Adamków (błr. Адамкова, Adamkova; ros. Адамково, hist. również Adamkowo) – nieistniejący[1] obecnie folwark i majątek na Białorusi, w rejonie prużańskim obwodu brzeskiego, około 35 km na północ od Prużany.

Adamków
Адамкова
Adamkova
Ilustracja
Dwór Bychowców przed 1915 rokiem
Państwo

 Białoruś

Obwód

 brzeski

Rejon

prużański

Sielsowiet

Zieleniewicze

Położenie na mapie obwodu brzeskiego
Mapa konturowa obwodu brzeskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Adamków”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Adamków”
Położenie na mapie Polski w 1939
Mapa konturowa Polski w 1939, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Adamków”
Ziemia52°50′48″N 24°39′06″E/52,846667 24,651667

Historia

edytuj

Właścicielami Adamkowa (i m.in. sąsiednich Mogilowców (obecnie Mohylowce, biał. Магілёўцы; ros. Могилевцы)) od co najmniej 1751 roku do 1939 roku była rodzina Bychowców herbu własnego (odmiana Mogiły)[2][3]. W II połowie XIX wieku, dobra te, wraz z folwarkami Czarnolas, Żeremiany i Grodzisk, liczyły 1497 dziesięcin, była tu też wtedy gorzelnia[4]. Ostatnimi właścicielami, do września 1939 roku byli Leon i Anna Bychowcowie[2].

Przed rozbiorami Adamków wchodził w skład województwa nowogródzkiego Rzeczypospolitej[2]. Po III rozbiorze Polski w 1795 roku znalazł się na terenie powiatu prużańskiego, należącego do guberni słonimskiej (1796), litewskiej (1797–1801), a później grodzieńskiej (1801–1915) Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Adamków wrócił do Polski, należał do gminy Różana. powiatu kosowskiego województwa poleskiego, a po zniesieniu w 1935 roku powiatu kosowskiego – razem z gminą Różana – powiatu iwacewickiego tego województwa. Od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi.

Miejscowość istniała jeszcze na polskiej mapie taktycznej z 1926 roku. Obecnie (na mapach radzieckich, na mapach współczesnych i zdjęciach lotniczych) w miejscu folwarku nie ma żadnych zabudowań – rośnie tam las.

Dawny dwór

edytuj

Około 1840 roku Bychowcowie zbudowali tu parterowy, dziewięcioosiowy dwór na planie prostokąta, na podmurówce. Od strony podjazdu w środkowej części budynku znajdował się płytki portyk, którego trójkątny szczyt podtrzymywały cztery kolumny. Dom był przykryty wysokim dachem naczółkowym[2].

Park wokół domu miał około 5 ha, resztki starych drzew pozostały w obecnym lesie[3].

W okresie I wojny światowej kwaterowały we dworze wojska niemieckie, które splądrowały całe jego wyposażenie[2]. Sam dwór spłonął w czasie II wojny światowej[5].

Majątek w Adamkowie jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[2].

Przypisy

edytuj
  1. Uroczysko Adamków na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-09-13].
  2. a b c d e f Adamków, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 183, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
  3. a b Адамкаў, Adamków, Адамков. W: Леанід Міхайлавіч Несцярчук: Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны. Mińsk: БЕЛТА, 2002, s. 273. ISBN 985-6302-37-4. [dostęp 2015-09-13]. (biał.).
  4. Adamkowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 8. 2. znaczenie.
  5. Адамков. W: Анатолий Тарасович Федорук: Старинные усадьбы Берестейщины. Mińsk: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004, s. 416–418. ISBN 985-11-0305-5. [dostęp 2015-09-13]. (ros.).