Widoma (Wyżyna Olkuska)
Góra Widoma znana też jako Lubartowska Góra – wzgórze na Wyżynie Olkuskiej na północny wschód od centrum miejscowości Dubie (w jej granicach administracyjnych) w Lesie Pisarskim na terenie rezerwatu przyrody Dolina Racławki. Mapa Geoportalu podaje wysokość 435 wzniesienia północnego i 412 m wzniesienia południowego (przy nim jest podpis wzniesienia). Stoki północno-wschodnie przechodzą w pola uprawne wsi Szkalry, południowo-wschodnie opadają do Doliny Szklarki, północno-zachodnie i północne do Wąwozu Żarskiego[1]. W zboczach Wąwozu Żarskiego znajdują się Jaskinia Żarska, Jaskinia bez Nazwy, Jaskinia Żarska Górna oraz kilka schronisk: Schronisko Żarskie Pierwsze, Schronisko Żarskie Drugie, Schronisko Żarskie Trzecie, Schronisko Żarskie Czwarte i Schronisko Żarskie Małe[2]. Stoki południowo-zachodnie opadają do Doliny Racławki. Południowo-zachodnim przedłużeniem grzbietu Widomej są Skałki, które odcięte zostały od Widomej przez dawne koryto Racławki (obecnie jest to starorzecze, Racławka płynie po drugiej stronie Skałek)[1], mapa gminy Zabierzów 449 m[3]. W Skałkach znajdują się w pionowe ściany skalne zwane Skałami nad Boiskiem (Jupiter, Murawa, Piłka, Trybuna, Bramka i Słupek). Staraniem fundacji Wspinka skały te udostępnione zostały do wspinaczki skalnej[4].
.jpg) Skały nad Boiskiem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
412 (wzniesienie południowe) m n.p.m. |
Położenie na mapie gminy Krzeszowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°09′31″N 19°41′52″E/50,158611 19,697778
| |
Na północno-wschodnich stokach wzgórza, 5 kwietnia 1863 stoczona została potyczka z Rosjanami przez oddział 230 ochotników dowodzonych przez płk. Józefa Kruszewskiego przekraczających tu kordon austriacko-rosyjski, zakończona rozproszeniem prawie 500–osobowego oddziału. Straty wśród powstańców to 5 zabitych i 19 rannych, zginęło również 40 Rosjan[5].
Na wzgórzu mieści się mogiła partyzantów AL i sowieckich poległych w tutejszych lasach 23–24 sierpnia 1944 w boju z Niemcami. Wydarzenie upamiętnia pamiątkowy głaz znajdujący się nad potokiem. Przy południowym stoku wzgórza w Dolinie Szklarki znajduje się założona w połowie XIX w. u pstrągarnia Rózin z zabudowaniami w stylu szwajcarskim z drugiej połowy XIX w. oraz pomnik przyrody – skałka dolnokarbońskiego wapienia przecięta żyłą porfiru[5].
Na północno-wschodnich zboczach wzgórza przebiegała tzw. granica dwóch cesarzy. Od 1815 do 1846 roku przebiegała tędy granica formalnie niepodległego Wolnego Miasta Krakowa tzw. Rzeczypospolitej Krakowskiej, a od 1846 tzw. granica dwóch cesarzy – austriackiego (po 1867 austro-węgierskiego), jako Wielkie Księstwo Krakowskie w ramach monarchii austriackiej a później austro-węgierskiej) i rosyjskiego. Przez cały okres międzywojenny była ona również granicą województwa krakowskiego i kieleckiego, jeszcze do dzisiaj tędy przebiega podział obszarów diecezji krakowskiej i kieleckiej, do 1975 powiatu chrzanowskiego i olkuskiego, a obecnie gminy Krzeszowice i gminy Jerzmanowice-Przeginia[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [online] [dostęp 2019-03-18].
- ↑ Jaskinia Żarska, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2019-03-04].
- ↑ Gmina Zabierzów wyd. III, 2013, wyd. Compass, ISBN 978-83-7605-372-1
- ↑ Skałoplany fundacji Wspinka. Jupiter [online] [dostęp 2019-02-18].
- ↑ a b c Julian Zinkow: Krzeszowice i okolice. Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1988, s. 66.