Wikipedia

7 Regiment Pieszy Potockiego

7 Regiment Pieszy Potockiego – oddział piechoty armii koronnej wojska I Rzeczypospolitej.

7 Regiment Pieszy Potockiego
Historia
Państwo

 I Rzeczpospolita

Sformowanie

1776

Rozformowanie

1795

Dowódcy
Pierwszy

Jan Potocki

Ostatni

Kajetan Adam Miączyński

Działania zbrojne
Wojna w obronie Konstytucji 3 maja
Powstanie kościuszkowskie
Organizacja
Dyslokacja

Kalisz
Poznań (1786)
Łowicz (1790)

Podległość

Dywizja Wielkopolska

Żołnierze regimentu Potockiego w 1775

Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj

Powstał w 1776 wskutek spieszenia regimentu dragonii[1]. Jego status długo nie był pewny (pieszy czy konny)[2]. Długo nazywany był "Regimentem Spieszonym Dragonów", a następnie "Regimentem Pieszym szefostwa Potockiego starosty szczerzeckiego"[2].

W 1775 roku ujednolicono uzbrojenie podoficerów i szeregowych, odbierając tym pierwszym broń krótką, a oficerom pozostawiając jedynie szpady[3].

Sejm roku 1776 ułożył nowy etat wojska, zmieniając znacznie jego strukturę. Regiment miał liczyć 6 kompanii[a], w sumie 353 żołnierzy[4], a praktycznie w 1778 roku 350 głów[5] W 1786 roku także liczył 353 żołnierzy[6]. Wchodził w skład Dywizji Wielkopolskiej[7].

W 1778 przekazany został w szefostwo staroście szczerzeckiemu Franciszkowi Piotrowi Potockiemu, aż do 1793, kiedy to przejęła go Targowica.

W 1786 roku wprowadzono numeracje regimentów piechoty od 1 do 14. Regiment gwardii pozostał bez numeru[3]. Regiment otrzymał numer 7[2].

Reformy Sejmu Wielkiego zwiększyły stany polskiej piechoty w poszczególnych regimentach. Etaty z października 1789 i maja 1792 roku zakładały istnienie regimentu składającego się z dwunastu kompanii uszykowanych w trzy bataliony[8], w tym jeden grenadierski i dwa fizylierskie. W praktyce nigdy takiej organizacji nie osiągnięto. Jedynie w 1790 rozbudowano regiment o dwie kompanie[9]. W przededniu wojna w obronie Konstytucji 3 maja 7 regiment piechoty szefostwa Piotra Potockiego liczył 1158 żołnierzy[10].

Liczebność regimentu w 1792 roku wynosiła 957 osób[11], w marcu 1794 roku 650[11], w maju 1045[11], a we wrześniu 705 żołnierzy[11].

Barwy regimentu edytuj

  • po 1776: wyłogi jasnogranatowe, guziki srebrne[12]

W roku 1789 zmieniono poważnie krój i kolor mundurów piechoty. Składał on się z kurtki zimowej koloru granatowego z wyłogami niebieskimi, naramiennikami złotymi[13], Lejbika białego ze stojącym kołnierzem, w lecie koletu sukiennego w kolorze białym z wykładkami podobnymi do wyłogów, zapinanego na guziki żółte[13] od dołu do góry, długich białych spodni wkładanych do butów kroju węgierskiego, wysokich do kolan i wyciętych z tyłu, a wreszcie z kołpaka okrągłego filcowego, wysokiego na około 30 cm, z sukiennym wierzchem pąsowym, daszkiem i blachą mosiężną z orłem. Żołnierze nosili poza tym halsztuki i naramiennik z czarnej szmelcowanej blachy z nicianym kutasem, jako strój zaś koszarowy — kitle i furażerki. Mundury były o wiele wygodniejsze i pozwalały na większą swobodę ruchów. Strój oficerów różnił się barankowym czarnym obszyciem czapek i galonami. Roczny koszt umundurowania piechura (wraz z przymunderunkiem) wynosił 111 zł[14].

  • podczas insurekcji kościuszkowskiej: wyłogi niebieskie, guziki złote[12].

