Avia B-34
Avia B-34 – czechosłowacki samolot myśliwski zaprojektowany i zbudowany na początku lat 30. XX wieku w wytwórni Avia.
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor |
František Novotný |
| Typ | |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
2 lutego 1932 |
| Liczba egz. |
13 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
1 x Silnik rzędowy Avia Vr 36 |
| Moc |
650 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
9,40 m |
| Długość |
7,25 m |
| Wysokość |
2,70 m (prototyp) |
| Powierzchnia nośna |
24 m² (prototyp) |
| Masa | |
| Własna |
1150 kg (prototyp) |
| Startowa |
1700 kg (prototyp) |
| Zapas paliwa |
185 l |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
315 km/h (prototyp) |
| Prędkość przelotowa |
280 km/h (wersja seryjna) |
| Prędkość wznoszenia |
3,7 m/s |
| Pułap praktyczny |
7500 m (prototyp) |
| Zasięg |
750 km (prototyp) |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 2 x karabiny maszynowe ČZ vz. 30 kalibru 7,92 mm | |
| Użytkownicy | |
| Czechosłowacja Słowacja III Rzesza | |
| Rzuty | |
| |
Historia edytuj
Avia B-34 był pierwszy samolotem zaprojektowanym samodzielnie przez inżyniera Františka Novotnego po jego przyjściu do wytwórni Avia na początku lat 30. ubiegłego wieku. Przed zmianą pracy Novotny pracował w wytwórni Letov. Konstruując B-34, opierał się na swoich doświadczeniach zdobytych podczas stażu w brytyjskiej firmie Hawker. Zaprojektował dwupłatowy myśliwiec napędzany chłodzonym cieczą, 12-cylindrowym rzędowym silnikiem w układzie V Avia Vr-36 z dwułopatowym, drewnianym śmigłem. Była to licencyjna wersja francuskiego silnika Hispano-Suiza 12Nbr. Kadłub tworzyła konstrukcja kratownicowa, stworzona z połączonych ze sobą nitami i śrubami rur stalowych i duraluminiowych. Tego typu rozwiązanie miało w zamierzeniu konstruktora ułatwić ewentualną naprawę w warunkach polowych. Umożliwiając łatwą wymianę elementów, w odróżnieniu od kratownic ze spawanymi elementami. Przednia część kadłuba, skrywająca silnik, pokryta była metalowymi panelami, tyla sklejką pokrytą płótnem. Skrzydła oraz usterzenie miały konstrukcję metalową, pokrytą płótnem. Zastrzałowe podwozie stałe z tylną płozą ogonową oraz kołami podwozia głównego okrytymi owiewkami. Pod silnikiem umieszczono chłodnicę oleju i cieczy, które przykryto pojedynczą obudową. Uzbrojenie strzeleckie samolotu składało się z dwóch, synchronizowanych karabinów maszynowych ČZ vz. 30 kalibru 7,92 mm, strzelających poprzez obrys śmigła. Karabiny umieszczono po bokach kadłuba w kroplowych owiewkach. Kabina pilota była otwarta, osłonięta z przodu wiatrochronem. Latem 1931 roku ukończono budowę prototypu. Naziemne testy i przygotowania do oblotu trwały do początku 1932 roku. 2 lutego 1932 roku, maszyna za sterami której siedział fabryczny pilot doświadczalny Avii Václav Kočí wzbiła się po raz pierwszy w powietrze. Lot przebiegł prawidłowo i kontynuowano dalsze próby w powietrzu. Ujawniły one, iż osiągi i własności lotne samolotu nie są zadowalające. W celu ich poprawy Novotny dokonał kilku modyfikacji. Powiększył ster kierunku, zmieniono kształt osłony silnika wymieniając równolegle drewniane śmigło na metalowe osłonięte kołpakiem. Cofnięto wloty powietrza do wspólnej chłodnicy oleju i cieczy. Tak zmodernizowany prototyp, 1 lipca 1932 roku trafił do ośrodka prób Wojskowego Lotniczego Instytutu Badawczego (Vojenský Letecký Ústav Studijní - VLÚS). Przeprowadzone w ośrodku próby wojskowe nie wykazały poprawy niedociągnięć pierwszej wersji prototypu. Nową konstrukcję oceniono jako ciężką i niezgrabną w locie, z chłodnica nie zapewniającą efektywnej pracy, czego skutkiem był przegrzewający się silnik. Ocena VLÚS zaowocowała kolejną modernizacją, polegającą na dalszej modyfikacji wlotów powietrza do chłodnicy i kształtu steru kierunku. Pomimo słabych osiągów, czechosłowackie Ministerstwo Obrony Narodowej zamówiło tuzin seryjnych B-34. Latem 1934 roku Avia dostarczyła wszystkie samoloty. Wersję seryjne pozbawione były owiewek na kołach podwozia głównego, powrócono w nich do drewnianych śmigieł oraz usunięto wyrzutniki bomb.
