Ślepe wrota – w architekturze staroegipskiej element zewnętrznego wystroju grobowca w postaci plastycznego wyobrażenia drzwi.

Ślepe wrota z epoki Starego Państwa (Muzeum Luwru)

Była nim kamienna płyta przedstawiająca fałszywe zamknięte drzwi, czasem dekorowana reliefowo i opatrzona rytualnymi inskrypcjami, umieszczana na czołowej ścianie grobowca (mastaby). W grobach skalnych z okresu Nowego Państwa w pobliżu Teb przedstawiano je jako dekorację malowaną[1].

Ślepe wrota stanowiły symboliczne wejście do świata zmarłych oraz więzi łączących żywych i umarłych; dzięki nim dusza zmarłego (ka) miała możliwość opuszczania grobu[1]. Ponad nimi umieszczano stelę z imieniem i wizerunkiem zmarłego oraz z wymienieniem jego godności i funkcji w państwie. Przed wrotami ustawiano stół przeznaczony do składania ofiar[2], tak by przenikając przez nie, dusza zastawała podany posiłek.

Kamienną imitację wejścia przeznaczonego dla ka zmarłego umieszczano także we wnętrzu grobowca i w świątyniach kultu zmarłego faraona. Istotnym elementem centralnej części wrót było wyobrażenie pary tzw. Oczu Horusa, mających zapewniać zmarłemu kontakt ze światem żywych, a zarazem spełniających rolę apotropaiczną (odpędzającą złe moce)[3].

W zbiorach warszawskiego Muzeum Narodowego, jako największy i najcenniejszy z egipskich zabytków ruchomych, znajdują się ślepe wrota mastaby faraońskiego dostojnika imieniem Izi z czasów VI dynastii (nr inw. 139944MNW). Oprócz zwyczajowo wymienionych imion i tytulatury zmarłego, wyjątkowo umieszczono na nich również inskrypcję z jego autobiografią, jedną z najwcześniejszych znanych egiptologom[3].

Przypisy

edytuj
  1. a b Manfred Lurker: Bogowie i symbole starożytnych Egipcjan. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik, 1995, s. 216
  2. Sztuka świata. Tom 18. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2013
  3. a b Galeria sztuki starożytnej: Egipt, Bliski Wschód. Przewodnik. Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 2007, s. 84-87