Andrzej Lechowicz

Andrzej Lechowicz, właściwe nazwisko Loch (zm. ok. 1637) – poeta polsko-łaciński, spolszczony Szkot^[1], często podpisywał się w zlatynizowanej formie jako Loeaechius^[2] lub Loechius, Loechowic^[3]. Twórca jednego z największych zbiorów anagramów w literaturze staropolskiej.

Życiorys edytuj

Uczył się w Braniewie i Wilnie, od 1584 studiował na Akademii Krakowskiej. Zaprzyjaźniony był m.in. z Szymonem Szymonowicem^[4], Kasprem Miaskowskim^[5] i Marcinem z Kłecka^[6].

Poeta wyspecjalizował się w anagramach (jako schyłkowa forma poezji renesansowej) opisując biskupów, kasztelanów, wojewodów, opatów i dworzan^[7]. Pisał głównie wiersze okolicznościowe i panegiryczne, przeważnie po łacinie. W latach 1608–1617 drukiem ogłosił pięć dzieł w języku polskim. Za życia cieszył się sławą wybitnego poety, sam często wypowiadał się na temat twórczości innych. Kasper Miaskowski określił poetę jako spadkobiercę kunsztu Jana Kochanowskiego.

Z Polski Andrzej Lechowicz wyjeżdżał do Szkocji na przełomie 1602 i 1603 roku, ostatecznie opuścił kraj ok. 1621 roku.

Opinie Lechowicza na temat współczesnych mu poetów:

O Stanisławie Grochowskim: że on będąc jednym z pierwszych owych geniuszów poetycznych polskich, nie był poślednim w sztuce poezyi.^[8]
O Kasprze Miaskowskim:

Miaskowski Kuiawskiey nowe światło strony,
Któryś Polski Amphion (czyie zawsze żagle
Port, gdzie ieno zamierzał, dochodziły nagle:
Acz on ani wiosłami, ni wiatrem, lecz piory
Dowcipu wierzch dochodził niedostępnej- góry^[9]

O Marcinie z Kłecka, anagram po łacinie opublikowany w 2012 roku przez Dawida Junga:

MARTINVS KLECENSIS,
Per Anagramma triplex.
TV NI MALIS CRESCENS.
EN, SECTIS NIL SACRVM.
AM LIS SIC CENSETUR^[10].

Dzieła Andrzeja Lechowicza w języku polskim edytuj

Musa gór Wielickich... (Kraków 1608), utwór przypisywany poecie
Na szczęśliwe y pożądane zwrocenie się... (Wilno 1611)
Nagrobek y thren pogrzebowy przy ostatniey posłudze bogoboynie zeszłey Pani Jeym. P. Elżbiety Chodkiewiczowny... (Wilno 1613)
Uprzeyme witanie troskliwe obżałowanie matki... (1613)
Żałoba sowita albo Pales z utraty wizerunku dobrey... (1617)

Twórczość łacińska Andrzeja Lechowicza według Estreichera edytuj

Anagrammata in Jacobi I Angliae Regis... (1603)
Anagrammatismi encomiastici... (161...) dedykowane Dawidowi Konarskiemu
Animus Constantiae... (1608) dedykowane arcybiskupowi gnieźnieńskiemu, Bernardowi Maciejowskiemu
Sermiae Archiducibus... (1606)
Astraea gestiens... (1605)
Classes IV Anagrammatum... (1608)
Classes Quinque Anagrammatis... (1609)
Cracovia gestiens... (1606) dedykowane Zygmuntowi III
Decas Anagrammatum... (1605)
Decas Anagrammatum qua encomia... (1606)
Decas Anagrammatum Quibus... (1607) dedykowane m.in. Szymonowi Syreniuszowi
Decas Anagrammatum Andreae Loeaechii Scoti...
Cum die Jesu Christi... (1637)
Elogium... (1606)
Elogium Illustrissimi... (1605)
Nominis... (1606)
Epitalamium in Nuptias... (1594)
Epithalamium... (1595)
Epithalamium... (1605)
Epithalamium... (1605) dedykowane Zygmuntowi III
Eudoxia, Sive Nomia... (1596)
Eudoxia... (1604)
Eudoxia Rdorum... (1607)
Eudoxia Admodum... (1608)
Nobilis et Generosi... (1594)
Neroica indoles... (1605)
Jovis arbitrium... (1602)
Kalendae... (1607)
Ad Illustriss... (1595)
Musea extorres... (1607)
Naeniae a diversis... (1621)
Numen innocuo... (1605)
Patientiae tyrocinium... (1605)
Pietas Nicolai Christophori Radivili... (1616)
Illustrissimo et... (1608)
Secardotium... (1594)
Schediasmata duo... (1612)
Speculum... (1607)
Supplices... (1632)
Tomoleon Neptuni... (1598)
Vladislaviae de Gnesna... (1604)

