Amor i Psyche (obraz Antoona van Dycka)
Amor i Psyche (niderl. Amor wekt Psyche uit haar doodsslaap) – obraz flamandzkiego malarza późnego baroku Antoona van Dycka, znajdujący się w królewskiej kolekcji w Pałacu Kensington w Londynie (nr inw. RCIN 405571)[1].
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
1639–1640 |
| Medium | |
| Wymiary |
199,5 × 192 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Obraz został namalowany na zlecenie króla Anglii Karola I[1].
Geneza edytuj
Opowieść o miłości Kupidyna do Psyche można znaleźć m.in. w Metamorfozach Apulejusza z Madaury. Historia opowiada o Psyche, która podczas poszukiwania ukochanego Kupidyna trafiła do bogini Wenus, u której wykonywała coraz to trudniejsze zadania. Ostatnią próbą było przyniesienie w szkatułce nieco urody bogini świata podziemnego Prozerpiny. Psyche ponownie wykonała zadanie, lecz ciekawość wzbudzała pokusę nie do odparcia. Chcąc uszczknąć nieco urody dla swojego kochanka kobieta otworzyła wieko:
A w tej skrzynce piękności żadnej nie było ani nic innego, ino sen śmiertelny i prawdziwie stygijski, który, ledwo uniosła nakrywki, opadł na nią i mgłą ciężkiego bezwładu rozlał się po całym ciele, i wziął w posiadanie tak, że na tym miejscu od razu na tę ścieżkę osunęła się śpiąca (...) Tymczasem Kupido odzyskał już siły, bo mu się rana całkiem zagoiła, a dłużej już rozłąki ze swoją Psyche znieść nie mogąc, wyfrunął z izdebki, gdzie go więziono (..) więc do Psyche swojej migiem się dostał. Sen z niej troskliwie obrał i znowu go do dawnego schowka w puszce wtłoczył, po czym leciutko ją dotknął ostrzem swej strzały i obudził (Apulejusz, Metamorfozy 6,20)
Historia Amora i Psyche była postrzegana jako alegoria duszy i pożądania cielesnego. Pod koniec narracji Apulejusza bóg Jowisz nagradza Psyche życiem wiecznym.
Opis obrazu edytuj
Van Dyck wybrał moment, gdy na ratunek Psyche przybywa jej kochanek Amor. Dziewczyna jest jeszcze pogrążona w śnie. Spoczywa na błękitnej tkaninie pod dwoma konarami drzew. Jeden konar jest bogato pokryty zielonymi liśćmi, drugi ma suche i jałowe gałęzie. Drzewa mają nawiązywać do życia i śmierci i wskazywać na Psyche, która uśpiona pozornie tylko pozbawiona jest życia. Prawa dłoń spoczywa jeszcze na otwartej złotej szkatułce. Amor ukazany został w ruchu; właśnie zleciał z nieba do swej ukochanej, jego czerwona szata powiewa na wietrze, lewa dłoń trzyma jeszcze łuk, ale kołczan zostaje już porzucony na ziemię. Prawą rękę ma wysuniętą w stronę Psyche i za chwilę obudzi ją swoim dotknięciem.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Anthony van Dyck (1599–1641). Cupid and Psyche 1639–40 [online], Royal Collection Trust [dostęp 2023-04-16] (ang.).
Bibliografia edytuj
- Patrick de Rynck: Jak czytać opowieści biblijne i mitologiczne w sztuce. Wyd. Universitas, Kraków 2008, ISBN 97883-242-0903-3.