Barnim III Wielki (ur. przed 1300, bądź w okr. 13031304, zm. 24 sierpnia 1368[1]) – książę szczeciński z dynastii Gryfitów panujący w latach 1344–1368 (współregent od 1320, bądź 1319[2]); syn Ottona I, księcia szczecińskiego i Elżbiety.

Barnim III Wielki
Ilustracja
Pieczęć konna Barnima III
książę szczeciński
Okres

od 1344
do 1368

Poprzednik

Otton I

Następca

Kazimierz III

Dane biograficzne
Dynastia

Gryfici

Data urodzenia

ur. przed 1300,
bądź w okr. 13031304

Data śmierci

24 sierpnia 1368

Ojciec

Otton I

Matka

Elżbieta

Żona

Agnieszka

Dzieci

Otto, NN dzieci?,
Kazimierz III (IV), Świętobor I,
Bogusław VII

Młodość księcia

edytuj

Swoje lata młodości książę spędził na dworze cesarskim w Pradze. Tamże studiował i zapoznawał się z arkanami władzy, z których wyniósł wiedzę, rozsądek i umiejętność kompromisu[3][4].

W źródłach pojawił się 28 lipca 1316, kiedy wzmiankowano go z okazji pierwszych zaręczyn. W rok później, 20 stycznia i 3 marca udzielał konsensu, a w 1320 (16 sierpnia) pojawił się po raz pierwszy w dokumencie wespół z ojcem (według E. Rymara dopuszczony został wówczas do władzy, choć badacz nie wyklucza roku 1319)[2].

Lata panowania

edytuj
 
Barnim III Wielki z żoną Agnieszką (wizerunek wyimaginowany z końca XVI w.)

Zawierał sojusze z Polską (1325, 1328, 1337, 1348[5]) i Czechami (1337)[a]. Dążył do uniezależnienia się od Brandenburgii. Wygrana batalia z margrabią Ludwikiem w bitwie na polach pomiędzy Angermünde i Vierraden, rozprawa z wichrzycielskimi rodami pomorskimi, nie doprowadziły do uspokojenia sytuacji politycznej. Dopiero oddanie pod opiekę papieską księstwa w 1331 miało ochronić interesy książąt szczecińskich przed zakusami marchii. Margrabia Ludwik jednak nie pogodził się z takim stanem rzeczy i doprowadził do kolejnej bitwy, która rozegrała się pod Kremmen, koło Berlina. Taktyczne rozegranie walki przez Barnima III, doprowadziły do pełnego zwycięstwa nad przeciwnikiem[6]. W 1338, podczas zjazdu książąt Rzeszy w Rense, uzyskał od Brandenburczyków zrzeczenie się zwierzchnictwa nad Księstwem Szczecińskim, za obietnicę sukcesji tronu szczecińskiego w razie bezpotomnej jego śmierci[7] (umowa nie została zrealizowana, wobec narodzin syna Kazimierza III[3][8]).

 
Płyta nagrobna Barnima III w Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie

Dalsze porozumienia z władcami brandenburskimi o tzw. „przeżycie” w sprawie ziem wołogoskich, nad którymi sprawował opiekę, doprowadziły do zaognienia stosunków dynastycznych, z prawnymi spadkobiercami ojcowizny, tj. Bogusławem V i Barnimem IV Dobrym oraz stanami księstwa szczecińskiego. Na skutek opowiedzenia się kilku miast po stronie pokrzywdzonych, doszło do podpisania 15 czerwca 1339 porozumienia w Wolinie pomiędzy księciem wołogoskim Bogusławem V a stanami. Te odtąd miały uznawać książąt wołogoskich jako prawnych sukcesorów Barnima III, na wypadek jego bezpotomnej śmierci. Miastom nadano szerokie przywileje w handlu, żegludze i połowach[9]. Pomiędzy Barnimem a książętami wołogoskimi doszło do otwartego konfliktu, który został zażegnany przez biskupa kamieńskiego Jana I. Za jego pośrednictwem doszło do pojednania między zwaśnionymi stronami (1344). Miasta wróciły pod jurysdykcję Barnima III[10].