Przypisy edytuj

↑ Dykcyonarz biograficzny powszechny, Warszawa 1851, t. II, s. 13.
↑ Joachim Lelewel, Polska dzieje i rzeczy jej, t. I, Poznań 1858, s. 68.
↑ Teki historyczne, Londyn: Polskie Towarzystwo Historyczne w Wielkiej Brytanii 2004, t. 23, s. 29.
↑ Zbigniew Nowak, Wśród zagadnień polskiej literatury barokowej, cz. 1, Uniwersytet Śląski 1980, s. 34.
↑ Stefan Nieznanowski, O poezji Kaspara Miaskowskiego, KUL 1965, s. 184.
↑ Dawid Jung, Wierszopisowie Kłecka w latach 1590-1623. Przyczynki do historii kultury staropolskiej, Biblioteka Staropolska t. 1, 2012, s. 57.
↑ Odrodzenie w Polsce. Historia literatury, (praca zbiorowa), PIW 1956, s. 210.
↑ Jan Drozdziewicz, O życiu i pismach ks. Stanisława Grochowskiego [w:] Poezye ks. Stanisława Grochowskiego, t. II, Kraków 1859, s. II.
↑ Wacław Aleksander Maciejowski, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, t. I, Warszawa 1851, s. 736.
↑ D. Jung, Wierszopisowie Kłecka w latach 1590-1623. Przyczynki do historii kultury staropolskiej, Biblioteka Staropolska t. 1, 2012, s. 57.

Bibliografia edytuj

W. Borowy, The Scotsin Old Poland, „The Warsaw Weekly" 1938 nr 27
U. Szumska, Anglia a Polska w epoce humanizmu i reformacji, Lwów 1938
"Polski Słownik Biograficzny" t. 17 (R. Leszczyński)
Karol Estreicher, Bibliografia polska, t. 21, tom serii III, s. 376-384

Linki zewnętrzne edytuj

Dzieła Andrzeja Lechowicza w bibliotece Polona

[1] Dykcyonarz biograficzny powszechny, Warszawa 1851, t. II, s. 13.

[2] Joachim Lelewel, Polska dzieje i rzeczy jej, t. I, Poznań 1858, s. 68.

[3] Teki historyczne, Londyn: Polskie Towarzystwo Historyczne w Wielkiej Brytanii 2004, t. 23, s. 29.

[4] Zbigniew Nowak, Wśród zagadnień polskiej literatury barokowej, cz. 1, Uniwersytet Śląski 1980, s. 34.

[5] Stefan Nieznanowski, O poezji Kaspara Miaskowskiego, KUL 1965, s. 184.

[6] Dawid Jung, Wierszopisowie Kłecka w latach 1590-1623. Przyczynki do historii kultury staropolskiej, Biblioteka Staropolska t. 1, 2012, s. 57.

[7] Odrodzenie w Polsce. Historia literatury, (praca zbiorowa), PIW 1956, s. 210.

[8] Jan Drozdziewicz, O życiu i pismach ks. Stanisława Grochowskiego [w:] Poezye ks. Stanisława Grochowskiego, t. II, Kraków 1859, s. II.

[9] Wacław Aleksander Maciejowski, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, t. I, Warszawa 1851, s. 736.

[10] D. Jung, Wierszopisowie Kłecka w latach 1590-1623. Przyczynki do historii kultury staropolskiej, Biblioteka Staropolska t. 1, 2012, s. 57.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]