Stela
Stela – ustawiona pionowo płyta z inskrypcją lub płaskorzeźbioną dekoracją o wysokości od kilkunastu centymetrów do kilku metrów[1], najczęściej kamienna, także pionowa płyta nagrobna[2].
W cywilizacjach starożytnego Bliskiego Wschodu stele upamiętniały dokonania władców, ich wojny, działalność budowlaną oraz wydarzenia religijne[2]. Rozpowszechnione w starożytnym Egipcie i Grecji, gdzie nabrały charakteru grobowego. Stele greckie pojawiły się już w okresie archaicznym[3] wykonane były najczęściej z marmuru lub miękkiego kamienia. Formy i przedstawienia na greckich stelach z czasem stawały się coraz bardziej skomplikowane: najdawniejsze miały kształt prostokątnej płyty zwieńczonej palmetą, a dekoracje wykonane były płaskim konturem. W okresie późniejszym formy stały się bardziej rozbudowane na kształt fasady świątyni greckiej, a przedstawienia stały się bardziej plastyczne (wypukły relief, a nawet pełna, polichromowana rzeźba)[3].
Osobną grupę stel stanowią tzw. stele nagrobne, ustawiane w miejscu pochówku. W starożytnej Grecji głównym motywem umieszczanych na nich przedstawień był zmarły, sam lub pokazany w scenie pożegnania, niekiedy uczty[3]. Wykuwano też jego imię, niekiedy tylko wizerunek, biografię lub epitafium.
Stele nagrobne pojawiają się w niemal wszystkich kulturach basenu Morza Śródziemnego. W kulturze żydowskiej stela nagrobna nosi nazwę macewy.
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Stela – archirama.pl, archirama.muratorplus.pl [dostęp 2020-05-13].
- ↑ a b stela, [w:] Małgorzata Jendryczko, Eleonora Bergman, Sztuka świata. T. 18, Słownik terminów: L-Ż, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 241–242, ISBN 978-83-213-4727-1, OCLC 857956061 [dostęp 2020-05-13].
- ↑ a b c stela, [w:] Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Słownik terminologiczny sztuk pięknych, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 388, ISBN 83-01-12365-6, OCLC 51024180 [dostęp 2020-05-13].
BibliografiaEdytuj
- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 150. ISBN 83-85001-89-1.