Alfa-fetoproteina
α-fetoproteina (AFP) – białko płodowe[1][2], w warunkach fizjologicznych produkowane jedynie przez komórki płodowej wątroby oraz zarodkowego pęcherzyka żółtkowego. W życiu pozapłodowym alfa-fetoproteina pojawia się tylko w następujących sytuacjach:
- fizjologicznie w przebiegu ciąży
- I trymestr wzrost do 100 μg/l
- II trymestr wzrost do 300 μg/l
- III trymestr wzrost do 500 μg/l
- przekroczenie tych wartości może świadczyć o ciąży bliźniaczej, obumarciu ciąży, lub wadach cewy nerwowych płodu (bezmózgowie, rozszczep kręgosłupa)
- obniżenie tych wartości może świadczyć o trisomii 21 u płodu
- w stanach patologicznych:
- guz zarodkowy o typie nienasieniaka (nowotwór pęcherzyka żółtkowego, rak zarodkowy, mieszane nowotwory germinalne, potworniaki niedojrzałe[3]
- rak wątrobowokomórkowy
- wątrobiak zarodkowy (hepatoblastoma)
- raki przewodu pokarmowego z przerzutami do wątroby
- pankreatoblastoma
- marskość wątroby
- zapalenie wątroby
- polipowatość jelit
- choroba Leśniowskiego-Crohna.
Gen alfa-fetoproteiny znajduje się na długim ramieniu czwartego chromosomu (4q11–q13)[4]. Strukturalnie przypomina on gen dla albuminy. Przypuszcza się, że oba geny wyewoluowały przed 300–500 milionami lat wskutek duplikacji genu – wspólnego przodka. Również fizjologicznie alfa-fetoproteina pełni funkcję zbliżoną do albuminy, będąc podstawowym białkiem osoczowym u płodu. Po porodzie dochodzi do przełączenia produkcji z alfa-fetoproteiny na albuminę. Okres półtrwania AFP w surowicy wynosi 5–7 dni.
Stężenie AFP w surowicy oznacza się za pomocą testu ELISA lub RIA.
W warunkach fizjologicznych stężenie alfa-fetoproteiny nie przekracza 40 μg/l.
Przypisy
edytuj- ↑ Mizejewski GJ. Alpha-fetoprotein structure and function: relevance to isoforms, epitopes, and conformational variants.. „Experimental biology and medicine (Maywood, N.J.)”. 5 (226), s. 377–408, maj 2001. PMID: 11393167.
- ↑ Harper ME., Dugaiczyk A. Linkage of the evolutionarily-related serum albumin and alpha-fetoprotein genes within q11-22 of human chromosome 4.. „American journal of human genetics”. 4 (35), s. 565–72, lipiec 1983. PMID: 6192711.
- ↑ A.K. Singal, S. Agarwala, Tumor Markers in pediatric solid tumors., „Journal of Indian Association of Pediatric Surgeon”, 10 (3), wrzesień 2005.
- ↑ Harper ME, Dugaiczyk A. Linkage of the evolutionarily-related serum albumin and alpha-fetoprotein genes within q11-22 of human chromosome 4. „American journal of human genetics”. 4 (35), s. 565–72, lipiec 1983. PMID: 6192711.