W 1348 uzyskał od króla Niemiec Karola IV uznanie Pomorza Zachodniego za bezpośrednie lenno Rzeszy, co odsunęło niebezpieczeństwo zwierzchnictwa margrabiów brandenburskich. Wykorzystując wojnę domową w Brandenburgii (1349–1354), odzyskał wiele zamków i miast w ziemi wkrzańskiej. W obronie sukcesji rugijskiej książąt wołogoskich pokonał w 1351 Meklemburczyków pod Schoppendamm[11] i zmusił ich do rezygnacji z Rugii (pokój strzałowski w 1354[12]). Jako sojusznik Luksemburgów wzmocnił pozycję polityczną swego księstwa[12].

Książę zmarł 24 sierpnia 1368. Został pochowany w ufundowanym przez siebie kościele św. Ottona w Szczecinie[13].

Rodzina

edytuj

Barnim III był żonaty z Agnieszką, księżniczką brunszwicką, córką Henryka II Greckiego oraz Judyty, księżniczki brandenburskiej[1]. Ze związku małżeńskiego mieli ponad pięcioro dzieci:

Genealogia

edytuj
Barnim I Dobry
 ur. zap. ok. 1210
zm. 13 lub 14 XI 1278
Matylda askańska
ur. ?
zm. 20 XII 1316
Gerhard II Ślepy
ur. 1253
zm. 25 X 1312
Ingeborga szwedzka
ur. ok. 1277
zm. 1319
         
     
  Otton I
ur. w okr. 1 I–31 VIII 1279
zm. 30 lub 31 XII 1344
Elżbieta (Elisabeta Suerinensis)
ur. ok. 1280
zm. 20 VII 1319
     
   
Agnieszka
ur. na przeł. 1318/1319
zm. po 2 VI 1371
OO    1330
Barnim III Wielki
(ur. przed 1300,
bądź w okr. 1303–1304,
zm. 24 VIII 1368)
                   
                   
                   
Otto
 ur. w okr. 1333–1335
 zm. przed 29 V 1337
 
NN dzieci?
 
Kazimierz III (IV)
 ur. w okr. 1345–1348 bądź 1348
 zm. po 24 VIII 1372
 
Świętobor I
 ur. ok. 1351
 zm. 21 VI 1413
 
Bogusław VII
 ur. 1355
 zm. w okr. 19 XI–18 XII 1404
lub 19 XI 1404 – 4 I 1405
 
  1. Sojusz z Czechami i Polską został zawarty w Poznaniu (1337). Przy podpisaniu układu uczestniczyli: Kazimierz III Wielki, król Polski, Jan Luksemburski, król Czech, Otton I, i Barnim III Wielki, książęta szczecińscy.

Przypisy

edytuj
  1. a b E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 399–404.
  2. a b E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 399.
  3. a b K. Kozłowski, J. Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, s. 87.
  4. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 66.
  5. B. Dopierała, Polskie losy Pomorza Zachodniego, s. 76.
  6. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 69–71.
  7. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 71–72.
  8. B. Dopierała, Polskie losy Pomorza Zachodniego, s. 78.
  9. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 72–73.
  10. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 73–74.
  11. H. Rischer, Schlacht am Schoppendamm 1351, [w:] H. Rischer (red.), Der Landkreis Demmin. Historische Stätten, s. 23.
  12. a b U. Scheil: Barnim III. Herzog von Pommern-Stettin. [dostęp 2012-02-17]. (niem.).
  13. Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 76.
  14. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 405–413.

Bibliografia

edytuj

Opracowania

edytuj

Opracowania online

edytuj

Literatura dodatkowa (online)

edytuj