Łazarz Andrysowicz
Łazarz Andrysowicz (Andrysowic) (ur. ? w Strykowie, zm. przed 22 maja 1577) – renesansowy polski drukarz, właściciel Oficyny Łazarzowej. Wydał ok. 270 książek[1], dbając w wysokim stopniu o estetykę publikacji. Ojciec Jana Januszowskiego[2].
Życiorys
edytujNieznana jest data urodzenia Andrysowicza. Wiadomo, że pochodził ze Strykowa. W roku 1550 ożenił się z Barbarą, wdową po krakowskim drukarzu i wydawcy Hieronimie Wietorze. Barbarę Wietorową poniżał, maltretował i ostatecznie przyczynił się do jej śmierci. [3]Dzięki temu małżeństwu stał się właścicielem utworzonej przez niego oficyny drukarskiej, znanej później jako Drukarnia Łazarzowa od imienia właściciela. Warsztat rozbudował i unowocześnił, kontynuując drukowanie książek pod nazwiskiem własnym. W latach 1569–71 pełnił funkcję serwitora królewskiego. Po śmierci Andrysowicza drukarnię prowadził dalej jego syn Jan Januszowski, który doprowadził ją do rozkwitu[4].
Wydawnictwa
edytujW oficynie wydawniczej Andrysowicza wydanych zostało 261 druków w kilku językach, w tym 130 w języku polskim, m.in. dzieła M. Kromera, A. Frycza Modrzewskiego, S. Orzechowskiego, zbiory praw B. Groickiego czy innowiercze druki ulotne[5].
Wydane zostały w niej liczne książki ważne dla rozwoju nauki polskiej, jak np. O sprawie, sypaniu, wymierzaniu i rybieniu stawów" z roku 1573, które jest pierwszym dziełem w języku polskim o hodowli ryb oraz inżynierii lądowej[6][7], a także pierwsza polskojęzyczna praca na temat geodezji i miernictwa „Geometria to jest miernicka nauka” Stanisława Grzepskiego z roku 1566[8]. Cenione są[przez kogo?] jego publikacje muzyczne; wydrukował m.in. utwory Mikołaja Gomółki, Wacława z Szamotuł oraz Valentina Bakfarka.
Drukarnia słynęła z publikacji wysokiej jakości i poziomu edytorskiego.
Przypisy
edytuj- ↑ Uniwersytet Jagielloński: Drukarnie XVI w. — Łazarz Andrysowicz i Jan Januszowski
- ↑ Łazarz Andrysowic, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-09-02].
- ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Alodii Kaweckiej-Gryczowej, Drukarze dawnej Polski : od XV do XVIII wieku : praca zbiorowa. T. 1, Małopolska. Cz. 1, Wiek XV-XVI, 1983 (pol.).
- ↑ Praca zbiorowa 1984 ↓, s. 611.
- ↑ Łazarz Andrysowic, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-09-02].
- ↑ Iłowiecki 1981 ↓, s. 58.
- ↑ Strumieński 1573 ↓.
- ↑ Sawicki 1964 ↓.
Bibliografia
edytuj- Praca zbiorowa: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny t.I. Warszawa: PWN, 1984. ISBN 83-01-01520-9.
- Maciej Iłowiecki: Dzieje nauki polskiej. Warszawa: Interpress, 1981. ISBN 83-223-1876-6.
- Olbrycht Strumieński: O sprawie, sypaniu, wymierzaniu i rybieniu stawów, także o przekopach o ważeniu i prowadzeniu wody. Kraków: Łazarz Andrychowic, 1573.
- Kazimierz Sawicki: Pięć wieków geodezji polskiej. Szkice historyczne XV–XIX wiek. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1964, s. 80–97.
Linki zewnętrzne
edytuj- Druki Łazarza Andrysowicza w bibliotece Polona
- Łazarz Andrysowic, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-09-02].