5 Gwardyjska Armia Pancerna

5 Gwardyjska Armia Pancerna (ros. 5-я гвардейская танковая армия) – związek operacyjny Armii Czerwonej, a następne Armii Radzieckiej, istniejący w latach 1943–1992.

5 Gwardyjska Armia Pancerna

5-я гвардейская танковая армия

Historia
Państwo	ZSRR Białoruś
Sformowanie	22 lutego 1943
Rozformowanie	1992
Dowódcy
Pierwszy	gen. por. Paweł Rotmistrow
Ostatni	gen. mjr. M. D. Sinienko
Działania zbrojne
II wojna światowa bitwa na łuku kurskim
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	wojska pancerne
Podległość	3 Front Białoruski 2 Front Białoruski Białoruski Okręg Wojskowy

Historia

Rozkazem Naczelnego Wodza z 22 lutego 1943 r. rozpoczęto formowanie armii pancernej pod dowództwem gen. por. wojsk pancernych Pawła Rotmistrowa, która miano gwardyjskiej otrzymała od samego początku swojego istnienia. Walcząc z armią niemiecką na łuku kurskim straciła 14 tys. żołnierzy i 427 czołgów i dział pancernych. W 1944 roku 5 Gwardyjska Armia Pancerna miała na wyposażeniu 52 niszczyciele M10 Wolverine. Niszczycieli tych używał 1223 Pułk Artylerii Samobieżnej z 29 Korpusu Pancernego. Na front wschodni trafiły w ramach programu Lead-Lease.

Dowódcy armii

• gen. por. wojsk pancernych, od października 1943 r. gen. płk wojsk pancernych, od lutego 1944 r. marszałek wojsk pancernych ZSRR Pawieł Rotmistrow (luty 1943 r. – sierpień 1944 r.);
• gen. por. wojsk pancernych M. D. Sołomatin (sierpień 1944 r.);
• gen. por. wojsk pancernych, od października 1944 r. gen. płk wojsk pancernych W. T. Wolski (sierpień 1944 r. – marzec 1945 r.);
• gen. mjr. wojsk pancernych Michaił Sinienko (16 marzec – maj 1945 r.)

Struktura organizacyjna

w 1943

• 3 Gwardyjski Korpus Pancerny
• 29 Korpus Pancerny
• 5 Gwardyjski Korpus Zmechanizowany

w 1990

w składzie Białoruskiego Okręgu Wojskowego

• 8 Dywizja Pancerna
• 19 (?) Dywizja Pancerna
• 193 Dywizja Pancerna
• 56 Brygada Rakiet Przeciwlotniczych
• 306 Brygada Artylerii
• 109 Brygada Zaopatrzenia
• 119 pułk artylerii rakietowej
• 40 pułk łączności
• 279 eskadra BSR

Operacje

• Operacja Uran (XI-XII 1942 r.);
• Operacja woroszyłowgradzka (I-II 1943 r.);
• Biełgorodzko-charkowska operacja obronna (VII 1943 r.);
• Biełgorodzko-charkowska operacja zaczepna (VIII 1943 r.);
• Operacja kremieńczudzka (IX 1943 r.);
• Operacja kirowogradzka (I 1944 r.);
• Operacja korsuń-szewczenkowska (I-II 1944 r.);
• Operacja humańsko-batoszańska (III-IV 1944 r.);
• Operacja Bagration (VI-VIII 1944 r.);
• Operacja ryska (IX-X 1944 r.);
• Operacja kłajpedzka (X 1944 r.);
• Operacja wschodniopruska (I-IV 1945 r.).

Bibliografia

• Marek Depczyński: Rosyjskie siły zbrojne: od Milutina do Putina. Warszawa: Bellona SA, 2015. ISBN 978-83-11-13505-5.
• Bolesław Dolata: Wyzwolenie Polski 1944-1945. Warszawa: 1971.
• Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Wasilij Iwanowicz Czujkow: Początek drogi. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1963.
• Igor Drogowoz: Czerwona nawałnica. T. 1: Przygotowania. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 2000.
• Igor Drogowoz: Czerwona nawałnica. T. 2: Wojna. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 2001.
• Andrej Antonowicz Grieczko: Siły zbrojne państwie radzieckiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Andrej Antonowicz Grieczko: Historia drugiej wojny światowej 1939 – 1945 w dwunastu tomach. T. 4-10. Warszawa: 1976-1983.
• W. Iwanowski: Operacje okrążające II wojny światowej na europejskim TWD (studium historyczno-wojskowe). Warszawa: 1973.
• G. Kołtunow, B. Sołowjow: Bitwa pod Kurskiem. Warszawa: 1971.
• David Porter: Pojazdy pancerne Armii Czerwonej 1939-1945.. Warszawa: Bellona, 2015. ISBN 978-83-11136731.
• Izmienenija v organizacji tankovogo korpusa v gody VOV
• Michał Kazakow: Nad mapą minionych bitew. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
• Kniak A., Armii RKKA
• Kniak A., Kavalerijskije divizii RKKA
• Kniak A., Tankovyje divizii RKKA
• Mikołaj Popiel: Czołgi ruszyły na zachód. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1963, s. 404.
• Potapov Valeri, The Structure and Organization of the Red Army’s Tank Forces. battlefield.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-12-14)].,
• Franciszek Skibiński: The Structure and Organization of the Red Army’s Tank Forces. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982.,
• Svirin M., Quantity and condition of tanks in Red Army. battlefield.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-12-13)].
• Michaił Kozłow: Великая Отечественная война 1941-1945: энциклопедия. Moskwa: 1985.
• Fryderyk Zbiniewicz: Armia radziecka w wojnie z hitlerowskimi Niemcami. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988. ISBN 83-11-07489-5.