Andrzej Battaglia (1895–1918)
Andrzej Maria Hieronim Battaglia de Sopramonte e Ponte Alto ps. „Bitwa” (ur. 19 września 1895 w Tarnowie, zm. 5 listopada 1918 we Lwowie) – polski działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, legionista, pierwszy Polak poległy w obronie Lwowa w 1918.
| |
 plutonowy
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1918 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  
| |
.png){kind=small}
Życiorys edytuj
Urodził się 19 września 1895 w Tarnowie w rodzinie pochodzenia włoskiego. Był synem Gwidona Battaglia (powstańca styczniowego, następnie starosty) i Olgi z domu Baranowskiej herbu Łodzia[1][2]. Jego rodzeństwem byli Roger (1873–1950, prawnik, ekonomista, poseł do Rady Państwa)[3], Karol (1876–1936), pułkownik artylerii Wojska Polskiego, Małgorzata (żona Węclewskiego, komisarza powiatowego), Helena (żona Forsta, docenta Uniwersytetu Wiedeńskiego)[2].
Andrzej Battaglia legitymował się tytułem barona Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Kształcił się w C. K. III Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie[4]. Został studentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Lwowskiego. Był harcerzem, od 1914 członkiem Związku Strzeleckiego.
Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich 4 sierpnia 1914. Służył w 1 kompanii IV batalionu 1 pułku piechoty w składzie I Brygady. 16 kwietnia 1915 zwolniony z Legionów po superrewizji, a od 1 września 1916 ponownie służył w Legionach w szeregach 1 kompanii uzupełniającej, 5 pułku piechoty w składzie III Brygady. Po kryzysie przysięgowym został wcielony do armii austro-węgierskiej, w której służył od 20 września 1917 na froncie włoskim. W połowie 1918 został absolwentem szkoły oficerskiej, po czym służył we Lwowie. Tam został członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej.
U kresu wojny podczas rozpoczętej obrony Lwowa w trakcie wojny polsko-ukraińskiej, pod pseudonimem „Bitwa” pełniąc funkcję komendanta pierwszego patrolu (w stopniu plutonowego podchorążego bądź sierżanta) w nocy 31 października na 1 listopada 1918 udał się do zajętych przez Ukraińców koszar c. i k. 15 pułku piechoty przy ulicy Kurkowej 15, celem przeprowadzenia wywiadu w sprawie możliwości uwolnienia internowanych tam 30 legionistów. Po krótkiej rozmowie i wywiązanej sprzeczce został postrzelony w brzuch[5][6]. Zmarł 5 listopada 1918 we lwowskim szpitalu po przeprowadzonej operacji, wskutek odniesionych ran[7].
Pośmiertnie został awansowany do stopnia podporucznika kawalerii. Został uznany za pierwszą polską ofiarę poległą w obronie Lwowa 1918[8]. Po ekshumacji jego szczątki zostały pochowane w krypcie katakumby I na Cmentarzu Obrońców Lwowa[9][10][11].
W 1937 imię Andrzeja Battaglia przyjęto do nazwy Koła Nr 2 Związku Rezerwistów we Lwowie[12]. Uchwałą Rady Miasta Lwowa z listopada 1938 jednej z ulic we Lwowie nadano imię Andrzeja Bataglii[13].
Odznaczenia i ordery edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 2916[14] – pośmiertnie (dekoracja dokonana 17 kwietnia 1921 we Lwowie przez gen. broni Tadeusza Rozwadowskiego)[15]
- Krzyż Niepodległości – pośmiertnie (4 listopada 1933, „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”)[16][17]
- Krzyż Walecznych – pośmiertnie
- Krzyż Obrony Lwowa – pośmiertnie
Przypisy edytuj
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1, 4.
- ↑ a b Gwido Battaglia. „Gazeta Wieczorna”. Nr 2220, s. 3, 4 lutego 1915.
- ↑ Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Roger Battaglia. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2017-07-01].
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1911. Lwów: Fundusz Naukowy, 1911, s. 59.
- ↑ Jan Gella: Ruski miesiąc 1/XI – 22/XI 1918. Ilustrowany opis walk listopadowych we Lwowie z 2 mapami. Lwów: Komitet Obywateli Miasta Lwowa, ok. 1919, s. 7-8.
- ↑ Obrona Lwowa (pierwsze chwile). „Panteon Polski”, s. 4, Nr 16 z 1 listopada 1925.
- ↑ Przewodnik po Cmentarzu Obrońców Lwowa. lwow.home.pl. [dostęp 2016-04-05].
- ↑ Przemysław Włodek, Adam Kulewski: Lwów. Przewodnik. Pruszków: Rewasz, 2006, s. 47.
- ↑ Groby dowódców i działaczy. W: W szesnastą rocznicę. Lwów: Towarzystwo Straży Mogił Polskich Bohaterów we Lwowie, 1934, s. 30.
- ↑ Bohaterowie na miejscu wiecznego spoczynku. „Gazeta Lwowska”. Nr 238, s. 4, 16 października 1932.
- ↑ Aleksander Medyński: Ilustrowany przewodnik po cmentarzu Łyczakowskim. lwow.home.pl. [dostęp 2016-04-05].
- ↑ 14 kół Związku Rezerwistów we Lwowie otrzyma nazwy po poległych obrońcach Lwowa. „Wschód. Prasowa Agencja Informacyjna”, s. 1, Nr 1627 z 13 listopada 1937.
- ↑ Symboliczne nadanie nazw związanych z Obroną Lwowa szeregowi ulic we Lwowie. „Gazeta Lwowska”. Nr 265, s. 2, 22 listopada 1938.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ Dekoracja Orderem „Virtuti Militari”. „Gazeta Lwowska”. Nr 87, s. 4, 17 kwietnia 1921.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 255, poz. 273.
- ↑ Lwowianie odznaczeni Krzyżem i Medalem Niepodległości. „Wschód. Prasowa Agencja Informacyjna”, s. 1, Nr 424 z 8 listopada 1933.
Bibliografia edytuj
- Battaglia de Sopramonte e Ponte Alto Andrzej Maria Hieronim. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.20-1346 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-02-03].
- Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Andrzej Battaglia. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2017-07-01].
- Andrzej Battaglia. ogrodywspomnien.pl. [dostęp 2016-04-05].
- Andrzej Kunert: Polskie dzieci na wojnie. Chciały wyzwolić Lwów. historia.wp.pl, 2014-01-15. [dostęp 2016-04-05].
- O naszych Orlętach. Andrzej Battaglia. „Lwowskie Spotkania”. s. 19.