Ali Pasza z Gusinja

Ali Pasza z Gusinja (tur. Gusinyeli Ali Paşa, alb. Ali Pashë Gucia; ur. 1828 w Gusinjem, zm. 5 marca 1888 w Peciu) – osmański i albański wojskowy, jeden z przywódców Ligi Prizreńskiej[1].

Ali Pasza z Gusinja
Ilustracja
Wizerunek Alego Paszy na albańskim znaczku pocztowym z 2022 roku
Data i miejsce urodzenia

1828
Gusinje

Data i miejsce śmierci

5 maja 1888
Peć

Przynależność polityczna

Liga Prizreńska

Życiorys

edytuj

Pochodził z rodziny Shabanagaj (czarnog. Šabanagić)[2], był synem Hasana[3] oraz nieznanej z imienia Czarnogórki[4]. Od 1845 roku pełnił funkcję kajmakama w Gusinjem[2].

Brał udział w wojnach czarnogórsko-osmańskich z lat 1861–1862 oraz 1876–1878[2], a także walczył w wojnie z Rosją z lat 1877–1878[5][6]. Zaangażował się następnie w działalność Ligi Prizreńskiej, której kongres mianował go głównodowodzącym albańskich sił partyzanckich[2]. Sprzeciwiał się decyzji kongresu berlińskiego, w myśl której miejscowości Plav oraz Gusinje miały zostać przekazane Księstwu Czarnogóry[7]; w tym celu Ali kilkakrotnie podróżował do Konstantynopola w celu negocjacjowania z sułtanem Abdülhamidem II oraz albańskimi działaczami politycznymi[2]. Był uważany za osobę bliską sułtanowi, co jednak zmieniło się po nieudanych negocjacjach Alego Paszy z marszałkiem Mehmedem Alim Paszą, który był także jednym z dwóch przedstawicieli Imperium Osmańskiego na kongresie berlińskim[2].

Po śmierci marszałka we wrześniu 1878 roku w regionach Plavu i Gusinja znajdowało się około 10 tys. uzbrojonych albańskich rebeliantów, dowodzonych przez Alego Paszę[2][8]. Od listopada 1879 do stycznia 1880 dowodzone przez Marka Miljanova wojska czarnogórskie bezskutecznie próbowały zająć oba rejony (przegrały także bitwę o Novšiće[8][9][10][11]), wobec czego Czarnogóra zrezygnowała z prób siłowego ich przejęcia[2]. W 1880 roku miały miejsce długie negocjacje, w wyniku których zdecydowano się oddać Ulcinj Czarnogórze; w ramach sprzeciwu w lipcu 1880 roku w mieście pojawiło się 3,5 tys. albańskich bojowników, sam Ali Pasza wysyłał delegatów do Debaru w celu werbowania ochotników do obrony miasta, ostatecznie jednak Ulcinj przeszedł w ręce Czarnogóry w listopadzie 1880 roku[2]. Działalność Alego Paszy pod koniec funkcjonowania Ligi Prizreńskiej jest nieznana[2].

W 1881 roku otrzymał tytuł bejlerbeja[12] oraz pełnił następnie funkcję mutasarrifa w Sandżaku Peć[2][13][14]. W 1887 roku miał miejsce zamach na jego życie[2].

Znał języki turecki i serbski[15].

W kulturze

edytuj

W pracy Lahuta e Malcís Gjergja Fishty Ali Pasza z Gusinja jest główną postacią w ósmej pieśni, został także wspomniany w dziewiątej[16][8][2].

Przypisy

edytuj
  1. Vlora 1973 ↓, s. 288.
  2. a b c d e f g h i j k l m Hasan Kaleshi: Gucia, Ali Pascha. biolex.ios-regensburg.de. (niem.).
  3. Elsie 2012 ↓.
  4. Ali Pasa Gusinjski. sandzaklije.org. [dostęp 2010-07-22]. (czarnog.).
  5. Belegu 1939 ↓, s. 46.
  6. Meta, Duka i Verli 2008 ↓, s. 276.
  7. Gusinje: Ali-paša ili kralj Nikola?!. arkiva.vesti-online.com, 2010-01-29. [dostęp 2010-07-22]. (czarnog.).
  8. a b c Gawrych 2006 ↓, s. 62.
  9. Skëndi 1967 ↓, s. 37.
  10. Skëndi 1967 ↓, s. 61.
  11. Skëndi 1967 ↓, s. 94.
  12. Mikić 1988 ↓, s. 25.
  13. Belegu 1939 ↓, s. 71.
  14. Belegu 1939 ↓, s. 79-80.
  15. Verli 2006 ↓, s. 38.
  16. Fishta, Elsie i Mathie-Heck 2005 ↓, s. 65-73.

Bibliografia

edytuj