Żołnierze regimentu edytuj

Regimentem dowodził zazwyczaj pułkownik. Stanowisko szefa regimentu, związane z wielkimi poborami, było najczęściej uważane za synekurę. Szefowie posiadali prawo fortragowania (przedstawiania do awansu) oficerów[15]. Do 1789 roku w sztabie służyło dziesięciu oficerów. Byli to: szef regimentu, pułkownik, podpułkownik, major (do marca 1778 było dwóch majorów), regimentskwatermistrz, adiutant, audytor i regimentsfelczer. Szefa i pułkownika w dowodzeniu kompaniami zastępowali kapitanowie sztabowi. W kompaniach do 1790 roku było dwóch kapitanów, sześciu poruczników i sześciu chorążych. Zatem w regimencie znajdowało się 24 oficerów wyłączając kapelana[9].

W 1790 roku pojawił się drugi major, trzeci kapitan z kompanią, trzeci kapitan sztabowy, siódmy i ósmy porucznik, siódmy i ósmy chorąży oraz ośmiu podporuczników i drugi adiutant. Podniosło to liczbę oficerów do 40 osób[9].

Pierwszym szefem regimentu był książę Antoni Sułkowski. Od 1778 roku stanowisko to zajmował starosta szczerzecki Franciszek Piotr Potocki. Zastąpił go w 1793 roku z nadania konfederacji targowickiej gen. Kajetan Miączyński[2].

Szefowie[16]:

Pułkownicy[16]:

  • Robert de Tayler (1780-1787)
  • Michał Zawisza (1789-1794)

Walki regimentu edytuj

7 Regiment Pieszy Koronny uczestniczył w 1792 w VII wojnie polsko-rosyjskiej toczonej w obronie Konstytucji 3 Maja. Szef: starosta szczyrzycki Franciszek Piotr Potocki. Stan osobowy: 1350 ludzi.

Bitwy i potyczki[16]

Hierarchia regimentu edytuj

Przez większą część swej historii nosił numer 7, który otrzymał w 1789[16]. W latach 1790-1794 kilkakrotnie zmieniał jednak numer: w latach 1790–1792 na 8., a z początkiem 1792 dokonano zmiany na numer 9., by podczas insurekcji kościuszkowskiej powrócić do numeru 7[2].

Schemat:

  • konny regiment dragonii (-1776) → regiment spieszony dragonów (1776-1789) → regiment 7 pieszy szefostwa Potockiego starosty szczerzeckiego (1789-1790) → regiment 8 pieszy Potockiego (1790-1792) → regiment 8 pieszy Potockiego(1790-1792) → regiment 9 pieszy Potockiego (1792-1794) → od 1994 regiment 7 pieszy Potockiego ↘ rozformowany w 1795

Uwagi edytuj

  1. ↑ Cztery kompanie liczyły po 57, a dwie po 56 żołnierzy[4].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Gembarzewski 1925 ↓, s. 21.
  2. ↑ a b c d e Machynia i Srzednicki 1998 ↓, s. 201.
  3. ↑ a b Wimmer 1978 ↓, s. 337.
  4. ↑ a b Wimmer 1978 ↓, s. 335.
  5. ↑ Górski 1893 ↓, s. 134.
  6. ↑ Twardowski 1894 ↓, s. 21.
  7. ↑ Górski 1893 ↓, s. 139.
  8. ↑ Nowak i Wimmer 1968 ↓, s. 354.
  9. ↑ a b c Machynia i Srzednicki 1998 ↓, s. 202.
  10. ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 347.
  11. ↑ a b c d Ratajczyk i Teodorczyk 1987 ↓, s. 97.
  12. ↑ a b Linder 1960 ↓, s. barwy pułkowe.
  13. ↑ a b Górski 1893 ↓, s. 185.
  14. ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 349.
  15. ↑ Machynia i Srzednicki 1998 ↓, s. XI.
  16. ↑ a b c d Gembarzewski 1925 ↓, s. 28.

Bibliografia edytuj

  • Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
  • Konstanty Górski: Historya piechoty polskiej. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1893.
  • Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Piechota. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1998. ISBN 83-7188-186-X.
  • Tadeusz Nowak, Jan Wimmer: Dzieje oręża polskiego do roku 1793. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1968.
  • Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
  • Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3.
  • Bolesław Twardowski: Wojsko Polskie Kościuszki w roku 1794. Poznań: Księgarnia Katolicka, 1894.
  • Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=7_Regiment_Pieszy_Potockiego&oldid=72918856”