Służba edytuj
We wrześniu 1934 roku wszystkie zamówione samoloty trafiły do 37. Eskadry 3. Pułku Lotniczego gdzie służyły do początków 1937 roku. 12 kwietnia 1937 roku w wyniki katastrofy utracono egzemplarz B-34.4. Pozostające w służbie samoloty, w 1937 roku przekazano do szkolnych eskadr 1, 2, 3 i 4 Pułku Lotniczego. W czerwcu 1938 roku również prototyp B-34.1 trafił do jednostki szkolnej 4 Pułku. Po rozpadzie Czechosłowacji i wkroczeniu Niemiec, osiem seryjnych samolotów i prototyp przejęła Luftwaffe a pozostała trójką znalazła się na stanie słowackiego lotnictwa wojskowego.
Wersję edytuj
Równolegle z pracami nad podstawową wersją B-34, opracowywano wersję rozwojowe samolotu. Głównym elementem wyróżniającym je był rodzaj zastosowanej jednostki napędowej.
- B-134 - wersja z 14-cylindrowym silnikiem gwiazdowym Walter Mistral 14 Kbs o mocy 700 KM, pozostała w sferze projektu.
- B-334 - wersja z 14-cylindrowym silnikiem gwiazdowym Armstrong Siddeley Jaguar Major (Panther) o mocy 490 KM, pozostała w sferze projektu.
- B-434 - wersja z 12-cylindrowym silnikiem rzędowym Hispano-Suiza 12Xbrs o mocy 650 KM, pozostała w sferze projektu.
- B-234 - jedyna zrealizowana wersja rozwojowa. Wyposażona w 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Avia R-29 o mocy 580-600 KM. Samolot został wybudowany pod naciskiem głównego akcjonariusza Avii, firmy Škoda, jednocześnie twórcy silnika R-29. Dzięki temu Škoda znalazła zastosowanie dla swojego silnika. Prototyp został wybudowany w sierpniu 1932 roku. Poza zastosowaniem innej jednostki napędowej, od wersji B-34, nowa maszyna różniła się innym rozmieszczeniem karabinów maszynowych. Nie były one zsynchronizowane z ruchem obrotowym śmigła i umieszczono je w dolnym płacie, dzięki czemu mogły strzelać poza obrysem śmigła. Dolny płat pozbawiony został lotek, które umieszczono tylko na górnym płacie. Silnik R-29 okazał się być nieudaną konstrukcją. Podczas prób kołowania wykonanych 20 lutego 1933 roku, jednostka napędowa nie osiągnęła wystarczającej mocy i obrotów do oderwania samolotu od ziemi. W owym czasie trwały już prace nad kolejnym myśliwcem Avii, samolotem Avia B-534, którego osiągi miały być znacząco większe niż maszyny B-34. Zaprzestano kontynuacji dalszych prób B-234, zdemontowano silnik R-29 a płatowiec wykorzystano do budowy pierwszego prototypu B-534.
Bibliografia edytuj
- Leszek A. Wieliczko, Avia B-534 cz. I, „Lotnictwo”, nr 1-2 (2019), s. 84-93, ISSN 1732-5323.