Steyr ADGZ – austriacki ciężki samochód pancerny z okresu międzywojennego, używany podczas II wojny światowej przez jednostki SS.

Steyr ADGZ
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Republika Austriacka

Producent

Steyr-Daimler-Puch

Typ pojazdu

samochód pancerny

Trakcja

kołowa 8×4

Załoga

6 osób (w tym 2 kierowców)

Historia
Prototypy

1934

Produkcja

1935–1937

Egzemplarze

52 egz.

Dane techniczne
Silnik

6-cylindrowy, gaźnikowy silnik rzędowy o pojemności 12 000 cm³ typu Austro-Daimler M612
o mocy 110 kW (150 KM)

Pancerz

stalowy do 11 mm

Długość

6260 mm

Szerokość

2160 mm

Wysokość

2560 mm

Rozstaw osi

1850+1050+1850 mm

Prześwit

275 mm

Masa

własna: 7,5 t
bojowa: 12 t

Moc jedn.

12,5 KM/t (9,6 kW/t)

Osiągi
Prędkość

70 km/h

Zasięg pojazdu

450 km po szosie, 225 km w terenie

Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 x działko 2 cm KwK 35 L/45 100 pocisków
2 lub 3 x karabin maszynowy MG 34 1500 nabojów każdy
Użytkownicy
Austria, Niemcy

Produkcja

edytuj

Do konstruowania samochodu przystąpiono w 1931 roku w austriackich zakładach Austro-Daimler-Puch, a prototyp powstał w 1933 roku[1]. Był pierwszym w świecie czteroosiowym samochodem pancernym[1]. Miał nietypową, symetryczną budowę, w celu osiągnięcia takich samych możliwości jazdy w obu kierunkach. Produkcję uruchomiono w 1935 roku w zakładach Steyr-Daimler-Puch, które przejęły Austro-Daimlera[2]. Zbudowano do 1937 roku łącznie 27 samochodów: 12 dla armii austriackiej oraz 14 dla sił policyjnych, w tym 6 dla wiedeńskiej Sicherheitswache[2]. W 1941 roku Heinrich Himmler zamówił w firmie Steyr dodatkowe 25 samochodów dla niemieckich sił policyjnych, które zbudowano w 1942 roku[3].

Konstrukcja

edytuj

Były to ciężkie, czteroosiowe pojazdy, uzbrojone w działko 20 mm (z zapasem 100 nabojów) i trzy karabiny maszynowe. Jeden z nich znajdował się w wieży, a dwa w kadłubie (kąt ostrzału w pionie od -15° do 45°, w poziomie 15° w obie strony).

Opancerzenie składało się z płyt grubości 11 mm spawanych do szkieletu[1]. Kadłub mocowany był na ramie. Do wnętrza załoga wchodziła przez cztery sześciokątne drzwi, po dwa po każdej stronie z przodu i tyłu, przy czym ich górne części mogły być otwierane niezależnie dla wentylacji[1]. Załoga mogła liczyć od 4 do 6 osób[4].

Napęd stanowił sześciocylindrowy, gaźnikowy, górnozaworowy silnik rzędowy Austro-Daimler M612 o pojemności skokowej 12 l (11 946 cm³) i mocy 110 kW (150 KM) przy 1800 obr./min[5]. Silnik umieszczono w tylnej części pojazdu, w wystającej obudowie[5].

Pojazd posiadał skrętne skrajne osie i dwa stanowiska kierowców, dzięki czemu identyczna była manewrowość i osiągi podczas jazdy do przodu i w tył. Na dwóch środkowych napędzanych osiach znajdowały się koła bliźniacze[1].

Służba

edytuj
 
Niemcy kryją się za ADGZ podczas zdobywania Poczty Polskiej w Gdańsku.

Po Anschlussie Austrii w ręce niemieckie dostało się poza innym sprzętem 27 samochodów pancernych tego typu (przez armię austriacką oznaczanego jako M35 Mittlerer Panzerwagen). W momencie Anschlussu 12 z nich znajdowało się w austriackiej Dywizji Szybkiej, zaś 15 posługiwała się policja.

Przejęte pojazdy zostały przydzielone jednostkom policji i Waffen-SS i wzięły udział w ataku na Polskę. Dwa samochody o nazwach Ostmark i Sudetenland wspierały pułk SS Heimwehr Danzig podczas szturmu na Pocztę Polską w Gdańsku 1 września 1939 roku[2]. W kolejnych dniach uczestniczyły w walkach z siłami Lądowej Obrony Wybrzeża, a jeden z nich jako pierwszy niemiecki pojazd wjechał 14 września do Gdyni[2]. Później były używane do celów okupacyjnych w Polsce oraz przez jednostki zwalczające partyzantkę radziecką na okupowanych terenach ZSRR. W 1941 roku zamówiono dla Ordnungspolizei dodatkowe 25 egzemplarzy tego pojazdu[3].

W niemieckiej służbie stosowano karabiny maszynowe MG 34, których liczbę zmniejszono po pewnym czasie do dwóch[3]. Ostatecznie, prawdopodobnie w 1943 roku, zmniejszono załogę do czterech osób (dowódcy, dwóch kierowców i strzelca)[3]. Prawdopodobnie w 1943 roku wyposażono je też w radiostacje FuG 12 z anteną typu gwiazda[3].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e Skotnicki 2006 ↓, s. 73.
  2. a b c d Skotnicki 2006 ↓, s. 74.
  3. a b c d e Skotnicki 2006 ↓, s. 75.
  4. Skotnicki 2006 ↓, s. 76.
  5. a b Skotnicki 2006 ↓, s. 73, 76.

Bibliografia

edytuj
  • Janusz Ledwoch, Niemieckie wozy bojowe 1933-1945, Warszawa 1997 (wyd. Militaria), ISBN 83-86209-57-7.
  • Mariusz Skotnicki. Ciężki samochód pancerny ADGZ. „Nowa Technika Wojskowa”. 6/2006, czerwiec 2006. Warszawa: Magnum-X.