Łobeskie Quempas
Łobeskie Quempas – łobeska tradycja bożonarodzeniowa. Polega na porannym wykonywaniu łacińskich pieśni bożonarodzeniowych w miejscowym kościele, kolędowaniu z zapalonymi świecami i jednoczesnym porannym zapalaniu świec na choinkach w domach mieszkańców. Istniała do połowy XX w. w miejscowości Labes na Pomorzu Zachodnim, a obecnie w Polsce tradycja porannego śpiewu Quempas jest praktykowana jedynie w Miastku[1].
Geneza śpiewu Quempas edytuj
Quempas jest skrótem od łacińskiej kolędy Quem pastores laudavere i w połączeniu początkowo z kolędą łacińską Nunc angelorum gloria dała w XV w. początek porannego śpiewu Quempas w cysterskim klasztorze Vyšebrodský klášter (Czechy). Zwyczaj ten praktykowany był w Niemczech od XVI[2] w., a najbardziej znanymi z tego okresu są opracowania, których dokonał Michael Praetorius (Musae Sioniae 1607 z tekstem niemieckim „Den die Hirten lobeten sehre“). W późniejszych wiekach poranny śpiew Quempas najczęściej wykorzystywali studenci i uczniowie, przechodząc od domu do domu i, śpiewając kolędy, prosząc o jałmużnę[3].
Przebieg Łobeskiego Quempas edytuj
W Łobeskim Quempas uczestniczyli wyłącznie chłopcy, obdarzeni bardzo dobrym głosem, uczniowie miejscowego gimnazjum (Oberschule-Obertertia), którzy zbierali się wcześnie rano przy budynku szkoły, przebrani w białe komże z czerwonymi kołnierzami i mankietami na rękawach, a następnie uczestniczyli w porannej mszy o godzinie szóstej z zapalonymi świecami na ręcznych świecznikach. W trakcie mszy byli podzieleni na cztery grupy w kościele, jedna przed ołtarzem, dwie w dwóch nawach bocznych i jedna na chórze. Kościół był w tym czasie oświetlony głównie świecami trzymanymi przez śpiewających. Po mszy śpiewając kolędy z zapalonymi świecami obchodzili mieszkańców głosząc „wesołą nowinę”, na koniec gościli u miejscowego proboszcza na ciasto i kawę[4]. Tradycja ta istniała już w Łobzie przed jego elektryfikacją w roku 1898 i jadący pociągiem porannym o godzinie 7:30 widzieli zapalone świeczki na choinkach w łobeskich domach. Po I wojnie światowej w Łobeskim Quempas brały udział też dziewczęta, a uczestnicy mieli komże całe białe.
Prawdopodobnym twórcą tego zwyczaju był Gustaw Pompe (1831-1889), niemiecki teolog i poeta, twórca „Hymnu Pomorza” (Pommernlied), który w latach 1861-1872 był miejscowym proboszczem[5][6].
Przypisy edytuj
- ↑ Miastko: Tradycja Quempas. miastko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-18)]., [dostęp: 17.03.2017]
- ↑ Konrad Ameln: Quem pastores laudavere. In: Jahrbuch für Liturgik und Hymnologie 11 1966, s. 45-88, Faksimile Tafel VII.
- ↑ "Quempas". In L. Root, Deane. Grove Music Online. Oxford Music Online. Oxford University Press.
- ↑ Wspomnienia mieszkańców: Labes – unsere liebe Heimatstadt, Tom I, Heimatgemeinschaft der Labeser, s. 124
- ↑ Hans Moderow/Ernst Müller, Die Evangelischen Geistlichen Pommerns von der Reformation bis zur Gegenwart, 2. Teil: Regierungsbezirk Köslin, Stettin, 1912
- ↑ Rudolf Besch: Die Pommernhymne. Ihr Dichter und ihre Entstehung. In: Unser Pommerland, Heft 2/1927, s. 41-43.
Bibliografia edytuj
- Labes – Unsere liebe Heimatstadt, oprac. Fritz Wilke, Walter Nemitz, Bünningstedt, Hamburg, Lübeck, Hannover, Ratzeburg: Heimatfreunde der Kreisstadt Labes in Pommern, 1971.
- Konrad Ameln, Wilhelm Thomas: Der Quempas geht um. Vergangenheit und Zukunft eines deutschen Christnachtbrauches. Bärenreiter, Kassel 1965.
- Zbigniew Harbuz: Kalendarium ziemi i powiatu łobeskiego, „Łabuź” 2007.