strumieni, powodując klęskę suszy. Aby przeciwdziałać tym zjawiskom w 1979 roku podjęto decyzję o utworzeniu rezerwatu przyrody. W następnych latach podjęto szereg działań zmierzających w celu odtworzenia dawnego ekosystemu.
Rezerwat przyrody edytuj
Rezerwat przyrody Tel Afek obejmuje pozostałości bagien i mokradeł rzeki Naaman. Z typowych roślin występują tutaj tamaryszki, rukiew wodna, trzcina pospolita, jeżyna, krwawnica pospolita, hydrofity i grążel żółty. Największymi tutejszymi zwierzętami są bawoły, których populacja zapobiega nadmiernemu rozwojowi drzew w okolicy, a tym samym utrzymuje podmokły charakter rezerwatu. Z innych ssaków występują tutaj: mangusta egipska, nutria, jeżozwierz indyjski, chaus, dzik i szakal złocisty. W rezerwacie ptactwa można spotkać: łyska, ślepowrona zwyczajnego, krzyżówkę, czaplę nadobną, ibisa kasztanowatego, czajkę szponiastą, cyraneczkę, a także wróblowe, nektarniki i bilbile arabskie. Populacja gadów obejmuje: węże, jaszczurki i żółwie kaspijskie. Z ryb jest między innymi: tilapia, gambuzja pospolita, karp i sum afrykański[5].
Turystyka edytuj
Rezerwat przyrody Tel Afek jest położony w bezpośrednim sąsiedztwie kibucu Afek. Na terenie rezerwatu wytyczono trzy szlaki turystyczne: (1) obejmuje obszar torfowisk, (2) biegnie po torfowisku i miejscach zabytkowych, oraz (3) prowadzi na szczyt wzgórza Tel Afek.
Transport edytuj
Z rezerwatu wyjeżdża się na południowy zachód na drogę nr 7911, którą jadąc na zachód dojeżdża się do budowanego węzła drogowego z autostradą nr 22 i dalej do miasta Kirjat Bialik i skrzyżowania z drogą nr 4.
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ Zobacz: Księga Jozuego 19,30: „Umma, Afek i Rechob: dwadzieścia dwa miasta i przyległe wioski”. Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.
Przypisy edytuj
- ↑ Pirhya Beck, Moshe Kochavi: A Dated Assemblage of the Late 13th Century BCE from the Egyptian Residency at Aphek. Tel Awiw: 1985, s. 29–42.
- ↑ Yuval Gadot: Aphek in the Sharon and the Philistine Northern Frontier. Tel Awiw: Uniwersytet Telawiwski, 2006, s. 21-36.
- ↑ Afek. [w:] Galil Net [on-line]. [dostęp 2013-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)]. (hebr.).
- ↑ Welcome To Wa'arat al-Sarris. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2013-04-25]. (ang.).
- ↑ Rezerwat Tel Afek. [w:] INature Info [on-line]. [dostęp 2013-04-25]. (hebr.).